ภาษาเขมรถิ่นไทย
ภาษาเขมรถิ่นไทย | |
---|---|
ภาษาเขมรสุรินทร์ | |
ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ | |
ออกเสียง | /pʰsaː kʰmɛ:r-lɤ:/ |
ประเทศที่มีการพูด | ประเทศไทย, ประเทศกัมพูชา |
ชาติพันธุ์ | ไทยเชื้อสายเขมร |
จำนวนผู้พูด | 1.4 ล้านคน [1] (2006) |
ตระกูลภาษา | ออสโตรเอเชียติก
|
ระบบการเขียน | เป็นภาษาพูด มีบ้างที่ใช้อักษรไทย[2] |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | - |
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | ประเทศไทย |
ผู้วางระเบียบ | - |
รหัสภาษา | |
ISO 639-3 | kxm |
ภาษาเขมรถิ่นไทย[3] บ้างเรียก ภาษาเขมรเหนือ หรือ ภาษาเขมรสุรินทร์ เป็นภาษาย่อยของภาษาเขมร พูดโดยชาวไทยเชื้อสายเขมรในประเทศไทยที่อยู่ในจังหวัดสุรินทร์ บุรีรัมย์ นครราชสีมา ศรีสะเกษ อุบลราชธานี มหาสารคาม และร้อยเอ็ด รวมทั้งที่อพยพไปสู่ประเทศกัมพูชา โดยจังหวัดสุรินทร์มีผู้พูดภาษาเขมรถิ่นไทยมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ60ของประชากรทั้งหมดในจังหวัด หรือประมาณ8แสนคน
ภาษาเขมรถิ่นไทยต่างจากภาษาเขมรสำเนียงพนมเปญซึ่งเป็นสำเนียงมาตรฐาน ในด้านจำนวนและความต่างของหน่วยเสียงสระ การใช้พยัญชนะ รากศัพท์ และไวยากรณ์ ทำให้แยกสำเนียงเขมรถิ่นไทยออกจากสำเนียงอื่น ๆ ได้ง่าย ผู้พูดภาษาเขมรถิ่นไทยจะเข้าใจภาษาเขมรทุกสำเนียง แต่ผู้พูดสำเนียงพนมเปญจะมีปัญหาในการทำความเข้าใจภาษาเขมรถิ่นไทย ทำให้นักภาษาศาสตร์บางคนแยกภาษาเขมรถิ่นไทยออกเป็นภาษาใหม่ต่างหากจากภาษาเขมร โดยถือเป็นภาษาใกล้เคียงกัน
เนื้อหา
สัทวิทยา[แก้]
พยัญชนะ[แก้]
ประเภทเสียง | ตำแหน่งเกิดเสียง | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ริมฝีปาก | ริมฝีปาก กับฟัน |
ปุ่มเหงือก | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | |||
เสียงนาสิก | m | n | ɲ | ŋ | ||||
เสียงกัก | ไม่ก้อง | ไม่พ่นลม | p | t | c | k | ʔ | |
พ่นลม | pʰ | tʰ | cʰ | kʰ | ||||
ก้อง | b | d | ||||||
เสียงเสียดแทรก | f | s | h | |||||
เสียงลิ้นรัว | r | |||||||
เสียงข้างลิ้น | l | |||||||
เสียงกึ่งสระ | w | j |
- หน่วยเสียงที่เป็นได้ทั้งพยัญชนะต้นและพยัญชนะท้ายมี 14 หน่วยเสียง ได้แก่ /m/, /n/, /ɲ/, /ŋ/, /p/, /t/, /c/, /k/, /ʔ/, /h/, /r/, /l/, /w/ และ /j/
- หน่วยเสียง /k/ ในตำแหน่งท้ายพยางค์มีเสียงย่อย 2 เสียง คือ [k] และ [ʔ] เช่น /tɨk/ 'น้ำ' อาจออกเสียงเป็น [tɨk] หรือ [tɨʔ]
- หน่วยเสียง /c/ และ /cʰ/ ในบางตำรากล่าวว่าเป็นหน่วยเสียง /t͡ɕ/ และ /t͡ɕʰ/
- หน่วยเสียง /f/ เป็นหน่วยเสียงที่ยืมมาจากภาษาไทยมาตรฐาน
สระ[แก้]
สระเดี่ยว[แก้]
ประเภท | สระหน้า | สระกลางลิ้น | สระหลัง |
---|---|---|---|
สระสูง | i, iː | ɨ, ɨː | u, uː |
สระกึ่งสูง | ɪ, ɪː | ɤ, ɤː | ʊ, ʊː |
