ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เอตทัคคะ"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
PanyaPangya (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 16: | บรรทัด 16: | ||
== พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ == |
== พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ == |
||
{| class="wikitable" |
|||
# [[พระอัญญาโกณฑัญญะ|พระอัญญาโกณฑัญญ]]เถระ เอตทัคคะในทางรัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
|||
|[[พระอัญญาโกณฑัญญะ|พระอัญญาโกณฑัญญ]]เถระ |
|||
# [[พระอุรุเวลกัสสปะ|พระอุรุเวลกัสสป]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้มีบริวารมาก |
|||
|รัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
|||
# [[พระสารีบุตร]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา |
|||
|- |
|||
# [[พระมหาโมคคัลลานะ|พระมหาโมคคัลลาน]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) เอตทัคคะในทางผู้มีฤทธิ์ |
|||
|[[พระอุรุเวลกัสสปะ|พระอุรุเวลกัสสป]]เถระ |
|||
# [[พระปุณณมันตานีบุตร]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
|||
|ผู้มีบริวารมาก |
|||
# [[พระกาฬุทายี]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
|||
|- |
|||
# [[พระนันท]]เถระ (ศากยะ) เอตทัคคะในทางผู้สำรวมอินทรีย์ |
|||
|[[พระสารีบุตร]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) |
|||
# [[พระราหุล]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ใคร่ในการศึกษา |
|||
|ผู้มีปัญญา |
|||
# [[พระอุบาลี]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงพระวินัย |
|||
|- |
|||
# [[พระภัททิย]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้เกิดในตระกูลสูง |
|||
|[[พระมหาโมคคัลลานะ|พระมหาโมคคัลลาน]]เถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) |
|||
# [[พระอนุรุทธ]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้มีทิพยจักษุญาณ |
|||
|ผู้มีฤทธิ์ |
|||
# [[พระอานนท์|พระอานนท]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
|||
|- |
|||
# [[พระโมฆราช]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
|||
|[[พระปุณณมันตานีบุตร]]เถระ |
|||
# [[พระปิณโฑลภารทวาช]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้บันลือสีหนาท |
|||
|ผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
|||
# [[พระมหากัจจายน]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
|||
|- |
|||
# [[พระสีวลี]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้มีลาภมาก |
|||
|[[พระกาฬุทายี]]เถระ |
|||
# [[พระโสณกุฏิกัณณเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
|||
|ผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
|||
# [[พระมหากัสสปะ|พระมหากัสสป]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงธุดงค์ |
|||
|- |
|||
# [[พระราธเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
|||
|[[พระนันท]]เถระ (ศากยะ) |
|||
# [[พระลกุณฏกภัททิยเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้มีเสียงไพเราะ |
|||
|ผู้สำรวมอินทรีย์ |
|||
# [[พระทัพพมัลลบุตรเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้จัดเสนาสนะ |
|||
|- |
|||
# [[พระพากุลเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้มีโรคาพาธน้อย |
|||
|[[พระราหุล]]เถระ |
|||
# [[พระวักกลิ]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
|||
|ผู้ใคร่ในการศึกษา |
|||
# [[พระมหากัปปินเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
|||
|- |
|||
# [[พระอุปเสนเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
|||
|[[พระอุบาลี]]เถระ |
|||
# [[พระขทิรวนิยเรวตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้อยู่ป่า |
|||
