ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น)"
ไม่มีความย่อการแก้ไข ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
| ⚫ | |||
{{รีไรต์}} |
|||
{{กล่องข้อมูล ผู้ดำรงตำแหน่ง |
{{กล่องข้อมูล ผู้ดำรงตำแหน่ง |
||
| name = เจ้าพระยามหาเสนา<br>(ปิ่น) |
| name = เจ้าพระยามหาเสนา<br>(ปิ่น) |
||
| บรรทัด 9: | บรรทัด 7: | ||
| monarch = [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] |
| monarch = [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] |
||
| predecessor = [[เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค)]] |
| predecessor = [[เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค)]] |
||
| successor = [[เจ้าพระยา |
| successor = [[เจ้าพระยามหาเสนา (บุญมา)]] |
||
| order1 = [[เจ้าพระยาพลเทพ|เสนาบดีกรมนา]] |
| order1 = [[เจ้าพระยาพลเทพ|เสนาบดีกรมนา]] |
||
| monarch1 = [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] |
| monarch1 = [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] |
||
| term1 = พ.ศ. 2325– พ.ศ. 2348 |
| term1 = พ.ศ. 2325– พ.ศ. 2348 |
||
| predecessor1 = |
| predecessor1 = พระยาพลเทพ (กรุงธนบุรี) |
||
| successor1 = [[ |
| successor1 = [[พระยาพลเทพ (บุนนาค บ้านแม่ลา)]] |
||
| birth_date = |
| birth_date = |
||
| birth_place = [[อาณาจักรอยุธยา]] |
| birth_place = [[อาณาจักรอยุธยา]] |
||
| บรรทัด 22: | บรรทัด 20: | ||
| mother = |
| mother = |
||
| spouse = ท่านผู้หญิงนิ่มนวล(ฟัก) |
| spouse = ท่านผู้หญิงนิ่มนวล(ฟัก) |
||
| children = [[เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)]]<br>ฯลฯ |
|||
| children = 3 คน |
|||
| birth_name = ปิ่น |
| birth_name = ปิ่น |
||
| religion = [[พุทธ]] |
| religion = [[พุทธ]] |
||
| บรรทัด 30: | บรรทัด 28: | ||
}} |
}} |
||
'''เจ้าพระยา |
'''เจ้าพระยาอภัยราชา''' นามว่า '''ปิ่น''' ดำรงตำแหน่งเป็น'''เจ้าพระยามหาเสนา''' [[สมุหพระกลาโหม]]ในรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] และเป็นบิดาของ[[เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)]] |
||
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) เป็นบุตรของเจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล)<ref name=":0">'''อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงเจือ นครราชเสนี (เจือ สิงหเสนี) ท.ช.ต.จ.''' ณ วัดธาตุทอง กรุงเทพมหานคร วันอาทิตย์ที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕.</ref> บางแห่งระบุว่า มารดาของเจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) เป็นชาวมอญซึ่งเป็นน้องสาวของ[[เจ้าคุณบวรโภชน์ (ฉิม)]]<ref name=":1">นิธิ เอียวศรีวงศ์. '''การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี'''. กรุงเทพฯ; มติชน, พ.ศ. 2550.</ref> พระพี่เลี้ยงในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ซึ่งเป็นธิดาของพระยายมราช (ฉ่ำ) |
|||
'''เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) ''' เป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยในรัชกาลที่ 1 เป็นอย่างยิ่ง เมื่อยังเป็น [[เจ้าพระยาพลเทพ (ปิ่น)]] นั้นปรากฏหลักฐานใน [[พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1]] ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์(ขำ บุนนาค) ปรากฏว่าเมื่อมีราชการสงครามกับพม่า รัชกาลที่ 1 และ [[สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท]] ต้องเสด็จพระราชดำเนินออกไปรับศึกนอกพระนครแล้ว มักทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาพลเทพ(ปิ่น) เป็นผู้รักษาพระนคร เช่น สงครามคราวรบพม่าที่ท่าดินแดงใน พ.ศ.2328 ดังความในพระราชพงศาวดารว่า |
|||