สระกลาง | e, eː | ə, əː | o, oː |
สระกึ่งต่ำ | ɛ, ɛː | ʌ, ʌː | ɔ, ɔː |
สระต่ำ | a, aː | ɒ, ɒː |
สระประสม[แก้]
หน่วยเสียงสระประสมภาษาเขมรถิ่นไทยมี 6 หน่วยเสียง[5] ได้แก่ /iə/, /iːə/, /ɨə/, /ɨːə/, /uə/ และ /uːə/ โดยหน่วยเสียง /ɨːə/ จะปรากฏเฉพาะในคำยืมภาษาไทย เช่น /kɨːək/ 'รองเท้า'
ไวยากรณ์[แก้]
![]() | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ลำดับคำในภาษาเขมรถิ่นไทยมักจะเป็น ประธาน-กริยา-กรรม ประกอบด้วยคำเดี่ยวเป็นหลัก แต่อาจจะมีสลับกันบ้าง เป็น ประธาน-กรรม-กริยา, กรรม-กริยา เสียงพยัญชนะท้าย (ตัวสะกด) มีเสียงบางเสียงที่ออกเสียงแตกต่างจากภาษาไทย เป็นเสียงที่ออกนาสิก เพิ่มจากปกติอีก 3 ตัว คือ จ, ญ, ฮ เช่น ตูจ /เล็ก/, เป็ญ /เต็ม/ , จัฮ /แก่/ ตัว ร เมื่อเป็นตัวสะกด ต้องออกเสียงรัวลิ้นด้วย เช่น การ, ตัว ล เมื่อเป็นตัวสะกด ต้องออกเสียงกระดกลิ้น คลายตัว L ในภาษาอังกฤษ เช่น กบาล (หัว),
ระบบการเขียน[แก้]
![]() | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
นักภาษาศาสตร์ได้คิดค้นระบบการเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยด้วยตัวอักษรไทยหลายระบบ โดยมีทั้งระบบของมหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ท้ายที่สุดมีระบบราชบัณฑิตยสภา [6] ซึ่งดัดแปลงจากระบบก่อน ๆ เป็นมาตรฐานโดยปริยาย
พยัญชนะ[แก้]
เสียงที่ใช้พูดกันในภาษาเขมรถิ่นไทย ไม่มีเสียงที่ใช้อักษรสูง จึงเลือกใช้พยัญชนะไทยที่เป็น อักษรกลาง และอักษรต่ำเท่านั้นที่ใช้ในการเขียน เสียงพยัญชนะในภาษาเขมรเหนือใช้อักษรไทยเขียนดังตารางต่อไปนี้
หน่วยเสียง | อักษรไทยที่ใช้ | ตัวอย่างคำ | ความหมาย |
/k/ | ก | การ | งาน |
/kʰ/ | ค | คัฮ | แห้ง |
/ŋ/ | ง | - | - |
/c/ | จ | จแก, คลาจ | สุนัข, กลัว |
/cʰ/ | ช | ชะ | พิธีทำบุญต่ออายุ |
/s/ | ซ | ซี | กิน |
/ɲ/ | ญ | เญียด, จงัญ | ญาติ, อร่อย (เสียงนาสิก ไม่ออกเสียง ย เหมือนไทย) |
/d/ | ด | ดัฮ | ปลุก |
/t/ | ต- -ด |
ตับ - |
ซุง - |
/tʰ/ | ท | - | - |
/n/ | น | - | - |
/b/ | บ | บัฮ | กระดก |
/p/ | ป- -บ |
- ซนาบ |
- ต้นกล้า |
/pʰ/ | พ | - | - |
/f/ | ฟ | - | - |
/m/ | ม | - | - |
/j/ | ย | - | - |
/r/ | ร | ร็วด | วิ่ง |
/l/ | ล | - | - |
/w/ | ว | เว็ฮ | หลีก(ทาง) |
/ʔ/ | อ- -∅ |
- ทะ |
- ถีบ |
/h/ | ฮ | ฮับ | เกือบ |
- บางหน่วยเสียงมีรูปพยัญชนะต้นและพยัญชนะท้ายแตกต่างกันดังที่แสดงในตาราง โดยการใช้พยัญชนะเสียงก้องมาแทนพยัญชนะท้ายเสียงไม่ก้องนั้นนำแบบอย่างมาจากภาษาไทย
- หน่วยเสียง /ʔ/ เมื่อเป็นพยัญชนะท้ายจะไม่มีรูปเขียน แต่ให้แสดงด้วยสระเสียงสั้นที่ไม่มีตัวสะกด
สระ[แก้]
หน่วยเสียง | อักษรไทยที่ใช้ | รหัสยูนิโคด | ตัวอย่างคำ | ความหมาย |
/a/ | อะ อั |
0E30 0E31 |
- ปัฮ |
- โดน |
/a:/ | อา | 0E32 | บาด | ใช่(คำตอบรับ) |
