ธรรมจักร


ธรรมจักร (Dharmachakra; Wheel of Dhamma) ในศาสนาพุทธเป็นสัญลักษณ์ ธรรม นั้น คือความจริงแท้ สภาพที่แท้จริง จักร แปลโดยทั่วไปว่า ล้อ (ซึ่งในความหมายเชิงลึกคือ สิ่งที่ทำให้เกิดการขับเคลื่อนดำเนินไปนั่นเอง)[1]
แตกต่างจากภวจักร (Bhavachakra) ซึ่งเป็นภาพสัญลักษณ์วงล้อแห่งชีวิต (อังกฤษ: Wheel of life) ของทางทิเบต แสดงสังสารวัฎ วัฏจักรเวียนว่ายตายเกิด หรือวงเวียนแห่งการ ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน ของพระพุทธองค์
ธรรมจักรใช้รูปวงล้อซึ่งเป็นตราสัญลักษณ์ของพระพุทธศาสนา มีกำ ๔, ๘ หรือ ๑๒ หมายถึง อริยสัจ ๔ มรรค ๘ หรือกิจ ๑๒.
รหัสยูนิโค้ด ซึ่งเป็นรหัสตัวอักษรสากลสำหรับคอมพิวเตอร์ เรียกธรรมจักรว่า "Wheel of Dhamma" (วงล้อแห่งธรรม) และมีซี่แปดซี่ มีรหัสคือ "U+2638" และมีลักษณะดังนี้: (☸)
ชื่อของธรรมจักร[แก้]
- วงล้อแห่งธรรม (ธรรมจักร)
สัญลักษณ์นี้เรียกได้อีกอย่างว่า จักร หรือ จักรา โดยวงล้อแห่งชีวิตจะเรียกชื่อเฉพาะว่า ธรรมจักร ซึ่งหมายถึง "วงล้อแห่งธรรม" หรือ "ต๋าหม่าหลุน"ในภาษาจีนกลาง
ธรรมจักรในพุทธศาสนา[แก้]
ธรรมจักรแปดซี่จะใช้ในพุทธศาสนาเท่านั้น โดยซี่ทั้งแปดจะหมายถือ มรรคแปดซึ่งเป็นหนทางสู่การบรรลุ โดยความหมายอื่นที่มีการเอ่ยถึงคือ:
- รูปทรงวงกลม (จักร) แทนความสมบูรณ์แบบของพระธรรม
- แกนกลางแทนคำสอนซึ่งเป็นแก่นของการฝึกเพื่อนิพพาน
- ขอบที่เชื่อมซี่ของธรรมจักรไว้จะหมายถึงความสมถะ มั่นคงยึดถือทุกสิ่งไว้ด้วยกัน
จำนวนกำของธรรมจักรที่มากกว่า 8 ซี่ จะมีความหมายอื่นในทางพระพุทธศาสนาที่ต่างออกไป ดังนี้
- ถ้ามี 12 ซี่ หมายถึง ปัจจยาการ หรือปฏิจจสมุปบาท 12
- ถ้ามี 24 ซี่ หมายถึง ปัจจยาการทั้งด้านเกิด 12 และด้านดับ 12
- ถ้ามี 31 ซี่ หมายถึง ภูมิ 31(กามภูมิ 11 รูปภูมิ 16 และอรูปภูมิ 4)[2]
ธรรมจักรในวัฒนธรรมทั่วไป[แก้]
- มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในประเทศไทย ใช้ธรรมจักรสิบสองซี่ เป็นตรามหาวิทยาลัย
- มหาวิทยาลัยเกริก ในประเทศไทย ใช้รูปธรรมจักรทับอยู่ด้านหน้าคบเพลิง ภายในธรรมจักรมีรูปต้นไม้ ด้านบนมีอักษรภาษาบาลี วิชฺชา จรณ สมฺปนฺโน เป็นตรามหาวิทยาลัย
- โรงเรียนสมุทรสาครวุฒิชัย ในประเทศไทย ใช้ธรรมจักรครึ่งหนึ่งวางทับอยู่เหนือตัวย่อ ส.ช. เป็นตราโรงเรียน
อ้างอิง[แก้]
- ↑ หนังสือศัพท์วิเคราะห์ โดยพระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี สุรเตโช) : แม่บทแห่งธรรม ธัมมจักกัปปวัตนสูตร https://www.winnews.tv/news/15909
- ↑ สัญลักษณ์ทางศาสนาและศาสนสถาน (pdf)
- เอปสไตน์, มาร์ก. ความคิดปราศจากผู้คิด : จิตบำบัดจากมุมมองทางพุทธศาสนา. [ม.ป.ท.] : สำนักพิมพ์เบสิคบุ๊กส์, ค.ศ. 1995. ISBN 0465039316
ดูเพิ่ม[แก้]
- พุทธศาสนา
- ธงพระพุทธศาสนา
- ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร พระสูตรว่าด้วยกงล้อแห่งธรรม ที่มาของการนำธรรมจักรมาใช้เป็นสัญลักษณ์ศาสนาพุทธ
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
![]() |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: ธรรมจักร |
- พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔ พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๔ มหาวรรค ภาค ๑ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร. พระไตรปิฏกฉบับสยามรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [1]. เข้าถึงเมื่อ 9-6-52
- พจนานุกรมแปล ไทย-ไทย อ.เปลื้อง ณ นคร
- หนังสือศัพท์วิเคราะห์ โดยพระมหาโพธิวงศาจารย์ (ทองดี สุรเตโช): แม่บทแห่งธรรม ธัมมจักกัปปวัตนสูตร