พระเจ้าชัยวรมันที่ 2

พระเจ้าชัยวรมันที่ 2
ปฐมกษัตริย์แห่ง จักรวรรดิขแมร์
ครองราชย์	802–835
ถัดไป	พระเจ้าชัยวรมันที่ 3
พระราชบุตร	พระเจ้าชัยวรมันที่ 3
ประสูติ	ประมาณ ค.ศ. 770
สวรรคต	ค.ศ. 835 เมืองพระนคร, จักรวรรดิขแมร์
ศาสนา	ฮินดู

• พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 (เขมร: ជ័យវរ្ម័នទី២, อังกฤษ: Jayavarman II) คือผู้รวมอาณาจักรขะแมร์ให้เป็นปึกแผ่นขึ้นมา และประกาศให้เขมรเป็นเอกราชไม่อยู่ใต้อำนาจของชวาอีกต่อไป เป็นผู้วางรากฐานก่อตั้งสมัยพระนคร เมื่อประมาณปี พ.ศ. 1345 และปราบดาขึ้นเป็นกษัตริย์บนเขามเหนทรบรรพต หรือปัจจุบันรู้จักกันในชื่อพนมกุเลน ทรงตั้งเมืองหลวงอยู่ที่เมือง “อินทปุระ” ซึ่งเป็นที่ราบลุ่มอุดมสมบูรณ์ ต่อมาได้ทรงย้ายราชธานีไปอีกหลายที่ เช่น เมืองหริหราลัย เมืองอมเรนทรปุระ และมเหนทรบรรพต (พนมกุเลนในปัจจุบัน) แล้วทรงย้ายกลับมาประทับที่เมืองหริหราลัยอีกครั้งเป็นที่สุดท้าย เป็นผู้วางรากฐานการปกครองที่มีกษัตริย์ อยู่ในฐานะอันสูงส่ง ที่เรียกว่า เทวราชา ในสมัยของ พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ระหว่าง ค.ศ. 770 – ค.ศ. 835 นั้น มีการโยกย้ายราชธานีถึง 4 ครั้ง

• ความสำคัญ ได้ชื่อว่าเป็นกษัตริย์นักรบที่เข้มแข็ง ทรงปราบกบฏในอาณาจักรและแว่นแคว้นโดยรอบจนราบคาบ ยกเว้นเพียงอาณาจักรไดเวียดเท่านั้น ทรงขยายอาณาจักรเขมรโบราณไปกว้างใหญ่ยิ่งกว่ากษัตริย์องค์ก่อนๆ
• “พระเจ้าชัยวรมันที่ 2” ทรงอภิเษกสมรสกับสตรีชาวกูยเมืองศรีสะเกษผู้เลอโฉมธิดาของ “นางพิณสวรรค์ครามวตี” มีชื่อว่า “ฮยางปราวิตรี” หรือ “ปราณ” ทรงสถาปนาขึ้นเป็นอัครมเหสีเฉลิมพระนามว่า “พระนางกัมพูชาลักษมี” และทรงแต่งตั้ง “วิษณุวาล” พี่ชายของ “ปราณ” ให้ดำรงตำแหน่ง “ลักษมินทรา” ทำหน้าที่ดูแลพระคลังส่วนพระองค์และรับใช้ใกล้ชิด แต่งตั้งชาวพื้นเมืองผู้สูงศักดิ์และมีชื่อเสียงเลื่องลือให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ ลดหลั่นกันถ้วนหน้า นับตั้งแต่นั้นมาชาวพื้นเมืองทุกเผ่าพันธุ์บนที่ราบสูงในอิสานประเทศบเกิดความศรัทธาเลื่อมใสยกย่องว่าทรงเป็น “จักรวาทิน” ทรงรวบรวม “เจนละบก” เจนละน้ำ “เขมรต่ำ” “เขมรสูง” “ข่า” “ชอง” “สำแร” และชาวพื้นเมืองทั้งหลายเข้ารวมอยู่ใน “อาณาจักรขอมโบราณ” นักโบราณคดีเรียกว่ายุคเริ่มต้น “สมัยพระนคร” (Angkor) หรือ “ราชวงศ์โคกธลอก” (Srog Kmer)

