สงครามกลางเมืองรัสเซีย

วันที่	7 พฤศจิกายน (25 ตุลาคม) พ.ศ. 2460 – ตุลาคม พ.ศ. 2465
สถานที่	จักรวรรดิรัสเซีย, มองโกเลีย, ตูวา, เปอร์เซีย
สาเหตุ	การปฏิวัติเดือนตุลาคม
ผลลัพธ์	ชัยชนะของกองทัพแดงใน รัสเซีย, ยูเครน, เบลารุส, คอเคซัสใต้, เอเชียกลาง, ตูวา, และ มองโกเลีย; ; ชัยชนะของฝ่ายเรียกร้องเคลื่อนไหวประกาศเอกราชใน ฟินแลนด์, เอสโตเนีย, ลัตเวีย, ลิทัวเนีย และ โปแลนด์;

สงครามกลางเมืองรัสเซีย
	เป็นส่วนหนึ่งของ สงครามโลกครั้งที่ 1 และ การปฏิวัติในปี 1917–23
	; กองทัพแดง ต่อสู้ในสงครามกลางเมืองรัสเซีย
วันที่	7 พฤศจิกายน (25 ตุลาคม) พ.ศ. 2460 – ตุลาคม พ.ศ. 2465
สถานที่	จักรวรรดิรัสเซีย, มองโกเลีย, ตูวา, เปอร์เซีย
สาเหตุ	การปฏิวัติเดือนตุลาคม
ผลลัพธ์	ชัยชนะของกองทัพแดงใน รัสเซีย, ยูเครน, เบลารุส, คอเคซัสใต้, เอเชียกลาง, ตูวา, และ มองโกเลีย; ; ชัยชนะของฝ่ายเรียกร้องเคลื่อนไหวประกาศเอกราชใน ฟินแลนด์, เอสโตเนีย, ลัตเวีย, ลิทัวเนีย และ โปแลนด์;
คู่ขัดแย้ง
สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย และบรรดาสาธารณรัฐโซเวียตอื่นๆ Revolutionary Insurrectionary Army of Ukraine (1918–21); Left SR (until March 1918); Green armies (until 1919)	White Movement Including Provisional All-Russian Government; Armed Forces of South Russia; Siberian Army; Komuch; Don Army; Kuban cossacks; Alash Autonomy; สาธารณรัฐใหม่ที่ถูกผนวก Including โปแลนด์; ฟินแลนด์; เอสโตเนีย; ลัตเวีย; ลิทัวเนีย; ยูเครน; จอร์เจีย; อาร์มีเนีย; อาร์เซอร์ไบจาน; สาธารณรัฐเทือกเขา; สาธารณรัฐดอน; สาธารณรัฐประชาชนคูบาน; and other pro-independence movements; การเข้าแทรกแซงโดยฝ่ายสัมพันธมิตร; Including จักรวรรดิอังกฤษ; ; จักรวรรดิญี่ปุ่น; ; เชโกสโลวาเกีย; ; แม่แบบ:Country data ราชอาณาจักรกรีซ; สหรัฐ; ฝรั่งเศส; Serbia; ราชอาณาจักรโรมาเนีย; อิตาลี; จีน; กองทัพที่นิยมเยอรมนี Including จักรวรรดิเยอรมัน; Landeswehr; Freikorps; กองทัพอาสารัสเซีย; Other factions Green armies (from 1919); Revolutionary Insurrectionary Army of Ukraine (1920–21); Kronstadt; Left SR (from March 1918) ; Basmachi; Bukhara; Khiva ; จักรวรรดิออตโตมัน ; มองโกเลีย;
ผู้บัญชาการหรือผู้นำ
วลาดีมีร์ เลนิน; โจเซฟ สตาลิน; เลออน ทรอตสกี; คลีเมนต์ โวโรชีลอฟ; มีฮาอิล ฟรุนเซ เนสเตอร์ แม็กโน	อเล็กซานเดอร์ คอลชัค ; Lavr Kornilov †; แอนตัน เดนีกิน; Pyotr Wrangel; นิโคไล ยูเดนิช
กำลัง
3,000,000	รัสเซียขาว 2,400,000 นาย
กำลังพลสูญเสีย
1,612,824 นาย The records are incomplete.	1,900,000 นาย
	Various anti-soviet factions also fought each other, for example pro-German armies fought against Baltic countries while Armenia and Azerbaijan fought each other etc.

