ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เอตทัคคะ"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) |
||
บรรทัด 17: | บรรทัด 17: | ||
== พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ == |
== พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| |
|||
| |
|||
|ตำแหน่งเอตทัคคะ |
|||
|- |
|||
|1 |
|||
|[[พระอัญญาโกณฑัญญะ|พระอัญญาโกณฑัญญ]]เถระ |
|[[พระอัญญาโกณฑัญญะ|พระอัญญาโกณฑัญญ]]เถระ |
||
|รัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
|รัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
||
|- |
|- |
||
|2 |
|||
|[[พระอุรุเวลกัสสปะ|พระอุรุเวลกัสสป]]เถระ |
|[[พระอุรุเวลกัสสปะ|พระอุรุเวลกัสสป]]เถระ |
||
|ผู้มีบริวารมาก |
|ผู้มีบริวารมาก |
||
|- |
|- |
||
|3 |
|||
|[[พระสารีบุตร]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) |
|[[พระสารีบุตร]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) |
||
|ผู้มีปัญญา |
|ผู้มีปัญญา |
||
|- |
|- |
||
|4 |
|||
|[[พระมหาโมคคัลลานะ|พระมหาโมคคัลลาน]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) |
|[[พระมหาโมคคัลลานะ|พระมหาโมคคัลลาน]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) |
||
|ผู้มีฤทธิ์ |
|ผู้มีฤทธิ์ |
||
|- |
|- |
||
|5 |
|||
|[[พระปุณณมันตานีบุตร]]เถระ |
|[[พระปุณณมันตานีบุตร]]เถระ |
||
|ผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
|ผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
||
|- |
|- |
||
|6 |
|||
|[[พระกาฬุทายี]]เถระ |
|[[พระกาฬุทายี]]เถระ |
||
|ผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
|ผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
||
|- |
|- |
||
|7 |
|||
|[[พระนันท]]เถระ (ศากยะ) |
|[[พระนันท]]เถระ (ศากยะ) |
||
|ผู้สำรวมอินทรีย์ |
|ผู้สำรวมอินทรีย์ |
||
|- |
|- |
||
|8 |
|||
|[[พระราหุล]]เถระ |
|[[พระราหุล]]เถระ |
||
|ผู้ใคร่ในการศึกษา |
|ผู้ใคร่ในการศึกษา |
||
|- |
|- |
||
|9 |
|||
|[[พระอุบาลี]]เถระ |
|[[พระอุบาลี]]เถระ |
||
|ผู้ทรงพระวินัย |
|ผู้ทรงพระวินัย |
||
|- |
|- |
||
|10 |
|||
|[[พระภัททิย]]เถระ |
|[[พระภัททิย]]เถระ |
||
|ผู้เกิดในตระกูลสูง |
|ผู้เกิดในตระกูลสูง |
||
|- |
|- |
||
|11 |
|||
|[[พระอนุรุทธ]]เถระ |
|[[พระอนุรุทธ]]เถระ |
||
|ผู้มีทิพยจักษุญาณ |
|ผู้มีทิพยจักษุญาณ |
||
|- |
|- |
||
|12 |
|||
|[[พระอานนท์|พระอานนท]]เถระ |
|[[พระอานนท์|พระอานนท]]เถระ |
||
|ผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
|ผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
||
|- |
|- |
||
|13 |
|||
|[[พระโมฆราช]]เถระ |
|[[พระโมฆราช]]เถระ |
||
|ผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
|ผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
||
|- |
|- |
||
|14 |
|||
|[[พระปิณโฑลภารทวาช]]เถระ |
|[[พระปิณโฑลภารทวาช]]เถระ |
||
|ผู้บันลือสีหนาท |
|ผู้บันลือสีหนาท |
||
|- |
|- |
||
|15 |
|||
|[[พระมหากัจจายน]]เถระ |
|[[พระมหากัจจายน]]เถระ |
||
|ผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
|ผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
||
|- |
|- |
||
|16 |
|||
|[[พระสีวลี]]เถระ |
|[[พระสีวลี]]เถระ |
||
|ผู้มีลาภมาก |
|ผู้มีลาภมาก |
||
|- |
|- |
||
|17 |
|||
|[[พระโสณกุฏิกัณณเถระ]] |
|[[พระโสณกุฏิกัณณเถระ]] |
||
|ผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
|ผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
||
|- |
|- |
||
|18 |
|||
|[[พระมหากัสสปะ|พระมหากัสสป]]เถระ |
|[[พระมหากัสสปะ|พระมหากัสสป]]เถระ |
||
|ผู้ทรงธุดงค์ |
|ผู้ทรงธุดงค์ |
||
|- |
|- |
||
|19 |
|||
|[[พระราธเถระ]] |
