สนธิสัญญาสันติภาพ
สนธิสัญญาสันติภาพ (อังกฤษ: peace treaty) เป็นข้อตกลงระหว่างปรปักษ์ทั้งสองฝ่ายเพื่อยุติความขัดแย้งในการใช้กำลัง ซึ่งมักจะเป็นประเทศหรือรัฐบาล
องค์ประกอบของสนธิสัญญา
[แก้]องค์ประกอบของสนธิสัญญาอาจมีได้หลายประเด็น ขึ้นอยู่กับความขัดแย้งที่เกิดขึ้น โดยที่องค์ประกอบบางประการของสนธิสัญญาสันติภาพสามารถสรุปได้ดังนี้:
- การรับรองแนวชายแดนใหม่อย่างเป็นทางการ
- กระบวนการสำหรับแก้ไขข้อพิพาทที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
- การเข้าถึงและการแบ่งปันทรัพยากรร่วมกัน
- สถานะผู้ลี้ภัย
- การชำระหนี้ที่ตกค้าง
- การกำหนดพฤติกรรมการประณาม
- การแก้ไขปรับปรุงเนื้อหาของสนธิสัญญาที่เคยทำเอาไว้ก่อนหน้า
สนธิสัญญาสันติภาพมักจะมีการอนุมัติในประเทศที่คงความเป็นกลางในความขัดแย้งที่ผ่านมา และมีผู้แทนจากประเทศเหล่านี้เพื่อเป็นพยานรู้เห็นให้กับผู้ลงนาม ในกรณีที่เป็นความขัดแย้งในวงกว้างระหว่างหลายฝ่าย อาจสามารถสรุปได้เป็นสนธิสัญญานานาชาติโดยมีเนื้อหาครอบคลุมไปถึงประเด็นปัญหาทั้งหมดหรือเนื้อหาในสนธิสัญญาสันติภาพระหว่างคู่กรณีทั้งสองฝ่าย
ในช่วงสมัยใหม่ ในสถานการณ์ความขัดแย้งที่ยากจะสงบลงได้ อาจเริ่มต้นจากการหยุดยิง แล้วจึงค่อยดำเนินการตามกระบวนการสันติภาพต่อไป ซึ่งทั้งสองฝ่ายจะได้ไตร่ตรองถึงเป้าหมายของการบรรลุสันติภาพร่วมกัน จนกระทั่งการลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพ สนธิสัญญาสันติภาพมักจะไม่ใช้เพื่อยุติสงครามกลางเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในกรณีที่การแบ่งแยกดินแดนที่ประสบความล้มเหลว เนื่องจากว่าเป็นการแสดงนัยถึงการรับรองสถานะความเป็นรัฐของอีกฝ่ายหนึ่ง อย่างเช่น ในกรณี สงครามกลางเมืองอเมริกัน ซึ่งยุติลงได้ก็ต่อเมื่อกองทัพของฝ่ายหนึ่งยอมจำนนหรือรัฐบาลของฝ่ายหนึ่งล่มสลายลง
ตรงกันข้ามกับการแบ่งแยกดินแดนหรือการประกาศอิสรภาพที่ประสบความสำเร็จ ดินแดนที่ตั้งขึ้นใหม่เหล่านี้จะได้การรับรองสถานะความเป็นรัฐจากสนธิสัญญาสันติภาพอย่างเป็นทางการ
บทบาทของสหประชาชาติ
[แก้]นับตั้งแต่ได้มีการก่อตั้งองค์การสหประชาชาติขึ้นภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง องค์การดังกล่าวได้มีจุดประสงค์เพื่อเป็นที่ประชุมในการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับความขัดแย้งระหว่างประเทศ และเป็นตัวกลางในการประสานกระบวนการสันติภาพและสนธิสัญญาสันติภาพ โดยสนธิสัญญาระห่างประเทศและประเทศสมาชิกผูกพันได้เข้าไปเกี่ยวข้องด้วย จากความพยายามในการควบคุมและจำกัดพฤติกรรมเพื่อไม่ให้ลุกลามจนกลายเป็นสงครามเบ็ดเสร็จ ซึ่งหมายความว่า การประกาศสงครามอย่างเป็นทางการมักจะไม่ได้รับการยอมรับบ่อยครั้งและไม่ได้สิ้นสุดลงด้วยการลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพ ยกตัวอย่างเช่น สงครามเกาหลี ซึ่งสงบลงด้วยการพักรบ แต่ไม่ใช่การลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพ
ประวัติ
[แก้]ประวัติศาสตร์ยุคโบราณ
[แก้]หนึ่งในสนธิสัญญาสันติภาพที่ได้มีการบันทึกเอาไว้เกิดขึ้นระหว่างจักรวรรดิฮิตไทท์และจักรวรรดิอียิปต์ หลังจากยุทธการแห่งคาเดซ ในปี 1274 ปีก่อนคริสตกาล เกิดขึ้นในบริเวณพื้นที่ซีเรียในปัจจุบัน ซึ่งเป็นบริเวณที่เกิดความขัดแย้งระหว่างจักรวรรดิทั้งสอง หลังจากการรบที่นองเลือดเป็นเวลาสี่วัน โดยที่ไม่มีฝ่ายใดได้เปรียบหรือเสียเปรียบต่อกัน ซึ่งได้นำไปสู่ความขัดแย้งในอนาคตระหว่างอียิปต์และฮิตไทท์ หลังจากฟาโรห์รามเสสที่ 2 ได้ยึดเมืองคาร์เดซและอมูร์รูในปีที่ 8 แห่งการครองราชสมบัติของพระองค์[1] อย่างไรก็ตาม ได้มีความพยายามที่จะป้องกันความขัดแย้งที่อาจจะเกิดขึ้นระหว่างจักรวรรดิทั้งสองในอาคต ซึ่งพระเจ้าฮัตตูซิลิที่ 3 และฟาโรห์รามเสสได้ยุติความขัดแย้งลงด้วยการลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพ ทั้งนี้เป็นเพราะว่าทั้งสองฝ่ายไม่อาจจะทำสงครามต่อไปได้ ทางด้านอียิปต์ในขณะนั้นได้ประสบปัญหาจากการรุกรานของชาวเผ่าลิเบียทางชายแดนด้านตะวันตก ส่วนฮิตไทท์ได้ถูกคุกคามจากจักรวรรดิอัสซิเรียซึ่งสามารถยึดครองพื้นที่ประเทศราชของฮิตไทท์ตามแม่น้ำไทกรีสและแม่น้ำยูเฟรตีสได้[2]
สนธิสัญญาฉบับดังกล่าวได้รับการลงนามโดยราสเสสที่ 2 และฮัตตูซิลีที่ 3 ในปี 1258 ปีก่อนคริสตกาล[3] ประกอบด้วยเนื้อหาจำนวนสิบแปดมาตราได้สร้างสันติภาพระหว่างทั้งสองฝ่าย และดำรงเทพอันเป็นที่เคารพในทั้งสองวัฒนธรรม จากสนธิสัญญาดังกล่าว ได้มีเนื้อหาหลายส่วนที่ได้ไปปรากฏอยู่ในสนธิสัญญาสันติภาพในเวลาถัดมาด้วย สนธิสัญญาฉบับดังกล่าวได้รับการพิจารณาว่ามีความสำคัญอย่างมากในการศึกษาทางด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ โดยแบบจำลองของสนธิสัญญาฉบับดังกล่าวได้อยู่ที่สำนักงานใหญ่ขององค์การสหประชาชาติอีกด้วย
ประวัติศาสตร์ยุคใหม่
[แก้]ตัวอย่างของสนธิสัญญาสันติภาพในประวัติศาสตร์ยุคใหม่ที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ สนธิสัญญาสันติภาพที่เรียกกันว่า สันติภาพแห่งเวสต์ฟาเลีย ซึ่งถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของการทูตสมัยใหม่ และระบบรัฐชาติในปัจจุบัน สงครามที่เกิดขึ้นภายหลังจากสนธิสัญญาสันติภาพดังกล่าวไม่เคยมีส่วนเกี่ยวข้องกับศาสนาอีก แต่จะเป็นประเด็นที่เกี่ยวข้องกับรัฐแทน
และอีกตัวอย่างหนึ่ง คือ สนธิสัญญาแวร์ซาย ซึ่งได้ยุติสงครามโลกครั้งที่หนึ่งอย่างเป็นทางการ โดยคาดว่ามันน่าจะเป็นสนธิสัญญาฉบับที่กระฉ่อนที่สุด เนื่องจากถูกประณามว่าเป็นการก่อให้เกิดลัทธินาซีในเยอรมนี และสืบเนื่องไปถึงการปะทุของสงครามโลกครั้งที่สองในที่สุด ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นถึงความยากลำบากของการดำเนินกระบวนการสันติภาพเพื่อให้เป็นที่พอใจแก่ทุกฝ่าย
สนธิสัญญาสันติภาพที่สำคัญ
[แก้]ยุติสงคราม
[แก้]- สนธิสัญญาลอนดอน (1604) - ยุติสงครามอังกฤษ-สเปน (ค.ศ. 1585)
- สนธิสัญญาสันติภาพเวสต์ฟาเลีย - ยุติสงครามสามสิบปีและสงครามแปดสิบปี
- สนธิสัญญาเวสต์มินสเตอร์ (ค.ศ. 1654) - ยุติสงครามอังกฤษ-เนเธอร์แลนด์ครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาเบรดา (ค.ศ. 1667) - ยุติสงครามอังกฤษ-เนเธอร์แลนด์ครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาเวสต์มินสเตอร์ (ค.ศ. 1674) - ยุติสงครามอังกฤษ-เนเธอร์แลนด์ครั้งที่สาม
- สนธิสัญญาริสวิค - ยุติสงครามเก้าปี
- สนธิสัญญายูเทรกต์ - ยุติสงครามสืบราชบัลลังก์สเปน
- สนธิสัญญาแอกซ์-ลา-ชาแปล (ค.ศ. 1748) - ยุติสงครามสืบราชบัลลังก์ออสเตรีย
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1763) - ยุติสงครามเจ็ดปี
- สนธิสัญญาก้องโตน - ยุติสงครามจีน–พม่า
