ภาษาเขมรถิ่นไทย
| ภาษาเขมรถิ่นไทย | |
|---|---|
| ภาษาเขมรสุรินทร์ | |
| ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ | |
| ออกเสียง | /pʰsaː kʰmɛ:r-lɤ:/ |
| ประเทศที่มีการพูด | ประเทศไทย, ประเทศกัมพูชา |
| ชาติพันธุ์ | ไทยเชื้อสายเขมร |
| จำนวนผู้พูด | 1.4 ล้านคน [1] (2006) |
| ตระกูลภาษา | ออสโตรเอเชียติก
|
| ระบบการเขียน | เป็นภาษาพูด มีบ้างที่ใช้อักษรไทย[2] |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ | - |
| ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | ประเทศไทย |
| ผู้วางระเบียบ | - |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | kxm |
ภาษาเขมรถิ่นไทย[3] บ้างเรียก ภาษาเขมรเหนือ หรือ ภาษาเขมรสุรินทร์ เป็นภาษาย่อยของภาษาเขมร พูดโดยชาวไทยเชื้อสายเขมรในประเทศไทยที่อยู่ในจังหวัดสุรินทร์ บุรีรัมย์ นครราชสีมา ศรีสะเกษ อุบลราชธานี มหาสารคาม และร้อยเอ็ด รวมทั้งที่อพยพไปสู่ประเทศกัมพูชา โดยจังหวัดสุรินทร์มีผู้พูดภาษาเขมรถิ่นไทยมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 60 ของประชากรทั้งหมดในจังหวัด หรือประมาณ 8 แสนคน
ภาษาเขมรถิ่นไทยต่างจากภาษาเขมรสำเนียงพนมเปญซึ่งเป็นสำเนียงมาตรฐาน ในด้านจำนวนและความต่างของหน่วยเสียงสระ การใช้พยัญชนะ รากศัพท์ และไวยากรณ์ ทำให้แยกสำเนียงเขมรถิ่นไทยออกจากสำเนียงอื่น ๆ ได้ง่าย ผู้พูดภาษาเขมรถิ่นไทยจะเข้าใจภาษาเขมรทุกสำเนียง แต่ผู้พูดสำเนียงพนมเปญจะมีปัญหาในการทำความเข้าใจภาษาเขมรถิ่นไทย ทำให้นักภาษาศาสตร์บางคนแยกภาษาเขมรถิ่นไทยออกเป็นภาษาใหม่ต่างหากจากภาษาเขมร โดยถือเป็นภาษาใกล้เคียงกัน
สัทวิทยา[แก้]
พยัญชนะ[แก้]
| ประเภทเสียง | ตำแหน่งเกิดเสียง | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ริมฝีปาก | ริมฝีปาก กับฟัน |
ปุ่มเหงือก | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | |||
| เสียงนาสิก | m | n | ɲ | ŋ | ||||
| เสียงกัก | ไม่ก้อง | ไม่พ่นลม | p | t | c | k | ʔ | |
| พ่นลม | pʰ | tʰ | cʰ | kʰ | ||||
| ก้อง | b | d | ||||||
| เสียงเสียดแทรก | f | s | h | |||||
| เสียงลิ้นรัว | r | |||||||
| เสียงข้างลิ้น | l | |||||||
| เสียงกึ่งสระ | w | j | ||||||
- หน่วยเสียงที่เป็นได้ทั้งพยัญชนะต้นและพยัญชนะท้ายมี 14 หน่วยเสียง ได้แก่ /m/, /n/, /ɲ/, /ŋ/, /p/, /t/, /c/, /k/, /ʔ/, /h/, /r/, /l/, /w/ และ /j/
- หน่วยเสียง /k/ ในตำแหน่งท้ายพยางค์มีเสียงย่อย 2 เสียง คือ [k] และ [ʔ] เช่น /tɨk/ 'น้ำ' อาจออกเสียงเป็น [tɨk] หรือ [tɨʔ]
- หน่วยเสียง /c/ และ /cʰ/ ในบางตำรากล่าวว่าเป็นหน่วยเสียง /t͡ɕ/ และ /t͡ɕʰ/
- หน่วยเสียง /f/ เป็นหน่วยเสียงที่ยืมมาจากภาษาไทยมาตรฐาน
สระ[แก้]
สระเดี่ยว[แก้]
| ประเภท | สระหน้า | สระกลางลิ้น | สระหลัง |
|---|---|---|---|
| สระสูง | i, iː | ɨ, ɨː | u, uː |
| สระกึ่งสูง | ɪ, ɪː | ɤ, ɤː | ʊ, ʊː |
| สระกลาง | e, eː | ə, əː | o, oː |
| สระกึ่งต่ำ | ɛ, ɛː | ʌ, ʌː | ɔ, ɔː |
| สระต่ำ | a, aː | ɒ, ɒː |
สระประสม[แก้]
หน่วยเสียงสระประสมภาษาเขมรถิ่นไทยมี 6 หน่วยเสียง[5] ได้แก่ /iə/, /iːə/, /ɨə/, /ɨːə/, /uə/ และ /uːə/ โดยหน่วยเสียง /ɨːə/ จะปรากฏเฉพาะในคำยืมภาษาไทย เช่น /kɨːək/ 'รองเท้า'
ไวยากรณ์[แก้]
![[icon]](/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
