ธรรมจักร
วงล้อแห่งชีวิต (อังกฤษ: Wheel of life) หรือ ธรรมจักร (อังกฤษ: Dharmachakra ; Wheel of Dhamma) ในศาสนาพุทธและฮินดู เป็นสัญลักษณ์แทนวัฏจักรเวียนว่ายตายเกิด หรือวงเวียนแห่งการ ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน ของพระพุทธองค์
ลักษณะของธรรมจักรดั้งเดิมมีสองรูปแบบ คือมี หกซี่ หรือบางครั้งห้าซี่ และรูปแบบที่กำเนิดในพุทธศาสนาคือ แปดซี่ สอดคล้องกับ มรรคแปด หรือรูปพระหัถต์
รหัสยูนิโค้ด ซึ่งเป็นรหัสตัวอักษรสากลสำหรับคอมพิวเตอร์ เรียกวงล้อแห่งชีวิตว่า "Wheel of Dhamma" (วงล้อแห่งธรรม) และมีซี่แปดซี่ มีรหัสคือ "U+2638" และมีลักษณะดังนี้: (☸)
เนื้อหา
ชื่อของธรรมจักร[แก้]
แม้ว่าคำเรียกทุกคำส่วนมากจะแปลได้ความหมายว่า วงล้อแห่งชีวิต แต่วงล้อนี้ก็มีหลายชื่อเช่น
- วงล้อแห่งการเปลี่ยนแปลง (วัฐจักร)
- วงล้อแห่งธรรม (ธรรมจักร)
สัญลักษณ์นี้เรียกได้อีกอย่างว่า จักร หรือ จักรา โดยวงล้อแห่งชีวิตจะเรียกชื่อเฉพาะว่า ธรรมจักร ซึ่งหมายถึง "วงล้อแห่งธรรม" หรือ "ต๋าหม่าหลุน"ในภาษาจีนกลาง
ธรรมจักรในพุทธศาสนา[แก้]
ธรรมจักรแปดซี่จะใช้ในพุทธศาสนาเท่านั้น โดยซี่ทั้งแปดจะหมายถือ มรรคแปดซึ่งเป็นหนทางสู่การบรรลุ โดยความหมายอื่นที่มีการเอ่ยถึงคือ:
- รูปทรงวงกลม (จักร) แทนความสมบูรณ์แบบของพระธรรม
- แกนกลางแทนคำสอนซึ่งเป็นแก่นของการฝึกเพื่อนิพพาน
- ขอบที่เชื่อมซี่ของธรรมจักรไว้จะหมายถึงความสมถะ มั่นคงยึดถือทุกสิ่งไว้ด้วยกัน
จำนวนกำของธรรมจักรที่มากกว่า 8 ซี่ จะมีความหมายอื่นในทางพระพุทธศาสนาที่ต่างออกไป ดังนี้
- ถ้ามี 12 ซี่ หมายถึง ปัจจยาการ หรือปฏิจจสมุปบาท 12
- ถ้ามี 24 ซี่ หมายถึง ปัจจยาการทั้งด้านเกิด 12 และด้านดับ 12
- ถ้ามี 31 ซี่ หมายถึง ภูมิ 31(กามภูมิ 11 รูปภูมิ 16 และอรูปภูมิ 4)[1]
ธรรมจักรในวัฒนธรรมทั่วไป[แก้]
- มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในประเทศไทย ใช้ธรรมจักรสิบสองซี่ เป็นตรามหาวิทยาลัย
- มหาวิทยาลัยเกริก ในประเทศไทย ใช้รูปธรรมจักรทับอยู่ด้านหน้าคบเพลิง ภายในธรรมจักรมีรูปต้นไม้ ด้านบนมีอักษรภาษาบาลี วิชฺชา จรณ สมฺปนฺโน เป็นตรามหาวิทยาลัย
อ้างอิง[แก้]
- เอปสไตน์, มาร์ก. ความคิดปราศจากผู้คิด : จิตบำบัดจากมุมมองทางพุทธศาสนา. [ม.ป.ท.] : สำนักพิมพ์เบสิคบุ๊กส์, ค.ศ. 1995. ISBN 0465039316
ดูเพิ่ม[แก้]
- พุทธศาสนา
- ธงพระพุทธศาสนา
- ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร พระสูตรว่าด้วยกงล้อแห่งธรรม ที่มาของการนำธรรมจักรมาใช้เป็นสัญลักษณ์ศาสนาพุทธ
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
 |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: Dharmacakra |
- พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔ พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๔ มหาวรรค ภาค ๑ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร. พระไตรปิฏกฉบับสยามรัฐ. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [1]. เข้าถึงเมื่อ 9-6-52