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1783) - ยุติสงครามปฏิวัติอเมริกา
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1784) - ยุติสงครามอังกฤษ-เนเธอร์แลนด์ครั้งที่สี่
- สนธิสัญญาอาเมียง - ยุติสงครามสหสัมพันธมิตรครั้งที่สองและสงครามปฏิวัติฝรั่งเศส
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1810) - ยุติสงครามฟินแลนด์
- สนธิสัญญาเกนต์ - ยุติสงคราม ค.ศ. 1812
- การประชุมใหญ่แห่งเวียนนา - ยุติสงครามนโปเลียน
- สนธิสัญญารานตะโบ - ยุติสงครามอังกฤษ–พม่าครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญานานกิง - ยุติสงครามฝิ่นครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาลาฮอร์ - ยุติสงครามอังกฤษ-ซิกข์ครั้งที่ 1
- สนธิสัญญากัวดาลูบ ฮีดัลโก - ยุติสงครามเม็กซิโก–อเมริกา
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1856) - ยุติสงครามไครเมีย
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1857) - ยุติสงครามอังกฤษ-เปอร์เซีย
- สนธิสัญญาเทียนจิน - ยุติสงครามฝิ่นครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาเวียนนา (ค.ศ. 1864) - ยุติสงครามชเลสวิชครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาปราก (ค.ศ. 1866) - ยุติสงครามออสเตรีย-ปรัสเซีย
- สนธิสัญญาแฟรงก์เฟิร์ต (ค.ศ. 1871) - ยุติสงครามฝรั่งเศส-ปรัสเซีย
- สนธิสัญญาซานสเตฟาโน่ - ยุติสงครามรัสเซีย-ตุรกี (ค.ศ. 1877–1878)
- สนธิสัญญากันดามัค - ยุติสงครามอังกฤษ-อัฟกานิสถานครั้งที่ 2
- การประชุมพริทอเรีย - ยุติสงครามบูร์ครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาสยาม–ฝรั่งเศส ร.ศ. 112 - ยุติสงครามฝรั่งเศส-สยาม
- สนธิสัญญาชิโมโนเซกิ - ยุติสงครามจีน–ญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาอาดดิสอาบาบา - ยุติสงครามอิตาลี-อะบิสซิเนียครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาปารีส (ค.ศ. 1898) - ยุติสงครามสเปน-อเมริกา
- พิธีสารนักมวย - ยุติกบฏนักมวย
- สนธิสัญญาวีรีนิกิ้ง - ยุติสงครามบูร์ครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาพอร์ตสมัท - ยุติสงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น
- สนธิสัญญาอูชชี - ยุติสงครามอิตาลี-ตุรกี
- สนธิสัญญาลอนดอน (ค.ศ. 1913) - ยุติสงครามบอลข่านครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาบูคาเรสต์ (ค.ศ. 1913) - ยุติสงครามบอลข่านครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาเบรสท์-ลีตอฟสก์ - ยุติแนวรบด้านตะวันออก (สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง)
- การประชุมสันติภาพปารีส ค.ศ. 1919 - ยุติสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาสันติภาพริกา - ยุติสงครามโปแลนด์–โซเวียต
- สนธิสัญญาโลซาน - ยุติสงครามประกาศอิสรภาพตุรกี
- การพักรบตางกู - ยุติการรุกรานแมนจูเรีย
- สนธิสัญญาสันติภาพมอสโก - ยุติสงครามฤดูหนาว
- อนุสัญญาโตเกียว - ยุติสงครามฝรั่งเศส-ไทย
- การสงบศึกมอสโก - ยุติสงครามต่อเนื่อง
- สนธิสัญญากรุงไทเป - ยุติสงครามจีน–ญี่ปุ่นครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาสันติภาพปารีส (ค.ศ. 1947) - ยุติสงครามโลกครั้งที่สองในทวีปยุโรป
