ประเทศมองโกเลีย

บทความนี้เกี่ยวกับดินแดนทางภูมิศาสตร์ สำหรับความหมายอื่น ดูที่ มองโกเลีย (แก้ความกำกวม)

มองโกเลีย ; Монгол Улс (มองโกเลีย)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: Даяр Монгол (Dayar Mongol)
เพลงชาติ: เพลงชาติมองโกเลีย
เมืองหลวง และ ใหญ่สุด	อูลานบาตาร์
ภาษาราชการ	ภาษามองโกเลีย
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบกึ่งประธานาธิบดี
• ประธานาธิบดี	คัลท์มากีง บัททุลกา
• นายกรัฐมนตรี	Luvsannamsrain Oyun-Erdene
เอกราช จาก สาธารณรัฐจีน  13 มีนาคม พ.ศ. 2464
พื้นที่
• รวม	1,564,116 ตารางกิโลเมตร (603,909 ตารางไมล์) (18)
• แหล่งน้ำ (%)	0.6
ประชากร
• 2563 ประมาณ	3,353,470 (134)
• สำมะโนประชากร 2558	3,057,778
• ความหนาแน่น	2.07 ต่อตารางกิโลเมตร (5.4 ต่อตารางไมล์) (194)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	2562 (ประมาณ)
• รวม	$47 พันล้าน (115)
• ต่อหัว	$14,270 (93)
จีดีพี (ราคาตลาด)	2562 (ประมาณ)
• รวม	$13.7 พันล้าน (133)
• ต่อหัว	$4,151 (116)
จีนี (2561)	32.7 ปานกลาง
HDI (2562)	0.737 สูง · 99
สกุลเงิน	ทูกรีก (MNT)
เขตเวลา	UTC+7,+8
• ฤดูร้อน (DST)	UTC+8,+9
รหัสโทรศัพท์	976
โดเมนบนสุด	.mn

มองโกเลีย (อังกฤษ: Mongolia; มองโกเลีย: Монгол Улс มงกลอุลุส) เป็นประเทศในทวีปเอเชียที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลที่ใหญ่เป็นอันดับที่สองของโลกรองจากประเทศคาซัคสถาน มีพรมแดนทางเหนือติดกับประเทศรัสเซีย และทางใต้ติดกับประเทศจีน มีพื้นที่ที่สามารถใช้สำหรับการเกษตรได้น้อยกว่าร้อยละหนึ่ง

มองโกเลียมีประชากรเพียง 3 ล้านกว่าคน แต่มีพื้นที่ใหญ่กว่าประเทศไทยถึงกว่า 3 เท่า ซึ่งทำให้ประเทศมองโกเลียเป็นหนึ่งในประเทศที่มีความหนาแน่นของประชากรน้อยที่สุดในโลก ประชากรส่วนมากนับถือศาสนาพุทธนิกายวัชรยานแบบทิเบต และประชากรร้อยละ 38 อาศัยอยู่ในเมืองหลวงอูลานบาตาร์

ภูมิศาสตร์

ภาพถ่ายประเทศมองโกเลียจากดาวเทียม

ที่ตั้งและอาณาเขต

• ทิศเหนือ ติดกับประเทศรัสเซีย
• ทิศใต้ ติดกับประเทศจีน

ภูมิประเทศ

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบทะเลทราย ทำให้เป็นประเทศที่มีประชากรเบาบางที่สุดในโลก

ภูมิอากาศ

ในฤดูร้อนอากาศไม่ร้อนมาก แต่ในฤดูหนาวอากาศหนาวมากและมีหิมะตก

ประวัติศาสตร์

ดูบทความหลักที่: ประวัติศาสตร์มองโกเลีย

ยุคกลาง

ดูบทความหลักที่: จักรวรรดิมองโกล และ หลังจักรวรรดิมองโกลล่มสลาย

สมัยใหม่

ดูบทความหลักที่: มองโกเลียภายใต้ราชวงศ์ชิง, การปฏิวัติมองโกเลีย พ.ศ. 2454 และ มองโกเลียภายใต้การนำของบอจด์ ข่าน

มองโกเลียเคยเป็นศูนย์กลางของจักรวรรดิมองโกลในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 13 ซึ่งต่อมาได้ยึดอำนาจเข้าปกครองจีนในนามของราชวงศ์หยวนแต่ก็ต้องมาเสียอำนาจเมื่อราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิงเข้ามามีอำนาจซึ่งทางมองโกเลียเองต้องอยู่ใต้อำนาจของราชวงศ์ดังกล่าวอีกด้วย