|[[พระราธเถระ]] |
||
|ผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
|ผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
||
|- |
|- |
||
|20 |
|||
|[[พระลกุณฏกภัททิยเถระ]] |
|[[พระลกุณฏกภัททิยเถระ]] |
||
|ผู้มีเสียงไพเราะ |
|ผู้มีเสียงไพเราะ |
||
|- |
|- |
||
|21 |
|||
|[[พระทัพพมัลลบุตรเถระ]] |
|[[พระทัพพมัลลบุตรเถระ]] |
||
|ผู้จัดเสนาสนะ |
|ผู้จัดเสนาสนะ |
||
|- |
|- |
||
|22 |
|||
|[[พระพากุลเถระ]] |
|[[พระพากุลเถระ]] |
||
|ผู้มีโรคาพาธน้อย |
|ผู้มีโรคาพาธน้อย |
||
|- |
|- |
||
|23 |
|||
|[[พระวักกลิ]]เถระ |
|[[พระวักกลิ]]เถระ |
||
|ผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
|ผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
||
|- |
|- |
||
|24 |
|||
|[[พระมหากัปปินเถระ]] |
|[[พระมหากัปปินเถระ]] |
||
|ผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
|ผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
||
|- |
|- |
||
|25 |
|||
|[[พระอุปเสนเถระ]] |
|[[พระอุปเสนเถระ]] |
||
|ผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
|ผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
||
|- |
|- |
||
|26 |
|||
|[[พระขทิรวนิยเรวตเถระ]] |
|[[พระขทิรวนิยเรวตเถระ]] |
||
|ผู้อยู่ป่า |
|ผู้อยู่ป่า |
||
|- |
|- |
||
|27 |
|||
|[[พระสุภูติเถระ]] |
|[[พระสุภูติเถระ]] |
||
|ผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
|ผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
||
|- |
|- |
||
|28 |
|||
|[[พระพาหิยทารุจีริยเถระ]] |
|[[พระพาหิยทารุจีริยเถระ]] |
||
|ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
|ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
||
|- |
|- |
||
|29 |
|||
|[[พระวังคีสเถระ]] |
|[[พระวังคีสเถระ]] |
||
|ผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
|ผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
||
|- |
|- |
||
|30 |
|||
|[[พระโสณโกฬิวิสเถระ]] |
|[[พระโสณโกฬิวิสเถระ]] |
||
|ผู้ปรารภความเพียร |
|ผู้ปรารภความเพียร |
||
|- |
|- |
||
|31 |
|||
|[[พระโสภิตเถระ]] |
|[[พระโสภิตเถระ]] |
||
|ระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
|ระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
||
|- |
|- |
||
|32 |
|||
|พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) |
|พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) |
||
|ผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
|ผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
||
|- |
|- |
||
|33 |
|||
|[[พระกังขาเรวตเถระ]] |
|[[พระกังขาเรวตเถระ]] |
||
|ผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
|ผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
||
|- |
|- |
||
|34 |
|||
|[[พระมหาปันถกเถระ]] |
|[[พระมหาปันถกเถระ]] |
||
|ผู้เจริญวิปัสสนา |
|ผู้เจริญวิปัสสนา |
||
|- |
|- |
||
|35 |
|||
|[[พระจูฬปันถก]]เถระ |
|[[พระจูฬปันถก]]เถระ |
||
|ผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
|ผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
||
|- |
|- |
||
|36 |
|||
|[[พระกุณฑธานเถระ]] |
|[[พระกุณฑธานเถระ]] |
||
|ผู้จับสลากเป็นปฐม |
|ผู้จับสลากเป็นปฐม |
||
|- |
|- |
||
|37 |
|||
|[[พระรัฐบาลเถระ]] |
|[[พระรัฐบาลเถระ]] |
||
|ผู้บวชด้วยศรัทธา |
|ผู้บวชด้วยศรัทธา |
||
|- |
|- |
||
|38 |
|||
|[[พระกุมารกัสสปเถระ]] |
|[[พระกุมารกัสสปเถระ]] |
||
|ผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
|ผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
||
|- |
|- |
||
|39 |
|||
|[[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] |