|ผู้ทรงพระวินัย |
|||
# [[พระสุภูติเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
|||
|- |
|||
# [[พระพาหิยทารุจีริยเถระ]] เอตทัคคะในทางขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
|||
|[[พระภัททิย]]เถระ |
|||
# [[พระวังคีสเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
|||
|ผู้เกิดในตระกูลสูง |
|||
# [[พระโสณโกฬิวิสเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ปรารภความเพียร |
|||
|- |
|||
# [[พระโสภิตเถระ]] เอตทัคคะในทางระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
|||
|[[พระอนุรุทธ]]เถระ |
|||
# พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
|||
|ผู้มีทิพยจักษุญาณ |
|||
# [[พระกังขาเรวตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
|||
|- |
|||
# [[พระมหาปันถกเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้เจริญวิปัสสนา |
|||
|[[พระอานนท์|พระอานนท]]เถระ |
|||
# [[พระจูฬปันถก]]เถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
|||
|ผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
|||
# [[พระกุณฑธานเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้จับสลากเป็นปฐม |
|||
|- |
|||
# [[พระรัฐบาลเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา |
|||
|[[พระโมฆราช]]เถระ |
|||
# [[พระกุมารกัสสปเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
|||
|ผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
|||
# [[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
|||
|- |
|||
# [[พระสาคตเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
|||
|[[พระปิณโฑลภารทวาช]]เถระ |
|||
# [[พระปิลินทวัจฉเถระ]] เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
|||
|ผู้บันลือสีหนาท |
|||
|- |
|||
|[[พระมหากัจจายน]]เถระ |
|||
|ผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
|||
|- |
|||
|[[พระสีวลี]]เถระ |
|||
|ผู้มีลาภมาก |
|||
|- |
|||
|[[พระโสณกุฏิกัณณเถระ]] |
|||
|ผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
|||
|- |
|||
|[[พระมหากัสสปะ|พระมหากัสสป]]เถระ |
|||
|ผู้ทรงธุดงค์ |
|||
|- |
|||
|[[พระราธเถระ]] |
|||
|ผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
|||
|- |
|||
|[[พระลกุณฏกภัททิยเถระ]] |
|||
|ผู้มีเสียงไพเราะ |
|||
|- |
|||
|[[พระทัพพมัลลบุตรเถระ]] |
|||
|ผู้จัดเสนาสนะ |
|||
|- |
|||
|[[พระพากุลเถระ]] |
|||
|ผู้มีโรคาพาธน้อย |
|||
|- |
|||
|[[พระวักกลิ]]เถระ |
|||
|ผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
|||
|- |
|||
|[[พระมหากัปปินเถระ]] |
|||
|ผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
|||
|- |
|||
|[[พระอุปเสนเถระ]] |
|||
|ผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
|||
|- |
|||
|[[พระขทิรวนิยเรวตเถระ]] |
|||
|ผู้อยู่ป่า |
|||
|- |
|||
|[[พระสุภูติเถระ]] |
|||
|ผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
|||
|- |
|||
|[[พระพาหิยทารุจีริยเถระ]] |
|||
|ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
|||
|- |
|||
|[[พระวังคีสเถระ]] |
|||
|ผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
|||
|- |
|||
|[[พระโสณโกฬิวิสเถระ]] |
|||
|ผู้ปรารภความเพียร |
|||
|- |
|||
|[[พระโสภิตเถระ]] |
|||
|ระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
|||
|- |
|||
|พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) |
|||
|ผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
|||
|- |
|||
|[[พระกังขาเรวตเถระ]] |
|||
|ผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
|||
|- |
|||
|[[พระมหาปันถกเถระ]] |
|||
|ผู้เจริญวิปัสสนา |
|||
|- |
|||
|[[พระจูฬปันถก]]เถระ |
|||
|ผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