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) สืบเชื้อสายมาจากพราหมณ์ศิริวัฒนะ พราหมณ์ปุโรหิตในรัชสมัย[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช]]<ref name=":0" /> พราหมณ์ศิริวัฒนะมีบุตรคือพระมหาราชครูพระราชปุโรหิตาจารย์ พระมหาราชครูฯมีบุตรสองคนได้แก่ เจ้าพระยาพิษณุโลก (เมฆ) (บิดาของ[[เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)]]) และเจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล) |
|||
"...พระบาทสมเดจ์พระเจ้าอยู่หัวทั้งสองพระองค์ ได้ทรงทราบข่าวศึกอันยกมานั้น จึ่งมีพระราชดำรัสให้เกณฑ์กองทับในกรุงฯ แลหัวเมืองไว้ให้พร้อมสัพ ครั้นถึง ณ วันพฤหัสบดีเดือนสามขึ้นสิบสี่ค่ำเพลาเช้าสามนาฬิกากับหกบาท สมเดจพระเจ้าอยู่หัวทั้งสองพระองค์ ก็เสดจ์พระราชดำเนินพยุหยาตรานาวาทับหลวงจากกรุงเทพฯ ไปโดยทางชลมารค พร้อมด้วยเรือท้าวพระยาข้าทูละอองฯ ทั้งหลายโดยเสดจ์ตามขบวนน่าหลังพรั่งพร้อมเสร็จ โปรดให้สมเดจพระอนุชาธิราชเจ้ากรมพระราชวังบวรฯ แลกองทับเจ้าพระยารัตนาพิพิธ ผู้ว่าที่สมุหนายกไปกองน่า พลโยธาหาร ทั้งพระบรมมหาราชวัง พระราชวังบวร เปนคนสามหมื่นยกล่วงน่าไปก่อน จึ่งเสดจ์ยกพยุหโยธาทับหลวงกับทั้งกรมพระราชวังหลังแลเจ้าต่างกรมทั้งปวงเปนพลสามหมื่นเสศหนุนไป '''แล้วโปรดให้พระยาพลเทพอยู่รักษาพระนคร'''..." |
|||
เจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล) มีบุตรธิดาได้แก่;<ref name=":0" /> |
|||
* ญ. ชื่อ เลื่อน |
|||
* [[เจ้าพระยาพลเทพ (ทองอิน)]] ต้นสกุล"ทองอิน" และ"อินทรพล" |
|||
* [[กรมหมื่นนรินทรพิทักษ์|กรมหมื่นนรินทรพิทักษ์ (มุก)]] พระภัสดาใน[[กรมหลวงนรินทรเทวี]] |
|||
* ท้าวทรงกันดาล (ทองศรี) |
|||
* ญ. ชื่อ ทองเภา ถูกกวาดต้อนไปพม่าเมื่อเสียกรุงศรีอยุธยา |
|||
* เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) |
|||
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) ปรากฏรับราชการครั้งแรกในสมัยกรุงธนบุรีเป็นเสมียนในกรมมหาดไทย เป็นข้าหลวงเดิมในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯตั้งแต่ครั้งทรงเป็นเจ้าพระยาจักรี ในเหตุการณ์[[กบฏพระยาสรรค์]]เมื่อสิ้นสุดสมัยธนบุรี สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกยกทัพออกไปตีเมืองกัมพูชา ได้มอบหมายให้พระสุริยอภัย (ทองอิน ต่อมาคือ[[สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์|พระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์]]) ยกทัพจากนครราชสีมาเข้ามาระงับเหตุในกรุงธนบุรี นายปิ่นเป็นผู้เกณฑ์รวบรวมไพร่พลให้แก่พระสุริยอภัยในการสู้รบกับ[[พระยาสรรค์]]<ref name=":1" /> ในพ.ศ. 2325 เมื่อสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงแต่งตั้งนายเสมียนปิ่นขึ้นเป็นพระยาพลเทพ เสนาบดีกรมนาคนแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ ดังปรากฏในคำปรึกษาตั้งข้าราชการว่า; |
|||
{{คำพูด|นายปิ่นข้าหลวงเดิม ได้โดยเสด็จพระราชดำเนินการสงครามมาหลายครั้ง ต้องศัสตราวุธข้าศึก แล้วครั้งนี้คิดอ่านสื่อสวนชวนนายทัพนายกองอาณาประชาราษฏร์มาตีเอาพระนครธนบุรีได้ มีความชอบมาก ขอพระราชทานตั้งให้เป็นพระยาพลเทพ}}<ref name=":2">[[พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์]]. '''เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์'''. กรุงเทพ : กรมศิลปากร, 2545.</ref> |
|||