|[[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] |
||
|ผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
|ผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
||
|- |
|- |
||
|40 |
|||
|[[พระสาคตเถระ]] |
|[[พระสาคตเถระ]] |
||
|ผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
|ผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
||
|- |
|- |
||
|41 |
|||
|[[พระปิลินทวัจฉเถระ]] |
|[[พระปิลินทวัจฉเถระ]] |
||
|ผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
|ผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
||
บรรทัด 142: | บรรทัด 187: | ||
== พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ == |
== พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
{| class="wikitable" |
|||
# [[พระมหาปชาบดีเถรี]] เอตทัคคะในทางผู้รัตตัญญู |
|||
| |
|||
# [[พระเขมาเถรี]] เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา |
|||
| |
|||
# [[พระอุบลวรรณาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้มีฤทธิ์ |
|||
|ตำแหน่งเอตทัคคะ |
|||
# [[พระปฏาจาราเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้ทรงพระวินัย |
|||
|- |
|||
# [[พระนันทาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้ยินดีในฌาน |
|||
|1 |
|||
# [[พระธรรมทินนาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้เป็นธรรมกถิกะ |
|||
|[[พระมหาปชาบดีเถรี]] |
|||
# [[พระโสณาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้ปรารภความเพียร |
|||
|ผู้รัตตัญญู |
|||
# [[พระสกุลาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้มีทิพยจักษุ |
|||
|- |
|||
# [[พระภัททากุณฑลเกสาเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน |
|||
|2 |
|||
# [[พระภัททกาปิลานีเถรี]] เอตทัคคะในทาง ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ระลึกชาติได้) |
|||
|[[พระเขมาเถรี]] |
|||
# [[พระภัททากัจจานาเถรี]] (พระนางยโสธรา) เอตทัคคะในทาง ผู้บรรลุมหาภิญญา |
|||
|ผู้มีปัญญา |
|||
# [[พระกีสาโคตมีเถรี]] เอตทัคคะในทางผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง |
|||
|- |
|||
# [[พระสิงคาลมาตาเถรี]] เอตทัคคะในทางผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา |
|||
|3 |
|||
|[[พระอุบลวรรณาเถรี]] |
|||
|ผู้มีฤทธิ์ |
|||
|- |
|||
|4 |
|||
|[[พระปฏาจาราเถรี]] |
|||
|ผู้ทรงพระวินัย |
|||
|- |
|||
|5 |
|||
|[[พระนันทาเถรี]] |
|||
|ผู้ยินดีในฌาน |
|||
|- |
|||
|6 |
|||
|[[พระธรรมทินนาเถรี]] |
|||
|ผู้เป็นธรรมกถิกะ |
|||
|- |
|||
|7 |
|||
|[[พระโสณาเถรี]] |
|||
|ผู้ปรารภความเพียร |
|||
|- |
|||
|8 |
|||
|[[พระสกุลาเถรี]] |
|||
|ผู้มีทิพยจักษุ |
|||
|- |
|||
|9 |
|||
|[[พระภัททากุณฑลเกสาเถรี]] |
|||
|ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน |
|||
|- |
|||
|10 |
|||
|[[พระภัททกาปิลานีเถรี]] |
|||
|ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ระลึกชาติได้) |
|||
|- |
|||
|11 |
|||
|[[พระภัททากัจจานาเถรี]] (พระนางยโสธรา) |
|||
|ผู้บรรลุมหาภิญญา |
|||
|- |
|||
|12 |
|||
|[[พระกีสาโคตมีเถรี]] |
|||
|ผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง |
|||
|- |
|||
|13 |
|||
|[[พระสิงคาลมาตาเถรี]] |
|||
|ผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา |
|||
|} |
|||
== อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ == |
== อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
{| class="wikitable" |
|||
# [[ตปุสสะและภัลลิกะ]] เอตทัคคะในทางผู้ถึงสรณะก่อน |
|||
| |
|||
# [[อนาถปิณฑิกเศรษฐี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายก |
|||
| |
|||
# [[จิตตคฤหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นธรรมกถิกะ |
|||
|ตำแหน่งเอตทัคคะ |
|||
# [[หัตถกอุบาสก]] เอตทัคคะในทางผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4 |
|||
|- |
|||
# [[พระเจ้ามหานามะ]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต |
|||
|1 |
|||
# [[อุคคคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ |
|||
|[[ตปุสสะและภัลลิกะ]] |
|||
# [[อุคคตคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก |
|||
|ผู้ถึงสรณะก่อน |
|||
# [[สูรัมพัฏฐเศรษฐี]] เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสอย่างมั่นคง |
|||
|- |
|||
# [[ชีวกโกมารภัจจ์]] เอตทัคคะในทางเป็นที่รักของปวงชน |
|||
|2 |
|||
# [[นกุลปิตาคหบดี]] เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
|||
|[[อนาถปิณฑิกเศรษฐี]] |
|||
|ผู้เป็นทายก |
|||
|- |
|||
|3 |
|||
|[[จิตตคฤหบดี]] |
|||
|ผู้เป็นธรรมกถิกะ |
|||
|- |
|||
|4 |
|||
|[[หัตถกอุบาสก]] |
|||
|ผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4 |
|||
|- |
|||
|5 |
|||
|[[พระเจ้ามหานามะ]] |
|||
|ผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต |
|||
|- |
|||
|6 |
|||
|[[อุคคคหบดี]] |
|||
|ผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ |
|||
|- |
|||
|7 |
|||
|[[อุคคตคหบดี]] |
|||
|ผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก |
|||
|- |
|||
|8 |
|||
|[[สูรัมพัฏฐเศรษฐี]] |
|||
|ผู้เลื่อมใสอย่างมั่นคง |
|||
|- |
|||
|9 |
|||
|[[ชีวกโกมารภัจจ์]] |
|||
|เป็นที่รักของปวงชน |
|||
|- |
|||
|10 |
|||
|[[นกุลปิตาคหบดี]] |
|||
|ผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
|||
|} |
|||
== อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ == |
== อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
{| class="wikitable" |
|||
# นาง[[สุชาดา ธิดาของเสนานีกุฎุมพี|สุชาดา]] เอตทัคคะในทางผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน |
|||
| |
|||
# [[นางวิสาขา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายิกา |
|||
| |
|||
# [[นางขุชชุตตรา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต |
|||
|ตำแหน่งเอตทัคคะ |
|||
# [[นางสามาวดี]] เอตทัคคะในทางผู้มีปกติอยู่ด้วยเมตตา |
|||
|- |
|||
# [[นางอุตตรา (นันทมาตา)]] เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในฌาน |
|||
|1 |
|||
# [[นางสุปปวาสา]] เอตทัคคะในทางผู้ถวายรสอันประณีต |
|||
|นาง[[สุชาดา ธิดาของเสนานีกุฎุมพี|สุชาดา]] |
|||
# [[นางสุปปิยา]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นคิลานุปัฏฐาก |
|||
|ผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน |
|||
# [[นางกาติยานี]] เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสมั่นคง |
|||
|- |
|||
# [[นางกาฬี (อุบาสิกาชาวกุรุรฆริกา)]] เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสโดยได้ยินได้ฟังตาม |
|||
|2 |
|||
# [[นางนกุลมาตาคหปตานี]] เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
|||
|[[นางวิสาขา]] |
|||
|ผู้เป็นทายิกา |
|||
|- |
|||
|3 |
|||
|[[นางขุชชุตตรา]] |
|||
|ผู้เป็นพหูสูต |
|||
|- |
|||
|4 |
|||
|[[นางสามาวดี]] |
|||
|ผู้มีปกติอยู่ด้วยเมตตา |
|||
|- |
|||
|5 |
|||
|[[นางอุตตรา (นันทมาตา)]] |
|||
|ผู้ยินดีในฌาน |
|||
|- |
|||
|6 |
|||
|[[นางสุปปวาสา]] |
|||
|ผู้ถวายรสอันประณีต |
|||
|- |
|||
|7 |
|||
|[[นางสุปปิยา]] |
|||
|ผู้เป็นคิลานุปัฏฐาก |
|||
|- |
|||
|8 |
|||
|[[นางกาติยานี]] |
|||
|ผู้เลื่อมใสมั่นคง |
|||
|- |
|||
|9 |
|||
|[[นางกาฬี (อุบาสิกาชาวกุรุรฆริกา)]] |
|||
|ผู้เลื่อมใสโดยได้ยินได้ฟังตาม |