|||
|- |
|||
|[[พระกุณฑธานเถระ]] |
|||
|ผู้จับสลากเป็นปฐม |
|||
|- |
|||
|[[พระรัฐบาลเถระ]] |
|||
|ผู้บวชด้วยศรัทธา |
|||
|- |
|||
|[[พระกุมารกัสสปเถระ]] |
|||
|ผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
|||
|- |
|||
|[[พระมหาโกฎฐิตเถระ]] |
|||
|ผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
|||
|- |
|||
|[[พระสาคตเถระ]] |
|||
|ผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
|||
|- |
|||
|[[พระปิลินทวัจฉเถระ]] |
|||
|ผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
|||
|} |
|||
== พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ == |
== พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:43, 6 กันยายน 2560
ส่วนหนึ่งของชุดบทความ |
ศาสนาพุทธ |
---|
เอตทัคคะ หมายถึง ผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางหนึ่งเป็นพิเศษ[1] เป็นตำแหน่งที่พระพุทธเจ้าได้ประทานแต่งตั้งให้พระสาวกของพระองค์ คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ผู้มีความรู้ความสามารถเด่นกว่าท่านอื่น ๆ ในด้านนั้น ๆ และตำแหน่งเอตทัคคะแต่ละตำแหน่งทรงแต่งตั้งเพียงรูปเดียวท่านเดียวเท่านั้น ในแต่ละพุทธบริษัทแต่ละฝ่าย
ประวัติ
เอตทัคคะ นั้น คือ ตำแหน่งที่พระพุทธเจ้ายกย่องพุทธสาวก ว่า เป็นผู้ยอดเยี่ยมในทางใดทางใดหนึ่ง เป็นผู้ประเสริฐสุด ตำแหน่ง เอตทัคคะ นี้ ย่อมได้โดยเหตุ 4 ประการคือ
- โดยเหตุเกิดเรื่อง (อัตถุปปัตติ) คือ ได้แสดงความสามารถออกมาให้ปรากฏโดยสอดคล้องในเหตุการณ์หรือสถานการณ์นั้นๆ ที่เกิดขึ้น
- โดยการมาก่อน (อาคมนะ) คือได้สร้างบุญสะสมในด้านนั้นมาตั้งแต่อดีตชาติพร้อมทั้งได้ตั้งจิตปรารถนาเพื่อได้ตำแหน่งเอตทัคคะนี้ด้วย
- โดยเป็นผู้ช่ำชองชำนาญ (จิณณวสี) คือได้เป็นผู้มีความเชี่ยวชาญเฉพาะเรื่องนั้นๆ เป็นพิเศษ
- โดยเป็นผู้ยิ่งด้วยคุณ (คุณาติเรก) คือมีความสามารถในเรื่องที่ทำให้ได้รับตำแหน่งเอตทัคคะเหนือกว่าผู้อื่นที่มีความสามารถอย่างเดียวกัน
ผู้ที่เป็นเอตทัคคะ
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุ มี 41 ท่าน เป็นพระอสีติมหาสาวกทั้งหมด
- เอตทัคคะ ฝ่ายพระภิกษุณี มี 13 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสก มี 10 ท่าน
- เอตทัคคะ ฝ่ายอุบาสิกา มี 10 ท่าน
พระภิกษุสงฆ์ที่เป็นเอตทัคคะ
พระอัญญาโกณฑัญญเถระ | รัตตัญญู (รู้ราตรีนาน-มีประสบการณ์มาก) |
พระอุรุเวลกัสสปเถระ | ผู้มีบริวารมาก |
พระสารีบุตรเถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) | ผู้มีปัญญา |
พระมหาโมคคัลลานเถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) | ผู้มีฤทธิ์ |
พระปุณณมันตานีบุตรเถระ | ผู้เป็นพระธรรมกถิกะ |
พระกาฬุทายีเถระ | ผู้ทำตระกูลให้เลื่อมใส |
พระนันทเถระ (ศากยะ) | ผู้สำรวมอินทรีย์ |
พระราหุลเถระ | ผู้ใคร่ในการศึกษา |
พระอุบาลีเถระ | ผู้ทรงพระวินัย |
พระภัททิยเถระ | ผู้เกิดในตระกูลสูง |
พระอนุรุทธเถระ | ผู้มีทิพยจักษุญาณ |
พระอานนทเถระ | ผู้เป็นพหูสูต ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก |
พระโมฆราชเถระ | ผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง |
พระปิณโฑลภารทวาชเถระ | ผู้บันลือสีหนาท |
พระมหากัจจายนเถระ | ผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร |
พระสีวลีเถระ | ผู้มีลาภมาก |
พระโสณกุฏิกัณณเถระ | ผู้แสดงธรรมด้วยถ้อยคำอันไพเราะ |
พระมหากัสสปเถระ | ผู้ทรงธุดงค์ |
พระราธเถระ | ผู้ทรงปฏิภาณ (ญาณแจ่มแจ้งในพระธรรมเทศนา) |
พระลกุณฏกภัททิยเถระ | ผู้มีเสียงไพเราะ |
พระทัพพมัลลบุตรเถระ | ผู้จัดเสนาสนะ |
พระพากุลเถระ | ผู้มีโรคาพาธน้อย |
พระวักกลิเถระ | ผู้สัทธาธิมุต (หลุดพ้นกิเลสด้วยศรัทธา) |
พระมหากัปปินเถระ | ผู้ให้โอวาทภิกษุบริษัท |
พระอุปเสนเถระ | ผู้นำซึ่งความเลื่อมใสโดยรอบในหมู่ชนทั้งชั้นสูงและชั้นต่ำ |
พระขทิรวนิยเรวตเถระ | ผู้อยู่ป่า |