ลำดับคำในภาษาเขมรถิ่นไทยมักจะเป็น ประธาน-กริยา-กรรม ประกอบด้วยคำเดี่ยวเป็นหลัก แต่อาจจะมีสลับกันบ้าง เป็น ประธาน-กรรม-กริยา, กรรม-กริยา เสียงพยัญชนะท้าย (ตัวสะกด) มีเสียงบางเสียงที่ออกเสียงแตกต่างจากภาษาไทย เป็นเสียงที่ออกนาสิก เพิ่มจากปกติอีก 3 ตัว คือ จ, ญ, ฮ เช่น ตูจ /เล็ก/, เป็ญ /เต็ม/ , จัฮ /แก่/ ตัว ร เมื่อเป็นตัวสะกด ต้องออกเสียงรัวลิ้นด้วย เช่น การ, ตัว ล เมื่อเป็นตัวสะกด ต้องออกเสียงกระดกลิ้น คลายตัว L ในภาษาอังกฤษ เช่น กบาล (หัว),
ระบบการเขียน[แก้]
นักภาษาศาสตร์ได้คิดค้นระบบการเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยด้วยตัวอักษรไทยหลายระบบ โดยมีทั้งระบบของมหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ท้ายที่สุดมีระบบราชบัณฑิตยสถาน[6] ซึ่งดัดแปลงจากระบบก่อน ๆ เป็นมาตรฐานโดยปริยาย
ตัวเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทยตามที่คณะกรรมการจัดทำระบบเขียนภาษาท้องถิ่นของกลุ่มชาติพันธุ์ด้วยอักษรไทย ราชบัณฑิตยสถาน (ปัจจุบันคือสำนักงานราชบัณฑิตยสภา) ได้กำหนดไว้ มีดังนี้
|
|
|
- ภาษาเขมรถิ่นไทยไม่มีหน่วยเสียงวรรณยุกต์ ในการเขียนเป็นอักษรไทยจึงเลือกใช้พยัญชนะไทยที่เป็นอักษรกลางและอักษรต่ำเท่านั้น ไม่ใช้อักษรสูงเพราะจะมีเสียงวรรณยุกต์จัตวาเข้ามาเกี่ยวข้อง
- หน่วยเสียง /t/ และ /p/ มีรูปพยัญชนะต้นและพยัญชนะท้ายแตกต่างกันดังที่แสดงในตาราง โดยการใช้พยัญชนะเสียงก้องมาแทนพยัญชนะท้ายเสียงไม่ก้องนั้นนำแบบอย่างมาจากภาษาไทย
- หน่วยเสียง /ʔ/ เมื่อเป็นพยัญชนะท้ายจะไม่มีรูปเขียน แต่ให้แสดงด้วยสระเสียงสั้นที่ไม่มีตัวสะกด
- คำบางคำที่มีพยัญชนะต้น 2 ตัวเรียงกัน บางครั้งอาจออกเสียงสระ /a/ แทรกกลาง และบางครั้งอาจออกเสียงคล้ายพยัญชนะควบ ให้เขียนตามแบบคำที่มีพยัญชนะต้นควบ เช่น ซดํา ('ขวา'), ซอ็อฺบ ('เกลียดชัง'), รเต็ฮ ('เกวียน')
- เสียงสระที่ไม่มีในภาษาไทยจะเขียนแทนด้วยรูปสระไทยที่ออกเสียงใกล้เคียงกันและใช้เครื่องหมายพินทุ ( ฺ) กำกับ เพื่อแสดงเสียงที่ต่างออกไป หากเป็นรูปสระที่ไม่มี อ ประกอบ ให้ใส่พินทุกำกับใต้พยัญชนะต้น เช่น เบฺิก ('เปิด') หากเป็นรูปสระที่มี อ ประกอบ ให้ใส่พินทุกำกับใต้ อ เช่น ซอฺ ('ขาว') ยกเว้นสระ –ือ ให้ใส่พินทุกำกับใต้พยัญชนะต้น เช่น ลฺือ ('บน') เพราะ อ ในกรณีนี้ไม่ถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของรูปสระอย่างแท้จริง
- รูปสระที่ซ้อนกันหลายตัวตามแนวดิ่ง ในการพิมพ์ทางคอมพิวเตอร์ให้พิมพ์จากล่างขึ้นบน เช่น สระ /ʌ/ ที่มีพยัญชนะท้าย กดพยัญชนะต้น กดพินทุ ตามด้วย –ิ แล้วตามด้วยไม้ไต่คู้
อ้างอิง[แก้]
- ↑ William J. Frawley, ed. (2003). International Encyclopedia of Linguistics. 1 (2nd ed.). Oxford University Press. p. 488.
- ↑ Thomas, Dorothy; Popularizing the Northern Khmer Orthography: Sociolinguistics in Action Workshop in Northern Khmer Orthography, Surin; Mon-Khmer Studies Journal. 16–17: 255–265
- ↑ องค์ บรรจุน. สยาม หลากเผ่าหลายพันธุ์. กรุงเทพฯ : มติชน, 2553, หน้า 63
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. คู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 41.
- ↑ 5.0 5.1 ราชบัณฑิตยสถาน. คู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 45.
- ↑ http://www.royin.go.th/?printing=คู่มือระบบเขียนภาษาเขม-2
- Description of Khmer: Lecture by Paul Sidwell of Australian National University
- Ethnologue Report for Norther Khmer, ISO 693-3 code kxm
| ||||||||||||||