ศตวรรษที่ 20

ดูบทความหลักที่: การปฏิวัติมองโกเลีย พ.ศ. 2464 และ สาธารณรัฐประชาชนมองโกเลีย

มองโกเลียได้รับเอกราชจากสาธารณรัฐจีน เมื่อปี พ.ศ. 2464 (ค.ศ. 1921) จากการช่วยเหลือของสหภาพโซเวียตแต่ต้องสถาปนาการปกครองเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ตามแบบประเทศเพื่อนบ้าน ลัทธิคอมมิวนิสต์สิ้นสุดหลังจาก การปฏิวัติประชาธิปไตย เมื่อปี พ.ศ. 2533 (ค.ศ. 1990) ปีเดียวกันกับการล่มสลายของสหภาพโซเวียต ซึ่งต่อมามองโกเลียได้นำระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภามาใช้กับตน

การเมืองการปกครอง

ฝ่ายบริหาร

ประธานาธิบดีเป็นประมุขของรัฐ นายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าฝ่ายบริหารและเป็นผู้เสนอชื่อคณะรัฐมนตรี (หลังจากได้ปรึกษากับประธานาธิบดีแล้ว) และรัฐสภา (the State Grate Hural) เป็นผู้รับรองรายชื่อคณะรัฐมนตรี รัฐสภาเป็นผู้เสนอชื่อผู้เข้าชิงตำแหน่งประธานาธิบดี และได้รับเลือกตั้งโดยวิธีการลงคะแนนเสียง (Popular Vote) วาระการดำรงตำแหน่ง 4 ปี สามารถดำรงตำแหน่งติดต่อกันเป็นวาระที่ 2 การเลือกตั้งครั้งต่อไปมีขึ้นในเดือนพฤษภาคม 2013 ตามด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร โดยทั่วไปผู้นำพรรคเสียงข้างมากหรือผู้นำพรรคร่วมรัฐบาลเสียงข้างมากจะได้รับเลือกตั้งจากรัฐสภาให้ดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรี

นิติบัญญัติ

ดูบทความหลักที่: รัฐสภามองโกเลีย และ พรรคประชาชนมองโกเลีย

ฝ่ายตุลาการ

ศาลสูงสุดคือ ศาลฎีกา (Supreme Court)

การแบ่งเขตการปกครอง

มองโกเลียแบ่งเขตออกเป็น 21 จังหวัด ซึ่งชาวมองโกลเรียกว่า aymag: ไอมัก (ตรงกับคำภาษาอังกฤษว่า prefecture) แต่เดิม มองโกเลียเป็นมณฑลของจีน จึงมีการแบ่งมองโกเลียเป็นเขตย่อยลงไปอีก แล้วยังคงเป็นเช่นนี้หลังจากที่มองโกเลียเป็นเอกราช

• อาร์ฮังไก (Arkhangai)
• บายัน-เอิลกี
• บายันฮองกอร์
• บุลกัน
• ดาร์ฮาน-อูล
• ดอร์นอด
• ดอร์โนโกวิ
• ดุนด์โกวิ
• โกวิ-อัลไต
• โกวิซึมเบอร์
• เฮ็นตี
• ฮอฟด์
• เฮิฟสเกิล
• เอิมเนอโกวิ
• ออร์ฮอน
• เออเวอร์ฮังไก
• เซเลงเก
• ซือบาตาร์
• เติฟ
• อุฟส์
• ซาฟฮัน

เมืองหลัก

• เทศบาลนครอูลานบาตาร์
  (Ulaanbaatar municipality)

ความสัมพันธ์กับรัสเซีย

ดูบทความหลักที่: ความสัมพันธ์มองโกเลีย-รัสเซีย

ความสัมพันธ์กับจีน

ดูบทความหลักที่: ความสัมพันธ์มองโกเลีย-จีน

ความสัมพันธ์กับราชอาณาจักรไทย

ดูบทความหลักที่: ความสัมพันธ์มองโกเลีย-ไทย

ภาพรวม

ไทยสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับมองโกเลีย เมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2517 โดยกำหนดให้สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงปักกิ่ง มีเขตอาณาครอบคลุมมองโกเลีย และแต่งตั้งให้เอกอัครราชทูต ณ กรุงปักกิ่ง ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูต ณ กรุงอูลันบาตอร์อีกตำแหน่งหนึ่ง สำหรับฝ่ายมองโกเลียในช่วงแรกได้แต่งตั้งให้เอกอัครราชทูตมองโกเลีย ณ เวียงจันทน์ ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตมองโกเลียประจำประเทศไทยอีกตำแหน่งหนึ่ง ต่อมาเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2543 มองโกเลียได้เปิดสถานเอกอัครราชทูตประจำประเทศไทยขึ้น มีนาย Luvsandorj Bayart เป็นเอกอัครราชทูตมองโกเลียคนแรก ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับมองโกเลียโดยทั่วไปดำเนินไปอย่างราบรื่น แม้มองโกเลียไม่ใช่ประเทศสำคัญในเชิงยุทธศาสตร์ของไทย และสองฝ่ายยังไม่มีความร่วมมือที่เข้มข้นระหว่างกัน แต่ไทยและมองโกเลียพยายามรักษาการปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันเพื่อเป็นช่องทางการหารือและแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นอย่างต่อเนื่อง โดยไทยให้ความสำคัญในการให้ความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาแก่มองโกเลีย โดยคำนึงว่ามองโกเลียเป็นประเทศด้อยพัฒนาที่ไม่มีทางออกทะเล และนักลงทุนไทยเริ่มรุกเข้าไปลงทุนที่มองโกเลีย โดยเฉพาะในสาขาเหมืองแร่ในช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมา มองโกเลีย สนับสนุนไทยด้วยดีในเวทีระหว่างประเทศ และให้ความสำคัญต่อประเทศไทย ในฐานะที่เป็นประเทศที่ประสบความสำเร็จด้านการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และมีบทบาทโดดเด่นในเวทีระหว่างประเทศ จึงประสงค์จะแลกเปลี่ยนประสบการณ์เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาประเทศ รวมทั้งต้องการให้ไทยเป็นพันธมิตรกับมองโกเลียในกรอบความร่วมมือต่าง ๆ

ด้านการเมือง

ที่ผ่านมา มีความร่วมมือกันไม่มากนักแต่ได้เริ่มขยายตัวเพิ่มขึ้น เมื่อมองโกเลียได้เข้าร่วมสังเกตการณ์ในการฝึกคอบร้าโกลด์ เมื่อปี 2545 นอกจากนี้ สภาความมั่นคงแห่งชาติมองโกเลีย ได้เสนอให้มีความร่วมมือกับสภาความมั่นคงแห่งชาติของไทย เพื่อความร่วมมือด้านการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร และปรึกษาหารือในประเด็นที่อยู่ในความสนใจร่วมกัน โดยได้ส่งร่างบันทึกความเข้าใจ ว่าด้วยความร่วมมือระหว่างหน่วยงานทั้งสองให้ฝ่ายไทยพิจารณา เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2555 ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาไทยกับมองโกเลียมีการแลกเปลี่ยนการเยือน และการพบหารือระดับสูงเพิ่มมากขึ้นและนายกรัฐมนตรี ได้พบหารือกับประธานาธิบดีมองโกเลียในช่วงการประชุมเอเชียยุโรป (ASEM) ครั้งที่ 9 เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2555 และนายกรัฐมนตรีเยือนมองโกเลียอย่างเป็นทางการ และเข้าร่วมประชุมระดับรัฐมนตรีของประชาคมประชาธิปไตย (Community of Democracies) ครั้งที่ 7 ระหว่างวันที่ 27-29 เมษายน 2556 สภาความมั่นคงแห่งชาติมองโกเลีย ได้เสนอให้มีความร่วมมือกับสำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติของไทย เพื่อความร่วมมือในด้านการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร และปรึกษาหารือในประเด็นที่มีความสนใจร่วมกัน โดยทั้งสองฝ่ายเห็นชอบในร่างความร่วมมือดังกล่าวแล้ว และอยู่ในขั้นตอนการพิจารณาการลงนาม เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2555 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ได้หารือทวิภาคีกับ นายลูฟซันวันดันโบล์ด รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศและการค้ามองโกเลีย ระหว่างการประชุมสุดยอดผู้นำกลุ่มประเทศไม่ฝักฝ่ายใด (NAM) ครั้งที่ 16 ที่กรุงเตหะราน ไทยกับมองโกเลีย ยังมีความร่วมมือมากขึ้นในกรอบรัฐสภา ผ่านกลุ่มมิตรภาพรัฐสภาไทย-มองโกเลีย โดยล่าสุด เมื่อวันที่ 26-30 ตุลาคม 2556 รองประธานสภาผู้แทนราษฎร คนที่ 1 (นายเจริญ จรรย์โกมล) และคณะได้เดินทางเยือนมองโกเลีย

