พระกาฬุทายีเถระ

พระกาฬุทายีเถระ
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อเดิม	กาฬุทายีอำมาตย์
สถานที่เกิด	เมืองกบิลพัสดุ์ (สหชาติกับพระพุทธเจ้า)
สถานที่บวช	วัดเวฬุวันมหาวิหาร
วิธีบวช	เอหิภิกขุอุปสัมปทา
สถานที่บรรลุธรรม	วัดเวฬุวันมหาวิหาร
เอตทัคคะ	ผู้ยังสกุลที่ยังไม่เลื่อมใสให้เลื่อมใส
ฐานะเดิม
ชาวเมือง	เมืองกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ
วรรณะเดิม	แพศย์
สถานที่รำลึก
สถานที่	วัดเวฬุวันมหาวิหาร, ซากเมืองกบิลพัสดุ์
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

พระกาฬุทายีเถระ หรือ พระกาฬุทายี เป็นพระภิกษุสาวกของพระพุทธเจ้าชาวแคว้นสักกะ เป็นสหชาติกับพระพุทธเจ้า (เกิดในเวลาเดียวกัน) เป็นหนึ่งในพระอสีติมหาสาวกสำคัญในสมัยพุทธกาล

พระกาฬุทายีเถระ เดิมเป็นมหาดเล็กในพระองค์พระเจ้าสุทโธทนศากยราช ภายหลังออกบวชในพระพุทธศาสนา เมื่อได้ตรัสรู้ธรรมแล้วท่านเป็นพระสงฆ์ผู้นำสำคัญที่ทำให้เหล่าชาวเมืองกบิลพัสดุ์เกิดความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ด้วยเหตุนี้พระพุทะเจ้าจึงยกย่องท่านว่าเป็นเอตทัคคะคือพระสงฆ์ผู้เลิศกว่าภิกษุอื่นในด้าน ผู้ยังสกุลที่ยังไม่เลื่อมใสให้เลื่อมใส ท่านมีบทบาทสำคัญในการช่วยเผยแพร่พระพุทธศาสนาในช่วงต้นพุทธกาล ท่านดำรงอายุพอสมควรแก่กาลก็ดับขันธปรินิพพาน

ชาติกำเนิด

พระกาฬุทายี รู้จักดีในอีกนามว่า กาฬุทายีอำมาตย์ เนื่องจากท่านเกิดในตระกูลมหาอำมาตย์แห่งกรุงกบิลพัสดุ์ เมื่อยังเล็กบิดาท่านถวายตัวเข้าเป็นมหาดเล็กในพระพระเจ้าสุทโธทนะ ต่อมาได้กลายเป็นมหาอำมาตย์แห่งกรุงกบิลพัสดุ์

ประวัติ

หลังพระพุทธเจ้าตรัสรู้ใหม่ ๆ พระเจ้าสุทโธทนะทราบข่าวการตรัสรู้จึงส่งมหาอำมาตย์ไปทูลเชิญเสด็จพระพุทธเจ้ากลับมาโปรดที่เมืองกบิลพัสดุหลายครั้ง แต่ทุกครั้งที่ส่งอำมาตย์ไปก็ออกบวชและลืมรับสั่งหมด จนพระองค์ส่งกาฬุทายีอำมาตย์และบริวารไป ท่านกาฬุทายีอำมาตย์ เมื่อฟังพระธรรมเทศนาแล้วก็ได้บรรลุอรหันตผลจึงขออกบวชตาม แต่ท่านยังรำลึกอยู่เสมอว่าต้องทูลเชิญพระพุทธเจ้ากลับไปโปรดชาวเมืองกบิลพัสดุ์ให้ได้ ท่านจึงนิพนธ์คาถามากมายกว่า 60 คาถา พรรณาถึงคุณแห่งทางเสด็จในการเสด็จไปโปรดพระประยูรญาติ

เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จไปโปรดชาวเมืองกบิลพัสดุ์พร้อมกับภิกษุสาวกอีก 20,000 องค์ ท่านกาฬุทายีได้ส่งข่าวกลับไปเมืองกบิลพัสดุ์เป็นระยะ ๆ ทำให้ชาวเมืองเกิดความตื่นเต้นและเฝ้ารอการมาของพระพุทธเจ้าด้วยความเลื่อมใสเป็นอันมาก ด้วยเหตุนี้ พระกาฬุทายีเถระจึงได้รับการยกย่องว่าเป็นพระสงฆ์ผู้เลิศกว่าภิกษุอื่นในด้าน ผู้ยังสกุลที่ยังไม่เลื่อมใสให้เลื่อมใส

ความสำคัญในพระพุทธศาสนา

พระกาฬุทายีเถระจัดเป็น 1 ใน 40 เอตทัคคะในด้าน ผู้ยังสกุลที่ยังไม่เลื่อมใสให้เลื่อมใส เป็นผู้มีส่วนสำคัญในการช่วยพระพุทธเจ้าเผยแพร่พระพุทธศาสนาในช่วงต้นพุทธกาล

บั้นปลายชีวิต

ในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาไม่ระบุว่าท่านดับขันธปรินิพพานเมื่อใดและที่ใด แต่ท่านคงดำรงขันธ์อยู่พอสมควรแก่กาลจึงปรินิพพาน

อ้างอิง

1. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. (2525). ธรรมวิภาคปริเฉทที่ 2. พิมพ์ครั้งที่ 23. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการแผนกตำรา มหามกุฏราชวิทยาลัย.

ดูเพิ่ม

• พระอัญญาโกณฑัญญะ
• ปัญจวัคคีย์

แหล่งข้อมูลอื่น

1. เว็บไซต์ 84000
2. เว็บไชต ธรรมะ เกตเวย์ เก็บถาวร 2009-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
3. บุพกรรมของพระอัญญาโกณฑัญญะ จาก อรรถกถาธรรมบท