|||
|- |
|||
|10 |
|||
|[[นางนกุลมาตาคหปตานี]] |
|||
|ผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
|||
|} |
|||
== อ้างอิง == |
== อ้างอิง == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:56, 6 กันยายน 2560
ส่วนหนึ่งของชุดบทความ |
ศาสนาพุทธ |
---|
เอตทัคคะ หมายถึง ผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางหนึ่งเป็นพิเศษ[1] เป็นตำแหน่งที่พระพุทธเจ้าได้ประทานแต่งตั้งให้พระสาวกของพระองค์ คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มีความรู้ความสามารถเด่นกว่าท่านอื่น ๆ ในด้านนั้น ๆ และตำแหน่งเอตทัคคะแต่ละตำแหน่งทรงแต่งตั้งเพียงรูปเดียวท่านเดียวเท่านั้น ในแต่ละพุทธบริษัทแต่ละฝ่าย
ประวัติ
เอตทัคคะ นั้น คือ ตำแหน่งที่พระพุทธเจ้ายกย่องพุทธสาวก ว่า เป็นผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางใดหนึ่ง เป็นผู้ประเสริฐสุด ตำแหน่ง เอตทัคคะ นี้ ย่อมได้โดยเหตุ 4 ประการคือ
- โดยเหตุเกิดเรื่อง (อัตถุปปัตติ) คือ ได้แสดงความสามารถออกมาให้ปรากฏโดยสอดคล้องในเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้นๆ ที่เกิดขึ้น
- โดยการมาก่อน (อาคมนะ) คือได้สร้างบุญสะสมในด้านนั้นมาตั้งแต่อดีตชาติพร้อมทั้งได้ตั้งจิตปรารถนาเพื่อได้ตำแหน่งเอตทัคคะนี้ด้วย
- โดยเป็นผู้ช่ำชองชำนาญ (จิณณวสี) คือได้เป็นผู้มีความเชี่ยวชาญเฉพาะเรื่องนั้นๆ เป็นพิเศษ
- โดยเป็นผู้ยิ่งด้วยคุณ (คุณาติเรก) คือมีความสามารถในเรื่องที่ทำให้ได้รับตำแหน่งเอตทัคคะเหนือกว่าผู้อื่นที่มีความสามารถอย่างเดียวกัน
ผู้ที่เป็นเอตทัคคะ
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุ มี 41 ท่าน เป็นพระอสีติมหาสาวกทั้งหมด
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุณี มี 13 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสก มี 10 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสิกา มี 10 ท่าน
พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ
ตำแหน่งเอตทัคคะ | ||
1 | พระอัญญาโกณฑัญญเถระ | รัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
2 | พระอุรุเวลกัสสปเถระ | ผู้มีบริวารมาก |
3 | พระสารีบุตรเถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) | ผู้มีปัญญา |
4 | พระมหาโมคคัลลานเถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) | ผู้มีฤทธิ์ |
5 | พระปุณณมันตานีบุตรเถระ | ผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
6 | พระกาฬุทายีเถระ | ผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
7 | พระนันทเถระ (ศากยะ) | ผู้สำรวมอินทรีย์ |
8 | พระราหุลเถระ | ผู้ใคร่ในการศึกษา |
9 | พระอุบาลีเถระ | ผู้ทรงพระวินัย |
10 | พระภัททิยเถระ | ผู้เกิดในตระกูลสูง |
11 | พระอนุรุทธเถระ | ผู้มีทิพยจักษุญาณ |
12 | พระอานนทเถระ | ผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
13 | พระโมฆราชเถระ | ผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
14 | พระปิณโฑลภารทวาชเถระ | ผู้บันลือสีหนาท |
15 | พระมหากัจจายนเถระ | ผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
16 | พระสีวลีเถระ | ผู้มีลาภมาก |
17 | พระโสณกุฏิกัณณเถระ | ผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
18 | พระมหากัสสปเถระ | ผู้ทรงธุดงค์ |
19 | พระราธเถระ | ผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
20 | พระลกุณฏกภัททิยเถระ | ผู้มีเสียงไพเราะ |
21 | พระทัพพมัลลบุตรเถระ | ผู้จัดเสนาสนะ |
22 | พระพากุลเถระ | ผู้มีโรคาพาธน้อย |
23 | พระวักกลิเถระ | ผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
24 | พระมหากัปปินเถระ | ผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
25 | พระอุปเสนเถระ | ผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