- สนธิสัญญาซานฟรานซิสโก - ยุติสงครามแปซิฟิกและสงครามโลกครั้งที่สองในทวีปเอเชีย
- สนธิสัญญาวาร์คีซา - ยุติสงครามกลางเมืองกรีซ
- การประชุมเจนีวา (ค.ศ. 1954) - ยุติสงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง
- ข้อตกลงสันติภาพปารีส (ค.ศ. 1991) - ยุติสงครามกัมพูชา–เวียดนาม
- ความตกลงเดย์ตัน - ยุติสงครามบอสเนีย
- ความตกลงกูมานอวอ - ยุติสงครามคอซอวอ
ยุติสถานะสงคราม
[แก้]- สนธิสัญญาเบรสท์-ลีตอฟสก์ - ยุติสถานะสงครามระหว่างโซเวียตรัสเซียกับฝ่ายมหาอำนาจกลาง
- สนธิสัญญาบูคาเรสต์ (ค.ศ. 1918) - ยุติสถานะสงครามระหว่างโรมาเนียกับฝ่ายมหาอำนาจกลาง
- สนธิสัญญาแวร์ซาย - ยุติสถานะสงครามระหว่างเยอรมนีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาแซ็ง-แฌร์แม็ง-อ็อง-แล (ค.ศ. 1919) - ยุติสถานะสงครามระหว่างออสเตรียกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาทรียานง - ยุติสถานะสงครามระหว่างฮังการีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาเนอยี-ซูร์-แซน - ยุติสถานะสงครามระหว่างบัลแกเรียกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาแซฟวร์ - ยุติสถานะสงครามระหว่างจักรวรรดิออตโตมันกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- สนธิสัญญาโลซาน - ยุติสถานะสงครามระหว่างตุรกีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
- การสงบศึก 22 มิถุนายน ค.ศ. 1940 - ยุติสถานะสงครามระหว่างฝรั่งเศสกับเยอรมนี
- การสงบศึกฝรั่งเศส-อิตาลี - ยุติสถานะสงครามระหว่างฝรั่งเศสกับอิตาลี
- สนธิสัญญาอังกฤษ-อิรัก - ยุติสถานะสงครามระหว่างอิรักกับจักรวรรดิบริติช
- การสงบศึกกัสซีบีเล - ยุติสถานะสงครามระหว่างอิตาลีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่สอง
- ข้อตกลงพ็อทซ์ดัม - ยุติสถานะสงครามระหว่างเยอรมนีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาสันติภาพอังกฤษ–ไทย - ยุติสถานะสงครามระหว่างไทยกับจักรวรรดิบริติช
- ความตกลงระงับกรณีระหว่างฝรั่งเศส–ไทย ค.ศ. 1946 - ยุติสถานะสงครามระหว่างไทยกับฝรั่งเศส
- สนธิสัญญาสันติภาพออสเตรเลีย–ไทย - ยุติสถานะสงครามระหว่างไทยกับออสเตรเลีย
- สนธิสัญญาสันติภาพสำหรับอิตาลี ค.ศ. 1947 - ยุติสถานะสงครามระหว่างอิตาลีกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่สอง
- สนธิสัญญาซานฟรานซิสโก - ยุติสถานะสงครามระหว่างญี่ปุ่นกับฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่สอง
- สนธิสัญญากรุงไทเป - ยุติสถานะสงครามระหว่างญี่ปุ่นกับสาธารณรัฐจีน
- ปฏิญญาร่วมโซเวียต–ญี่ปุ่น ค.ศ. 1956 - ยุติสถานะสงครามระหว่างญี่ปุ่นกับสหภาพโซเวียต
- สนธิสัญญาสันติภาพอียิปต์–อิสราเอล - ยุติสถานะสงครามระหว่างอิสราเอลกับอียิปต์
- ข้อตกลงสันติภาพปารีส (ค.ศ. 1973) - ยุติความเกี่ยวข้องของสหรัฐในสงครามเวียดนาม
ดูเพิ่ม
[แก้]อ้างอิง
[แก้]แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- UN Peacemaker Database on Peace Agreements เก็บถาวร 2012-11-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, UN Peacemaker
- United States Institute of Peace Digital Peace Agreements Collection เก็บถาวร 2006-11-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- The First Peace Treaty in History