ศิลาจารึกที่ปราสาทเขาพระวิหาร

ศิลาจารึกที่ปราสาทเขาพระวิหาร เรียกว่า “ศิลาจารึกศิวศักติ” หรือ “ศิลาจารึก K. ๓๘๒” สลักขึ้นด้วยภาษาสันสกฤต อักษรเทวนาครี เป็นศิลาจารึกที่บอกเล่าเรื่องราวให้ทราบว่าถิ่นที่อยู่อาศัยของ “ชาวกวย” หรือ “ชาวกุย” ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองที่ตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่บนเทือกเขาพนมดงรัก ในดินแดนอิสานประเทศมาตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์จนกระทั่งเข้าสู่ยุคเริ่มต้นประวัติศาสตร์สมัย “อาณาจักรฟูนัน” หรือ “อาณาจักรสุวรรณภูมิ” เรืองอำนาจขึ้นในคาบสมุทรอินโดจีน กษัตริย์ฟูนันได้สร้างปราสาทเทพบิดรไว้บนภูเขาพนมดงรัก มอบหมายให้ชาวพื้นเมืองรักษาภายหลังจาก “อาณาจักรฟูนัน” ถูกกองทัพเจนละโจมตีล่มสลายไป “อาณาเจนละ” เรืองอำนาจขึ้นมาแทนที่ต่อมา “เจนละ” ถูกกองทัพเรือศรีวิชัยโจมตีล่มสลายถูกแบ่งแยกออกเป็น “อาณาจักรเจนละบก” และ “อาณาจักรเจนละน้ำ” ในสมัย “สมเด็จพระปรเมศวร” หรือ “พระเจ้าชัยวรมันที่ 2” เสด็จกลับจากชวา พระองค์ทรงสร้าง “เมืองมเหนทรบรรพต” ขึ้นเหนือภูเขาพนมกุเลน ทรงสถาปนาศิวลึงค์อันศักดิ์สิทธิ์ขึ้นในวิหารเหนือยอดภูเขาประกาศความเป็น “กมรเตง ชคตะ ราชยะ” เสร็จสิ้นสมบูรณ์แล้ว พระองค์ทรงแผ่พระราชอำนาจขึ้นสู่แผ่นดินสูงบนเทือกเขาพนมดงรัก รบพุ่งได้รับชัยชนะชาวพื้นเมืองแล้วทรงเกลี้ยกล่อมให้ยอมสวามิภักดิ์เพื่อรวม “เจนละบก”และ “เจนละน้ำ” เป็นอาณาจักรเดียวกัน

“พระเจ้าชัยวรมันที่ 2” ทรงอภิเษกสมรสกับสตรีชาวกูยเมืองศรีสะเกษผู้เลอโฉมธิดาของ “นางพิณสวรรค์ครามวตี” มีชื่อว่า “ฮยางปราวิตรี” หรือ “ปราณ” ทรงสถาปนาขึ้นเป็นอัครมเหสีเฉลิมพระนามว่า “พระนางกัมพูชาลักษมี” และทรงแต่งตั้ง “วิษณุวาล” พี่ชายของ “ปราณ” ให้ดำรงตำแหน่ง “ลักษมินทรา” ทำหน้าที่ดูแลพระคลังส่วนพระองค์และรับใช้ใกล้ชิด แต่งตั้งชาวพื้นเมืองผู้สูงศักดิ์และมีชื่อเสียงเลื่องลือให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ ลดหลั่นกันถ้วนหน้า นับตั้งแต่นั้นมาชาวพื้นเมืองทุกเผ่าพันธุ์บนที่ราบสูงในอิสานประเทศบเกิดความศรัทธาเลื่อมใสยกย่องว่าทรงเป็น “จักรวาทิน” ทรงรวบรวม “เจนละบก” เจนละน้ำ “เขมรต่ำ” “เขมรสูง” “ข่า” “ชอง” “สำแร” และชาวพื้นเมืองทั้งหลายเข้ารวมอยู่ใน “อาณาจักรขอมโบราณ” นักโบราณคดีเรียกว่ายุคเริ่มต้น “สมัยพระนคร” (Angkor) หรือ “ราชวงศ์โคกธลอก” (Srog Kmer)

อ้างอิง

ศิลาจารึกที่ปราสาทเขาพระวิหาร เรียกว่า “ศิลาจารึกศิวศักติ” หรือ “ศิลาจารึก K. ๓๘๒”

ก่อนหน้า		พระเจ้าชัยวรมันที่ 2		ถัดไป
มหิปติวรมัน		พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรกัมพูชา (จักรวรรดิเขมร ) (พ.ศ. 1345 - พ.ศ. 1393)		พระเจ้าชัยวรมันที่ 3