26 | พระขทิรวนิยเรวตเถระ | ผู้อยู่ป่า |
27 | พระสุภูติเถระ | ผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
28 | พระพาหิยทารุจีริยเถระ | ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
29 | พระวังคีสเถระ | ผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
30 | พระโสณโกฬิวิสเถระ | ผู้ปรารภความเพียร |
31 | พระโสภิตเถระ | ระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
32 | พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) | ผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
33 | พระกังขาเรวตเถระ | ผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
34 | พระมหาปันถกเถระ | ผู้เจริญวิปัสสนา |
35 | พระจูฬปันถกเถระ | ผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
36 | พระกุณฑธานเถระ | ผู้จับสลากเป็นปฐม |
37 | พระรัฐบาลเถระ | ผู้บวชด้วยศรัทธา |
38 | พระกุมารกัสสปเถระ | ผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
39 | พระมหาโกฎฐิตเถระ | ผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
40 | พระสาคตเถระ | ผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
41 | พระปิลินทวัจฉเถระ | ผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ
ตำแหน่งเอตทัคคะ | ||
1 | พระมหาปชาบดีเถรี | ผู้รัตตัญญู |
2 | พระเขมาเถรี | ผู้มีปัญญา |
3 | พระอุบลวรรณาเถรี | ผู้มีฤทธิ์ |
4 | พระปฏาจาราเถรี | ผู้ทรงพระวินัย |
5 | พระนันทาเถรี | ผู้ยินดีในฌาน |
6 | พระธรรมทินนาเถรี | ผู้เป็นธรรมกถิกะ |
7 | พระโสณาเถรี | ผู้ปรารภความเพียร |
8 | พระสกุลาเถรี | ผู้มีทิพยจักษุ |
9 | พระภัททากุณฑลเกสาเถรี | ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน |
10 | พระภัททกาปิลานีเถรี | ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ระลึกชาติได้) |
11 | พระภัททากัจจานาเถรี (พระนางยโสธรา) | ผู้บรรลุมหาภิญญา |
12 | พระกีสาโคตมีเถรี | ผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง |
13 | พระสิงคาลมาตาเถรี | ผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา |
อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ
ตำแหน่งเอตทัคคะ | ||
1 | ตปุสสะและภัลลิกะ | ผู้ถึงสรณะก่อน |
2 | อนาถปิณฑิกเศรษฐี | ผู้เป็นทายก |
3 | จิตตคฤหบดี | ผู้เป็นธรรมกถิกะ |
4 | หัตถกอุบาสก | ผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4 |
5 | พระเจ้ามหานามะ | ผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต |
6 | อุคคคหบดี | ผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ |
7 | อุคคตคหบดี | ผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก |
8 | สูรัมพัฏฐเศรษฐี | ผู้เลื่อมใสอย่างมั่นคง |
9 | ชีวกโกมารภัจจ์ | เป็นที่รักของปวงชน |
10 | นกุลปิตาคหบดี | ผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ
ตำแหน่งเอตทัคคะ | ||
1 | นางสุชาดา | ผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน |
2 | นางวิสาขา | ผู้เป็นทายิกา |
3 | นางขุชชุตตรา | ผู้เป็นพหูสูต |
4 | นางสามาวดี | ผู้มีปกติอยู่ด้วยเมตตา |
5 | นางอุตตรา (นันทมาตา) | ผู้ยินดีในฌาน |
6 | นางสุปปวาสา | ผู้ถวายรสอันประณีต |
7 | นางสุปปิยา | ผู้เป็นคิลานุปัฏฐาก |
8 | นางกาติยานี | ผู้เลื่อมใสมั่นคง |
9 | นางกาฬี (อุบาสิกาชาวกุรุรฆริกา) | ผู้เลื่อมใสโดยได้ยินได้ฟังตาม |
10 | นางนกุลมาตาคหปตานี | ผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า |
อ้างอิง
- ชีวประวัติพุทธสาวก ประวัติพระอัจฉริยะมหาเถระเมื่อครั้งพุทธกาล เล่ม 1 จำเนียร ทรงฤกษ์, 2542, พิมพ์โดยสำนักปฏิบัติธรรมสวนแก้ว (สาขาวัดปากน้ำ), สำนักพิมพ์ธรรมสภา ISBN 974-7276-30-5
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 1,433. ISBN 978-616-7073-56-9