ด้านเศรษฐกิจ

• การค้า

การค้าระหว่างไทย-มองโกเลีย ยังมีปริมาณไม่มากนัก แต่ก็มีอัตราการขยายตัวอย่างต่อเนื่องโดยการค้าไทย-มองโกเลียตลอดปี 2554 มีมูลค่ารวม 18.05 ล้านดอลลาร์สหรัฐ มากกว่าปี 2553 ร้อยละ 30 แบ่งเป็นไทยส่งออก 12.73 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และนำเข้า 5.32 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เพิ่มขึ้นจากปี 2553 ร้อยละ 32.64 และร้อยละ 26.17 ตามลำดับ ระหว่างเดือนมกราคม - กันยายน 2556 มีมูลค่าการค้ารวม 12.04 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เพิ่มขึ้นร้อยละ 24.96 ส่วนในปี 2555 มีมูลค่าการค้ารวม 13.69 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ไทยส่งออก 13.23 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และนำเข้า 0.46 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) สินค้าส่งออกที่สำคัญของไทย ได้แก่ รถยนต์ อุปกรณ์และส่วนประกอบ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ ผลิตภัณฑ์อะลูมิเนียม ตู้เย็น ตู้แช่แข็งและส่วนประกอบ สินค้านำเข้าที่สำคัญของไทย ได้แก่ สินแร่โลหะ เศษโลหะ แร่และผลิตภัณฑ์จากแร่ เสื้อผ้าสำเร็จรูป ชา กาแฟ เครื่องเทศ

• การลงทุน

ผู้ประกอบการไทยสนใจการลงทุนในมองโกเลียมากขึ้น นอกจากนี้ ระหว่างการเยือนไทยอย่างเป็นทางการของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศและการค้ามองโกเลีย เมื่อเดือนธันวาคม 2553 ฝ่ายไทยและฝ่ายมองโกเลียได้ร่วมกันจัดกิจกรรมสัมมนาและจับคู่ธุรกิจไทย-มองโกเลีย ที่กรุงเทพฯ ฝ่ายไทยมีความสนใจลงทุนในมองโกเลียในด้านเหมืองแร่ การก่อสร้างและสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน ธุรกิจท่องเที่ยว สปา ปัจจุบันบริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) ลงทุนในกิจการเหมืองถ่านหิน และจัดตั้งสำนักงานในมองโกเลีย เมื่อเดือนกรกฎาคม 2554 ส่วนมองโกเลียไม่มีการลงทุนในไทย การลงทุนของไทยในมองโกเลียนั้นยังมีจำกัด เนื่องจากเป็นตลาดเล็ก ข้อมูลข่าวสารด้านการตลาดจำกัด และไม่มีเที่ยวบินตรงจากไทย อย่างไรก็ดีภาคเอกชนไทย เริ่มสนใจเข้าไปลงทุนในสาขาอุตสาหกรรมเหมืองแร่ อย่างเช่น บริษัทบ้านปู ที่ได้กล่าวเอาไว้ข้างต้น

ความตกลงระหว่างประเทศ

• ความตกลงด้านการค้าและความตกลงว่าด้วยการจัดตั้งคณะกรรมาธิการร่วมว่าด้วยความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการค้า
  • ลงนามเมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2517
• ความตกลงยกเว้นการตรวจลงตราสำหรับผู้ถือหนังสือเดินทางทูตและราชการ
  • ลงนามเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2537
• ความตกลงด้านการบิน
  • ลงนามเมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2537
• บันทึกความเข้าใจความร่วมมือกระทรวงสาธารณสุขไทย-มองโกเลีย เพื่อส่งเสริมความร่วมมือที่เกี่ยวข้องกับการสาธารณสุข และการแลกเปลี่ยนบุคลากร แพทย์ และผู้เชี่ยวชาญระหว่างกัน
  • ลงนามเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2537
• พิธีสารความร่วมมือระหว่างกระทรวงการต่างประเทศไทย-มองโกเลีย
  • ลงนามเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2548
• ความตกลงการเว้นการเก็บภาษีซ้อนและการป้องกันการเลี่ยงรัษฎากรในส่วนที่เกี่ยวกับภาษีเก็บจากเงินได้
  • ลงนามเมื่อวันที่ 17 สิงหาคม 2549
• ความตกลงความร่วมมือทางวัฒนธรรม
  • ลงนามเมื่อวันที่ 17 สิงหาคม 2549
• ความตกลงความร่วมมือด้านการท่องเที่ยว
  • ลงนามเมื่อวันที่ 19 กันยายน 2549
• ความตกลงยกเว้นการตรวจลงตราหนังสือเดินทางธรรมดา
  • ลงนามเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม 2550

