คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 4

คณะรัฐมนตรีพหลพลพยุหเสนา คณะรัฐมนตรีคณะที่ 4 แห่งราชอาณาจักรสยาม
มิถุนายน - ธันวาคม พ.ศ. 2476
วันแต่งตั้ง	21 มิถุนายน 2476
วันสิ้นสุด	16 ธันวาคม 2476 (0 ปี 178 วัน)
บุคคลและองค์กร
ประมุขแห่งรัฐ	พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
หัวหน้าคณะรัฐมนตรี	นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
ประวัติ
วาระสภานิติบัญญัติ	5 เดือน 25 วัน (178 วัน)
ก่อนหน้า	คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 3
ถัดไป	คณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 5

คณะรัฐมนตรีคณะที่ 4 (21 มิถุนายน 2476 - 16 ธันวาคม 2476)

นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี ประกาศพระบรมราชโองการ ลงวันที่ 21 มิถุนายน 2476 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงลงพระปรมาภิไธย เจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค) ประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการ

รายชื่อคณะรัฐมนตรี

รัฐมนตรีว่าการกระทรวง		ดำรงตำแหน่งเมื่อตั้งคณะรัฐมนตรี		ดำรงตำแหน่งจนสิ้นสุดคณะรัฐมนตรี
รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง		แต่งตั้งเพิ่ม		เปลี่ยนแปลง/โยกย้ายไปตำแหน่งอื่น
รัฐมนตรีลอย		ย้ายมาจากตำแหน่งอื่น		ออกจากตำแหน่ง

      คณะราษฎร

คณะรัฐมนตรีคณะที่ 3 ของไทย
ตำแหน่ง		ลำดับ	รายนาม	เริ่มวาระ		สิ้นสุดวาระ		หมายเหตุ	ที่มา
นายกรัฐมนตรี		*	นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
กลาโหม		1	นายพลตรี พระยาประเสริฐสงคราม (เทียบ คมกฤส)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ต่างประเทศ		17	พระยาอภิบาลราชไมตรี (ต่อม บุนนาค)		1 กันยายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
มหาดไทย		2	พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ (หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476
เศรษฐการ		3	พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
การคลัง		4	เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร์ ณ สงขลา)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ธรรมการ		5	เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ยุติธรรม		6	พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)		21 มิถุนายน 2476	1 กันยายน พ.ศ. 2476		ปฏิบัติหน้าที่ในฐานะรัฐมนตรีทำการแทน	สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
					1 กันยายน 2476	16 ธันวาคม 2476		แต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
		7	พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476
		8	นายพลเรือตรี พระยาปรีชาชลยุทธ (วัน จารุภา)		21 มิถุนายน 2476	8 สิงหาคม 2476		ลาออก
		9	นายพันเอก พระสิทธิเรืองเดชพล (แสง พันธุประภาส)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		10	นายพันโท หลวงพิบูลสงคราม (แปลก ขีตตะสังคะ)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		11	นายนาวาโท หลวงศุภชลาศัย (บุง ศุภชลาศัย)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		12	นายนาวาโท หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		13	หลวงนฤเบศร์มานิต (สงวน จูฑะเตมีย์)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		14	หลวงสิริราชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี)		21 มิถุนายน 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		15	นายนาวาเอก พระยาวิชิตชลธี (ทองดี สุวรรณพฤกษ์)		8 สิงหาคม 2476	9 ธันวาคม 2476		ลาออก
		16	นายเรือเอก หลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ (ถวัลย์ ธารีสวัสดิ์)		8 สิงหาคม 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		18	หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์)		1 ตุลาคม 2476	16 ธันวาคม 2476			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2

การเปลี่ยนแปลงคณะรัฐมนตรี

8 สิงหาคม

• ลาออก - นายพลเรือตรี พระยาปรีชาชลยุทธ (วัน จารุภา) กราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่ง
• แต่งตั้ง - นายนาวาเอก พระยาวิชิตชลธี (ทองดี สุวรรณพฤกษ์) เป็นรัฐมนตรี
• แต่งตั้ง - นายเรือเอก หลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ (ถวัลย์ ธารีสวัสดิ์) เป็นรัฐมนตรี

1 กันยายน

• แต่งตั้ง - พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม
• แต่งตั้ง - พระยาอภิบาลราชไมตรี (ต่อม บุนนาค) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

1 ตุลาคม

• แต่งตั้ง - หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) เป็นรัฐมนตรี

9 ธันวาคม

• ลาออก - นายนาวาเอก พระยาวิชิตชลธี (ทองดี สุวรรณพฤกษ์) ได้กราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่งเพราะป่วย

การแถลงนโยบายของรัฐบาล

คณะรัฐมนตรีได้แถลงนโยบายต่อสภาผู้แทนราษฎรเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2476

เหตุการณ์สำคัญ

กบฏบวรเดช

ดูบทความหลักที่: กบฏบวรเดช

เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2476 พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช อดีตเสนาบดีกระทรวงกลาโหมในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ได้นำกำลังทหารจากหัวเมืองภาคอีสานเข้ามาเพื่อล้มล้างการปกครองของรัฐบาล แต่ไม่ประสบความสำเร็จ

หมายเหตุ

นายกรัฐมนตรีได้กราบถวายบังคมลาออก โดยอ้างเหตุผลว่า หย่อนความรู้ในทางกฎหมายและการเมือง แต่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงขอร้องให้รับตำแหน่งต่อไปและทรงแจ้งไปยังสภาขอให้สนับสนุนคำขอร้องของพระองค์ท่านด้วย ที่ประชุมสภาได้ลงมติเป็นเอกฉันท์ให้พระยาพหลพลพยุหเสนา ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อไป

การสิ้นสุดของคณะรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีคณะนี้สิ้นสุดลง เพราะได้มีการเลือกตั้งทั่วไป โดยเลือกสมาชิกประเภทที่ 1 ขึ้นและสมาชิกประเภทที่ 2 เดิมที่ให้ความไว้วางใจแก่คณะรัฐมนตรีก็สิ้นสุด

อ้างอิง

• คณะรัฐมนตรีคณะที่ 4 จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เก็บถาวร 2008-01-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ลำดับความเป็นมาของคณะรัฐมนตรีไทย จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เก็บถาวร 2012-02-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน