ประวัติศาสตร์มองโกเลีย

อาณาจักรชนเผ่าเร่ร่อนต่างๆ รวมทั้งเผ่าซฺยงหนู (ช่วงศตวรรษที่ 3 ก่อนปีคริสตกาล จนถึง ศตวรรษที่ 1 ปีคริสต์ศักราช) เผ่าเซียนเปย์ (ค.ศ. 93–234) เผ่าโหรวหรัน (ค.ศ. 330–555) เผ่าถู๋เจีย (ค.ศ. 552–744) และเผ่าอื่นๆ ต่างได้ปกครองพื้นที่ของมองโกเลียในปัจจุบัน ชาวคิตันที่ได้ใช้ภาษามองโกเลีย ได้สถาปนาอาณาจักรที่ได้เป็นที่รู้จักกันในชื่อว่า ราชวงศ์เหลียว (ค.ศ. 907–1125) ในทวีปเอเชียกลางและปกครองมองโกเลียและบางส่วนของดินแดนรัสเซียตะวันออกไกล ทางตอนเหนือของเกาหลี และจีนทางตอนเหนือในปัจจุบัน

ในปี ค.ศ. 1206 เจงกีส ข่านสามารถรวบรวมและพิชิตชนเผ่ามองโกล การหลอมรวมกันของพวกเขาได้กลายเป็นกองกำลังสู้รบเพื่อสร้างจักรวรรดิที่ยิ่งใหญ่ที่มีมายาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์โลก จักรวรรดิมองโกล(ค.ศ. 1206–1368) ศาสนาพุทธในมองโกเลียได้เริ่มต้นขึ้นด้วยจักรพรรดิแห่งราชวงศ์หยวนได้ทรงหันมานับถือศาสนาพุทธแบบทิเบต

ภายหลังจากการล่มสลายของราชวงศ์หยวนของจีนที่นำโดยชาวมองโกลในปี ค.ศ. 1368 ชาวมองโกลได้กลับเข้าสู่วังวนของการสู้รบกันเองก่อนหน้านี้ ชาวมองโกลยังกลับไปนับถือลัทธิหมอผีอันเก่าแก่ของพวกเขาเองภายหลังจากจักรวรรดิของพวกเขาล่มสลายและมีเพียงในศตวรรษที่ 16 และ 17 ศาสนาพุทธได้กลับมาอีกครั้งนึง

ในช่วงท้ายของศตวรรษที่ 17 มองโกเลียในปัจจุบันได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่ที่ปกครองโดยราชวงศ์ชิงที่นำโดยชาวแมนจู ในช่วงการล่มสลายของราชวงศ์ชิงในปี ค.ศ. 1912 แต่มองโกเลียได้ประกาศอิสรภาพและอยู่ภายใต้การปกครองของบอจด์ ข่านในปี ค.ศ. 1911 และเป็นส่วนหนึ่งของจีนในปี ค.ศ. 1919 แล้วมองโกเลียก็อยู่ภายใต้การปกครองของบอจด์ ข่านเหมือนเดิมในปี ค.ศ. 1921 แล้วก็เกิดการปฏิวัติมองโกเลียในปี ค.ศ. 1921 จนถึงปี ค.ศ 1924 ได้สถาปนาสาธารณรัฐประชาชนมองโกเลียในการปกครองคอมมิวนิสต์จนถึงปี ค.ศ. 1945 เพื่อให้ได้รับการยอมรับในระดับสากล ผลที่ตามมาคือ มองโกเลียได้อยู่ภายใต้อิทธิพลของสหภาพโซเวียตที่แข็งแกร่งในปี ค.ศ. 1924 สาธารณรัฐประชาชนมองโกเลียได้ถูกประกาศขึ้นและการเมืองของมองโกเลียได้เริ่มเป็นไปตามรูปแบบเดียวกับการเมืองของสหภาพโซเวียตในช่วงสมัยนั้น ภายหลังจากการปฏิวัติในปี ค.ศ. 1989 การปฏิวัติมองโกเลียในปี ค.ศ. 1990 ได้นำไปสู่ระบบหลายพรรคการเมือง รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ในปี ค.ศ. 1992 และได้ถูกเปลี่ยนผ่านสู่ระบบเศรษฐกิจแบบตลาด