กองทัพ

ดูบทความหลักที่: กองทัพมองโกเลีย

เศรษฐกิจ

โครงสร้าง

เนื่องจากมองโกเลียอยู่ภายใต้อิทธิพลของสหภาพโซเวียตมาตั้งแต่ปี 2467 และมีการค้ากับสหภาพโซเวียตประมาณร้อยละ 85 ของมูลค่าการค้าทั้งหมด ต่อมาเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในสหภาพโซเวียต ส่งผลให้ความสัมพันธ์ด้านเศรษฐกิจของทั้งสองประเทศลดลงตั้งแต่ปี 2534 มีผลกระทบทำให้เกิดวิกฤตเศรษฐกิจขึ้นในมองโกเลีย วิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจดังกล่าว เกิดขึ้นในช่วงที่มองโกเลียกำลังเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบบสังคมนิยมมาสู่ระบบตลาดเสรี ทำให้มองโกเลียเร่งเปิดประตูสู่นานาชาติมากขึ้นภายใต้ระบบตลาดเสรีในปัจจุบัน มองโกเลียได้ดำเนินนโยบายเปิดกว้างเพื่อให้เกิดการค้า การลงทุน และการจ้างงานมากยิ่งขึ้น ส่งผลให้ภาวะเศรษฐกิจเปลี่ยนแปลงไปมาก

การท่องเที่ยว

ดูบทความหลักที่: การท่องเที่ยวในมองโกเลีย

โครงสร้างพื้นฐาน

การศึกษา

ดูบทความหลักที่: การศึกษาในมองโกเลีย

ประชากรศาสตร์

เชื้อชาติ

อูลานบาตาร์

เป็นชาวมองโกลร้อยละ 90, ชาวคาซัคร้อยละ 4, ชาวรัสเซียร้อยละ 2, ชาวจีนร้อยละ 2 และอื่น ๆ ร้อยละ 2

ภาษา

ดูบทความหลักที่: ภาษามองโกเลีย

ปัจจุบันมีผู้พูดภาษามองโกลร้อยละ 95 ของประชากรในประเทศ (ส่วนมากใช้ภาษามองโกลสำเนียงคัลคา)

ศาสนา

ศาสนาในประเทศมองโกเลีย

• ศาสนาพุทธ 1,009,357 คน
• ศาสนาอิสลาม 57,702 คน
• ศาสนาเชมัน 55,174 คน
• ศาสนาคริสต์ 41,117 คน
• ศาสนาอื่นๆ 6,933 คน
• ไม่มีศาสนา 735,283 คน

กีฬา

ดูบทความหลักที่: มองโกเลียในโอลิมปิก และ มองโกเลียในพาราลิมปิก

ยกน้ำหนัก

ดูบทความหลักที่: สมาคมยกน้ำหนักมองโกเลีย

มวยสากล

ดูบทความหลักที่: สมาคมมวยสากลมองโกเลีย และ มวยสากลอาชีพในมองโกเลีย

วัฒนธรรม

ดูบทความหลักที่: วัฒนธรรมมองโกเลีย

วิถีชีวิต

กระโจมชาวมองโกล

ชาวมองโกลจะอาศัยอยู่สิ่งที่เรียกว่า "เกอร์" ที่สามารถรื้อถอนได้ง่าย และชาวมองโกลส่วนใหญ่เป็นพวกเร่ร่อน ในปีหนึ่งชาวมองโกลจะย้ายที่อยู่ไปเรื่อย ๆ ถึง 20 ครั้ง

สื่อสารมวลชน

ดูบทความหลักที่: รายนามสื่อสารมวลชนในมองโกเลีย

วันหยุด

ดูบทความหลักที่: รายชื่อวันสำคัญของมองโกเลีย

แหล่งข้อมูลอื่น

คุณสามารถหาข้อมูลเกี่ยวกับ ประเทศมองโกเลีย ได้โดยค้นหาจาก โครงการพี่น้องของวิกิพีเดีย :
	หาความหมาย จากวิกิพจนานุกรม
	หนังสือ จากวิกิตำรา
	คำคม จากวิกิคำคม
	ข้อมูลต้นฉบับ จากวิกิซอร์ซ
	ภาพและสื่อ จากคอมมอนส์
	เนื้อหาข่าว จากวิกิข่าว
	แหล่งเรียนรู้ จากวิกิวิทยาลัย

รัฐบาล

การศึกษา

ด้านการท่องเที่ยว

• ประเทศมองโกเลีย ข้อมูลการท่องเที่ยวจาก วิกิท่องเที่ยว
• รายละเอียดประเทศมองโกเลีย จากเว็บกระทรวงต่างประเทศ Archived 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Flags and arms of the aymags of Mongolia