พระสุภูติเถระ | ผู้อรณวิหาร (เจริญฌานประกอบด้วยเมตตา) และผู้เป็นทักขิไณยบุคคล |
พระพาหิยทารุจีริยเถระ | ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้เร็วพลัน) |
พระวังคีสเถระ | ผู้มีปัญญาปฏิภาณฉลาดในการผูกเป็นบทบาทคาถา |
พระโสณโกฬิวิสเถระ | ผู้ปรารภความเพียร |
พระโสภิตเถระ | ระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ |
พระนันทกเถระ (มิใช่ศิษย์พราหมณ์พาวรี) | ผู้ให้โอวาทภิกษุณี |
พระกังขาเรวตเถระ | ผู้ยินดีในฌานสมบัติ |
พระมหาปันถกเถระ | ผู้เจริญวิปัสสนา |
พระจูฬปันถกเถระ | ผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ |
พระกุณฑธานเถระ | ผู้จับสลากเป็นปฐม |
พระรัฐบาลเถระ | ผู้บวชด้วยศรัทธา |
พระกุมารกัสสปเถระ | ผู้แสดงธรรมอันวิจิตร |
พระมหาโกฎฐิตเถระ | ผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา 4 |
พระสาคตเถระ | ผู้ฉลาดในเตโชกสิณสมาบัติ |
พระปิลินทวัจฉเถระ | ผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา |
พระภิกษุณีที่เป็นเอตทัคคะ
- พระมหาปชาบดีเถรี เอตทัคคะในทางผู้รัตตัญญู
- พระเขมาเถรี เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา
- พระอุบลวรรณาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีฤทธิ์
- พระปฏาจาราเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ทรงพระวินัย
- พระนันทาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ยินดีในฌาน
- พระธรรมทินนาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้เป็นธรรมกถิกะ
- พระโสณาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ปรารภความเพียร
- พระสกุลาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีทิพยจักษุ
- พระภัททากุณฑลเกสาเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้ตรัสรู้เร็วพลัน
- พระภัททกาปิลานีเถรี เอตทัคคะในทาง ผู้มีปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ระลึกชาติได้)
- พระภัททากัจจานาเถรี (พระนางยโสธรา) เอตทัคคะในทาง ผู้บรรลุมหาภิญญา
- พระกีสาโคตมีเถรี เอตทัคคะในทางผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง
- พระสิงคาลมาตาเถรี เอตทัคคะในทางผู้พ้นกิเลสด้วยศรัทธา
อุบาสกที่เป็นเอตทัคคะ
- ตปุสสะและภัลลิกะ เอตทัคคะในทางผู้ถึงสรณะก่อน
- อนาถปิณฑิกเศรษฐี เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายก
- จิตตคฤหบดี เอตทัคคะในทางผู้เป็นธรรมกถิกะ
- หัตถกอุบาสก เอตทัคคะในทางผู้สงเคราะห์บริษัทด้วยสังคหวัตถุ 4
- พระเจ้ามหานามะ เอตทัคคะในทางผู้ถวายปัจจัย 4 อันประณีต
- อุคคคหบดี เอตทัคคะในทางผู้ถวายโภชนะเป็นที่ชอบใจ
- อุคคตคหบดี เอตทัคคะในทางผู้เป็นสังฆอุปัฏฐาก
- สูรัมพัฏฐเศรษฐี เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสอย่างมั่นคง
- ชีวกโกมารภัจจ์ เอตทัคคะในทางเป็นที่รักของปวงชน
- นกุลปิตาคหบดี เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า
อุบาสิกาที่เป็นเอตทัคคะ
- นางสุชาดา เอตทัคคะในทางผู้ถึงพระรัตนตรัยก่อน
- นางวิสาขา เอตทัคคะในทางผู้เป็นทายิกา
- นางขุชชุตตรา เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูต
- นางสามาวดี เอตทัคคะในทางผู้มีปกติอยู่ด้วยเมตตา
- นางอุตตรา (นันทมาตา) เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในฌาน
- นางสุปปวาสา เอตทัคคะในทางผู้ถวายรสอันประณีต
- นางสุปปิยา เอตทัคคะในทางผู้เป็นคิลานุปัฏฐาก
- นางกาติยานี เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสมั่นคง
- นางกาฬี (อุบาสิกาชาวกุรุรฆริกา) เอตทัคคะในทางผู้เลื่อมใสโดยได้ยินได้ฟังตาม
- นางนกุลมาตาคหปตานี เอตทัคคะในทางผู้มีความคุ้นเคยในพระพุทธเจ้า
อ้างอิง
- ชีวประวัติพุทธสาวก ประวัติพระอัจฉริยะมหาเถระเมื่อครั้งพุทธกาล เล่ม 1 จำเนียร ทรงฤกษ์, 2542, พิมพ์โดยสำนักปฏิบัติธรรมสวนแก้ว (สาขาวัดปากน้ำ), สำนักพิมพ์ธรรมสภา ISBN 974-7276-30-5
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 1,433. ISBN 978-616-7073-56-9