อ้างอิง

Janhunen, Juha (2014). Mongolian. Amsterdam: John Benjamins. p. 4. ISBN 9789027238252.
Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажлын ололт амжилт, Institute of Mongolian Archaeology Archived 2013-12-26 at the Wayback Machine
Eleanora Novgorodova, Archäologische Funde, Ausgrabungsstätten und Skulpturen, in Mongolen (catalogue), pp. 14-20
Davaadorzhiĭn Ganbold, Da Haliun – Facts about Mongolia, p.34
Tumen D., "Anthropology of Archaeological Populations from Northeast Asia" (PDF) pages 25, 27
"The Mysterious Scythians Burst Into History". United Church of God. Archived from the original on 2011-04-24.
SPIEGEL ONLINE, Hamburg, Germany (25 August 2006). "Archeological Sensation: Ancient Mummy Found in Mongolia". SPIEGEL ONLINE.
"Altaic languages". Encyclopædia Britannica.
"Mongolia - Early Development, ca. 220 B.C.-A.D. 1206".
Ts. Baasansuren "The scholar who showed the true Mongolia to the world", Summer 2010 vol. 6 (14) Mongolica, pp. 40

บทอ่านเพิ่มเติม

Batbayar, Bat-Erdene. Twentieth Century Mongolia (Global Oriental, 2000).
Batbayar, Tsedendambyn, and Sharad Kumar Soni. Modern Mongolia: A concise history (Pentagon Press, 2007).
Bawden, Charles. "Mongolia: Ancient and Modern" History Today (Feb 1959) 9#2 p103-112.
Bold, Bat-Ochir. Mongolian Nomadic Society: a reconstruction of the 'medieval' history of Mongolia (Routledge, 2013).
Buyandelgeriyn, Manduhai. "Dealing with uncertainty: shamans, marginal capitalism, and the remaking of history in postsocialist Mongolia." American Ethnologist 34#1 (2007): 127–147. online
Christian, David. A History of Russia, Central Asia and Mongolia, Vol. 1: Inner Eurasia from Prehistory to the Mongol Empire (1998) excerpt
Christian, David. A History of Russia, Central Asia and Mongolia, Volume II: Inner Eurasia from the Mongol Empire to Today, 1260-2000 (John Wiley & Sons, 2018). excerpt
Kaplonski, Christopher. Truth, history and politics in Mongolia: Memory of heroes (Routledge, 2004).
Sanders, Alan J. K. (2010). Historical Dictionary of Mongolia. Scarecrow Press. ISBN 0810874520
Volkov, Vitaliĭ Vasil’evich. "Early nomads of Mongolia." in Nomads of the Eurasian steppes in the Early Iron Age ed by Jeannine Davis-Kimball, et al. (1995): 318-332 online.
Weatherford, Jack. Genghis Khan and the Making of the Modern World (2005) a best-seller excerpt.

แหล่งข้อมูลอื่น

ด ค ก ประวัติศาสตร์เอเชีย
รัฐอธิปไตย	กัมพูชา กาตาร์ เกาหลีเหนือ เกาหลีใต้ คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน คูเวต จอร์เจีย จอร์แดน สาธารณรัฐจีน สาธารณรัฐประชาชนจีน ซาอุดิอาระเบีย ซีเรีย ไซปรัส ญี่ปุ่น ติมอร์ตะวันออก ตุรกี เติร์กเมนิสถาน ทาจิกิสถาน ไทย เนปาล บรูไน บังคลาเทศ บาห์เรน ปากีสถาน พม่า ฟิลิปปินส์ ภูฏาน มองโกเลีย มัลดีฟส์ มาเลเซีย เยเมน รัสเซีย ลาว เลบานอน เวียดนาม ศรีลังกา สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ สิงคโปร์ อัฟกานิสถาน อาร์มีเนีย อาเซอร์ไบจาน อินเดีย อินโดนีเซีย อิรัก อิสราเอล อิหร่าน อียิปต์ อุซเบกิสถาน โอมาน
เขตปกครองพิเศษ	หมู่เกาะคริสต์มาส หมู่เกาะโคโคส์ เซาท์ออสซีเซีย ทิเบต นอร์เทิร์นไซปรัส ปาเลสไตน์ มาเก๊า อับฮาเซีย ฮ่องกง