/i/ | อิ | 0E34 | กริจ | - |
/i:/ | อี | 0E35 | - | - |
/ɪ/ | อฺิ | 0E3A 0E34 | - | - |
/ɪ:/ | อฺี | 0E3A 0E35 | กฺี | เขา (บุรุษที่สาม) |
/ɯ/ | อึ | 0E36 | - | - |
/ɯ:/ | อื(อ) | 0E37 | - | - |
/ɤ/ | อฺึ | 0E3A 0E36 | รฺึย | จักจั่น |
/ɤ:/ | อฺื(อ) | 0E3A 0E37 0E2D | ลฺือ | บน |
/u/ | อุ | 0E38 | - | - |
/u:/ | อู | 0E39 | - | - |
/ʊ/ | อุํ | 0E38 0E4D | - | - |
/ʊ:/ | อูํ | 0E39 0E4D | กูํ | วัว |
/e/ | เอะ เอ็ |
0E40 ต้น 0E30 0E40 ต้น 0E47 |
- | - |
/e:/ | เอ | 0E40 ต้น | - | - |
/ɛ/ | แอะ แอ็ |
0E41 ต้น 0E30 0E41 ต้น 0E47 |
- | - |
/ɛ:/ | แอ | 0E41 ต้น | - | - |
/o/ | โอะ (โอะลดรูป) |
0E42 ต้น 0E30 (ไม่มีรูปสระ) |
- ชบ |
- หยุด |
/o:/ | โอ | 0E42 ต้น | โอย | อะไร |
/ɔ/ | เอาะ อ็อ |
0E40 ต้น 0E32 0E30 ต้น 0E47 0E2D |
- ซ็อด |
- เหมือน |
/ɔ:/ | ออ | 0E2D | บอฮ | กวาด |
/ɒ/ | เอาฺะ อ็อฺ |
0E40 ต้น 0E32 0E3A 0E30 ต้น 0E47 0E2D 0E3A |
- ม็อฺด |
- หมด |
/ɒ:/ | ออฺ | ต้น 0E2D 0E3A | ตอฺ | ต่อ |
/ə/ | เออะ เอิ็ |
0E40 ต้น 0E2D 0E30 0E40 ต้น 0E34 0E47 สะกด |
- เติ็ว |
- ไป |
/ə:/ | เออ เอิ |
0E40 ต้น 0E2D 0E40 ต้น 0E34 |
- | - |
/ʌ/ | เออฺะ เอฺิ็ |
0E40 ต้น 0E2D 0E3A 0E30 0E40 ต้น 0E3A 0E34 0E47 สะกด |
- เบฺิ็ด |
- ปิด |
/ʌ:/ | เออฺ เอฺิ |
0E40 ต้น 0E2D 0E3A 0E40 ต้น 0E3A 0E34 |
- เบฺิก |
- เปิด |
- เสียงสระที่ไม่มีในภาษาไทย ใช้เครื่องหมายพินทุ " ฺ " และนิคหิต " ํ " กำกับเพื่อให้ออกเสียงต่างออกไป เช่น ซอฺ (ขาว), ละออฺ (สวย), เบฺิก (เปิด), ปเรอฺ (ใช้), กูํ (วัว), จูํ (ชั่ว)
- รูปสระที่ซ้อนกันหลายตัวตามแนวดิ่ง ในการพิมพ์ทางคอมพิวเตอร์ ให้พิมพ์จากล่างขึ้นบน เช่นสระ /ʌ/ ที่มีตัวสะกด กดพยัญชนะต้น กดพินทุ ตามด้วย อิ แล้วตามด้วยไม้ไต่คู้
อ้างอิง[แก้]
- ↑ William J. Frawley, ed. (2003). International Encyclopedia of Linguistics. 1 (2nd ed.). Oxford University Press. p. 488.
- ↑ Thomas, Dorothy; Popularizing the Northern Khmer Orthography: Sociolinguistics in Action Workshop in Northern Khmer Orthography, Surin; Mon-Khmer Studies Journal. 16–17: 255–265
- ↑ องค์ บรรจุน. สยาม หลากเผ่าหลายพันธุ์. กรุงเทพฯ : มติชน, 2553, หน้า 63
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. คู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 41.
- ↑ 5.0 5.1 ราชบัณฑิตยสถาน. คู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 45.
- ↑ http://www.royin.go.th/?printing=คู่มือระบบเขียนภาษาเขม-2
- Description of Khmer: Lecture by Paul Sidwell of Australian National University
- Ethnologue Report for Norther Khmer, ISO 693-3 code kxm
|