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯและ[[กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท]]เสด็จออกจากพระนครไปในการสงครามต่างๆ พระยาพลเทพ (ปิ่น) ทำหน้าที่เป็นผู้รักษาพระนคร<ref>[[เจ้าพระยาทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค)|ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา]]. '''พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑'''. พิมพ์ครั้งที่ ๖. กรุงเทพฯ, กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร ๒๕๓๑.</ref>ได้แก่ [[สงครามท่าดินแดง]]พ.ศ. 2329 และ[[สงครามตีเมืองทวาย]]พ.ศ. 2336 เมื่อ[[เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค)]] ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อพ.ศ. 2348 พระยาพลเทพ (ปิ่น) ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าพระยามหาเสนา สมุหกลาโหม ขึ้นแทนที่ เมื่อ[[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]เสด็จขึ้นครองราชสมบัติเมื่อพ.ศ. 2352 เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นที่''เจ้าพระยาอภัยราชา'' ดำรงตำแหน่งเป็นสมเด็จเจ้าพระยาวังหน้า<ref name=":2" />ใน[[กรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์]] เป็นอธิบดีของขุนนางวังหน้าทั้งปวง |
|||
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) ถึงแก่กรรมในรัชกาลที่ 2 เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) สมรสกับท่านผู้หญิงฟัก มีบุตรธิดาได้แก่;<ref name=":0" /> |
|||
* เจ้าจอมปริก ในรัชกาลที่ 1 |
|||
* จมื่นเด็กชา (แตงโม) มหาดเล็กในกรมพระราชวังบวรฯ |
|||
* เจ้าจอมปราง ในรัชกาลที่ 2 |
|||
* [[เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)|เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์)]] |
|||
* หลวงรามณรงค์ (โต) |
|||
* พระยาพิชัยสงคราม (โห้) |
|||
* หลวงมหาใจภักดิ์ (เจริญ) |
|||
* หลวงพิพิธ (ม่วง) ถึงแก่กรรมในการรบที่บกหวาน [[กบฏเจ้าอนุวงศ์|สงครามเจ้าอนุวงศ์]] เมื่อพ.ศ. 2371 |
|||
* ท่านผู้หญิงบุนนาค ภรรยาของเจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอิน) |
|||
| ⚫ | |||
<references /> |
|||
{{รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม}} |
{{รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม}} |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 10:51, 5 กันยายน 2564
เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) | |
|---|---|
| สมุหพระกลาโหม | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2348 - พ.ศ. 2352 | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| ก่อนหน้า | เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) |
| ถัดไป | เจ้าพระยามหาเสนา (บุญมา) |
| เสนาบดีกรมนา | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2325– พ.ศ. 2348 | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| ก่อนหน้า | พระยาพลเทพ (กรุงธนบุรี) |
| ถัดไป | พระยาพลเทพ (บุนนาค บ้านแม่ลา) |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | ปิ่น อาณาจักรอยุธยา |
| เสียชีวิต | พระนคร อาณาจักรรัตนโกสินทร์ |
| ศาสนา | พุทธ |
| คู่สมรส | ท่านผู้หญิงนิ่มนวล(ฟัก) |
| บุตร | เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ฯลฯ |
| บุพการี |
|
เจ้าพระยาอภัยราชา นามว่า ปิ่น ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าพระยามหาเสนา สมุหพระกลาโหมในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และเป็นบิดาของเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี)
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) เป็นบุตรของเจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล)[1] บางแห่งระบุว่า มารดาของเจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) เป็นชาวมอญซึ่งเป็นน้องสาวของเจ้าคุณบวรโภชน์ (ฉิม)[2] พระพี่เลี้ยงในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ซึ่งเป็นธิดาของพระยายมราช (ฉ่ำ)
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) สืบเชื้อสายมาจากพราหมณ์ศิริวัฒนะ พราหมณ์ปุโรหิตในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช[1] พราหมณ์ศิริวัฒนะมีบุตรคือพระมหาราชครูพระราชปุโรหิตาจารย์ พระมหาราชครูฯมีบุตรสองคนได้แก่ เจ้าพระยาพิษณุโลก (เมฆ) (บิดาของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)) และเจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล)