สงครามกลางเมืองรัสเซีย (รัสเซีย: Гражда́нская война́ в Росси́и, อักษรโรมัน: Grazhdanskaya voyna v Rossiyi)^[1] เริ่มในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1918 เมื่อกลุ่มเชโกสโลวาเกีย (อดีตเชลยสงครามที่เดินทางทางรถไฟสายทรานส์-ไซบีเรียไปยังเมืองวลาดีวอสตอคและเป็นพวกลี้ภัย) เกิดการปะทะกับกองทหารโซเวียตที่บริเวณภูเขาอูรัล และยังมีทีท่าว่าจะยึดขบวนรถไฟ การยึดครองนี้จะทำให้กองกำลังต่อต้านการปฏิวัติ (หรือพวกขาว "Whites") สามารถจัดกองทัพต่อต้านบอลเชวิคในไซบีเรียตะวันตก กองกำลังฝ่ายขาวนี้ยังมีที่ตั้งมั่นอยู่ในเขตรัสเซียในยุโรป ซึ่งถูกกองทัพเยอรมันยึดครองในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1918 ระหว่างเริ่มการยึดครองนั้น ทหารของกองทัพอังกฤษได้เข้ามาตั้งมั่นที่เมืองอาร์คันเกลสค์ มูร์มันสก์ และทรานส์คอเคซัส เหมือนกับว่าจะช่วยฝ่ายรัสเซียขาว และกองทหารต่างด้าวฝรั่งเศสก็เข้ามาตั้งที่โอเดสซา แต่ปรากฏว่าทั้งสองชาติไม่ได้ต้องการที่จะเข้ามาปล่อยฝ่ายขาวอย่างจริงจัง เพราะทั้งสองได้ถอนตัวออกไปหมดในตอนปลาย ค.ศ. 1919

พวกบอลเชวิคถูกคุกคามจากรอบด้าน โดยในยูเครนนั้น เยอรมนีได้สนับสนุนรัฐบาลแยกดินแดนชาวยูเครน ส่วนทางใต้นายทหารพระเจ้าซาร์คือ นายพลแอนตัน เดนีกิน (Anton Denikin) ได้จัดตั้งกองทัพอาสาสมัครมีกำลังสำคัญคือ ทหารคอสแซคขับไล่พวกแดงออกจากคอเคซัส ในอูรัลและไซบีเรีย นายพลสมัยพระเจ้าซาร์คือนายพล อเล็กซานเดอร์ คอลชัค (A.V. Kolchak) จัดตั้งกองทัพของตนขึ้นมาพร้อมกับประกาศตนเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในรัสเซียในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1918 กองกำลังของทั้งสองฝ่ายต่างมุ่งเข้าโจมตีมอสโกใน ค.ศ. 1919 แต่กองทัพคอลชัคถูกกองทัพแดงขับไล่ไปไซบีเรียใน ค.ศ. 1920 กองทัพเดนีกินถูกทำลายใน ค.ศ. 1920 และเมื่อมีกองทัพของอดีตนายพลสมัยพระเจ้าซาร์อีกคนหนึ่งคือ นิโคไล ยูเดนิช ยกจากเอสโตเนียสู่เปโตรกราดในฤดูร้อน ค.ศ. 1919 ก็ต้องเป็นฝ่ายแพ้ เช่นเดียวกัน การคุกคามครั้งสำคัญเกิดขึ้นอีกเมื่อโปแลนด์ยกกองทัพบุกยูเครน ในเดือนเมษายน ค.ศ. 1920 กองทัพแดงขับไล่กองทัพโปแลนด์ถอยร่นไปถึงแม่น้ำวิสตูลา แต่ชาวโปแลนด์ผู้รักชาติสามารถร่วมมือกันรักษากรุงวอร์ซอไว้ได้ และทั้งสองฝ่ายได้ลงนามสงบศึกในเดือนตุลาคม

ความพ่ายแพ้ของฝ่ายขาวทุกด้าน ทำให้บอลเชวิคสามารถขยายอิทธิพลเข้าไปในทุกภูมิภาค แห่งสุดท้ายคือ วลาดีวอสตอค ซึ่งได้รับการฟื้นฟูขึ้นภายหลังการยึดครองของญี่ปุ่น ค.ศ. 1918 ได้ถอนตัวออกไปใน ค.ศ. 1922

ชัยชนะของบอลเชวิคเกิดขึ้นด้วยหลายปัจจัย เช่น การที่เลออน ทรอตสกี (Leon Trotsky) สามารถระดมกำลังทหารของพระเจ้าซาร์จัดเป็นกองทัพแดงที่แข็งแกร่ง การควบคุมเขตอุตสาหกรรมสำคัญทางภาคกลาง และความสามารถในการส่งกำลังจากมอสโกออกไปยังที่ที่ต้องการได้เป็นรัศมีที่กว้าง