เจ้าพระยามหาสมบัติ (ผล) มีบุตรธิดาได้แก่;[1]
- ญ. ชื่อ เลื่อน
- เจ้าพระยาพลเทพ (ทองอิน) ต้นสกุล"ทองอิน" และ"อินทรพล"
- กรมหมื่นนรินทรพิทักษ์ (มุก) พระภัสดาในกรมหลวงนรินทรเทวี
- ท้าวทรงกันดาล (ทองศรี)
- ญ. ชื่อ ทองเภา ถูกกวาดต้อนไปพม่าเมื่อเสียกรุงศรีอยุธยา
- เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น)
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) ปรากฏรับราชการครั้งแรกในสมัยกรุงธนบุรีเป็นเสมียนในกรมมหาดไทย เป็นข้าหลวงเดิมในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯตั้งแต่ครั้งทรงเป็นเจ้าพระยาจักรี ในเหตุการณ์กบฏพระยาสรรค์เมื่อสิ้นสุดสมัยธนบุรี สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกยกทัพออกไปตีเมืองกัมพูชา ได้มอบหมายให้พระสุริยอภัย (ทองอิน ต่อมาคือพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์) ยกทัพจากนครราชสีมาเข้ามาระงับเหตุในกรุงธนบุรี นายปิ่นเป็นผู้เกณฑ์รวบรวมไพร่พลให้แก่พระสุริยอภัยในการสู้รบกับพระยาสรรค์[2] ในพ.ศ. 2325 เมื่อสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงแต่งตั้งนายเสมียนปิ่นขึ้นเป็นพระยาพลเทพ เสนาบดีกรมนาคนแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ ดังปรากฏในคำปรึกษาตั้งข้าราชการว่า;
นายปิ่นข้าหลวงเดิม ได้โดยเสด็จพระราชดำเนินการสงครามมาหลายครั้ง ต้องศัสตราวุธข้าศึก แล้วครั้งนี้คิดอ่านสื่อสวนชวนนายทัพนายกองอาณาประชาราษฏร์มาตีเอาพระนครธนบุรีได้ มีความชอบมาก ขอพระราชทานตั้งให้เป็นพระยาพลเทพ
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯและกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทเสด็จออกจากพระนครไปในการสงครามต่างๆ พระยาพลเทพ (ปิ่น) ทำหน้าที่เป็นผู้รักษาพระนคร[4]ได้แก่ สงครามท่าดินแดงพ.ศ. 2329 และสงครามตีเมืองทวายพ.ศ. 2336 เมื่อเจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อพ.ศ. 2348 พระยาพลเทพ (ปิ่น) ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าพระยามหาเสนา สมุหกลาโหม ขึ้นแทนที่ เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเมื่อพ.ศ. 2352 เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นที่เจ้าพระยาอภัยราชา ดำรงตำแหน่งเป็นสมเด็จเจ้าพระยาวังหน้า[3]ในกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ เป็นอธิบดีของขุนนางวังหน้าทั้งปวง
เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) ถึงแก่กรรมในรัชกาลที่ 2 เจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น) สมรสกับท่านผู้หญิงฟัก มีบุตรธิดาได้แก่;[1]
- เจ้าจอมปริก ในรัชกาลที่ 1
- จมื่นเด็กชา (แตงโม) มหาดเล็กในกรมพระราชวังบวรฯ
- เจ้าจอมปราง ในรัชกาลที่ 2
- เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์)
- หลวงรามณรงค์ (โต)
- พระยาพิชัยสงคราม (โห้)
- หลวงมหาใจภักดิ์ (เจริญ)
- หลวงพิพิธ (ม่วง) ถึงแก่กรรมในการรบที่บกหวาน สงครามเจ้าอนุวงศ์ เมื่อพ.ศ. 2371
- ท่านผู้หญิงบุนนาค ภรรยาของเจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอิน)
อ้างอิง
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงเจือ นครราชเสนี (เจือ สิงหเสนี) ท.ช.ต.จ. ณ วัดธาตุทอง กรุงเทพมหานคร วันอาทิตย์ที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕.
- ↑ 2.0 2.1 นิธิ เอียวศรีวงศ์. การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี. กรุงเทพฯ; มติชน, พ.ศ. 2550.
- ↑ 3.0 3.1 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพ : กรมศิลปากร, 2545.
- ↑ ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑. พิมพ์ครั้งที่ ๖. กรุงเทพฯ, กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร ๒๕๓๑.
 | บทความชีวประวัตินี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |