สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์
52°13′N 21°02′E / 52.217°N 21.033°E
สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ Polska Rzeczpospolita Ludowa (โปแลนด์) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ค.ศ. 1947–1989 | |||||||||
.svg) ธง (ค.ศ. 1947–1980)
| |||||||||
 สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ใน ค.ศ. 1989 | |||||||||
| สถานะ | รัฐบริวารของสหภาพโซเวียต[a] | ||||||||
| เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด | วอร์ซอ 52°13′N 21°02′E / 52.217°N 21.033°E | ||||||||
| ภาษาราชการ | โปแลนด์ | ||||||||
| ศาสนา | โรมันคาทอลิก (โดยพฤตินัย) อเทวนิยม (โดยนิตินัย) ดูศาสนาในประเทศโปแลนด์ | ||||||||
| เดมะนิม | ชาวโปแลนด์ | ||||||||
| การปกครอง | รัฐเดี่ยว ลัทธิมากซ์–เลนิน รัฐพรรคการเมืองเดียว โดยพฤตินัย สาธารณรัฐสังคมนิยม (1947–89) ภายใต้คณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง (1981–83) | ||||||||
| ประมุขแห่งรัฐและเลขาธิการแรก | |||||||||
• ค.ศ. 1947–1956 (คนแรก) | บอแลสวัฟ บีแยรุต | ||||||||
• ค.ศ. 1989–1990 (คนสุดท้าย) | วอยแชค ยารูแซลสกี | ||||||||
| ประธานสภา | |||||||||
• ค.ศ. 1947–1952 (คนแรก) | บอแลสวัฟ บีแยรุต | ||||||||
• ค.ศ. 1985–1989 (คนสุดท้าย) | วอยแชค ยารูแซลสกี | ||||||||
| นายกรัฐมนตรี | |||||||||
• ค.ศ. 1944-1947 (คนแรก) | E. Osóbka-Morawski | ||||||||
• ค.ศ. 1989 (คนสุดท้าย) | Tadeusz Mazowiecki | ||||||||
| สภานิติบัญญัติ | เซย์ม | ||||||||
| ยุคประวัติศาสตร์ | สงครามเย็น | ||||||||
| 19 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1947 | |||||||||
• ก่อตั้งสหพรรคแรงงาน | 16–21 ธันวาคม ค.ศ. 1948 | ||||||||
| 22 กรกฎาคม ค.ศ. 1952 | |||||||||
| 21 ตุลาคม ค.ศ. 1956 | |||||||||
| 13 ธันวาคม ค.ศ. 1981 | |||||||||
| 4 มิถุนายน – 30 ธันวาคม ค.ศ. 1989 | |||||||||
| กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1990 | |||||||||
| 9 ธันวาคม ค.ศ. 1990 | |||||||||
| พื้นที่ | |||||||||
• รวม | 312,685 ตารางกิโลเมตร (120,728 ตารางไมล์) | ||||||||
| ประชากร | |||||||||
• 1989 ประมาณ | 37,970,155 | ||||||||
| เอชดีไอ (1989) | 0.910[1] สูงมาก | ||||||||
| สกุลเงิน | ซวอตือโปแลนด์ (PLZ) | ||||||||
| เขตเวลา | UTC+1 (เวลายุโรปกลาง) | ||||||||
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง) | UTC+2 (เวลาออมแสงยุโรปกลาง) | ||||||||
| ขับรถด้าน | ขวา | ||||||||
| รหัสโทรศัพท์ | +48 | ||||||||
| |||||||||
| ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ | สาธารณรัฐโปแลนด์ที่3 | ||||||||
| |||||||||
.svg)
| กลุ่มตะวันออก |
|---|
 |
สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ (โปแลนด์: Polska Rzeczpospolita Ludowa; อังกฤษ: People's Republic of Poland (PRP)) เป็นประเทศในยุโรปกลางที่ดำรงอยู่ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1947 ถึง ค.ศ. 1989 และเป็นบรรพบุรุษของสาธารณรัฐโปแลนด์สมัยใหม่ มีประชากรจำนวนราวประมาณ 37.9 ล้านคน เมื่อใกล้จะสิ้นสุดของการดำรงอยู่ เป็นประเทศคอมมิวนิสต์ที่มีประชากรมากที่สุดเป็นอันดับสองและประเทศกลุ่มตะวันออกในยุโรป[3] การมีรัฐบาลที่ยึดถือลัทธิมาร์กซิสต์-เลนินนิสต์เพียงหนึ่งเดียวซึ่งถูกกำหนดเอาไว้ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ยังเป็นหนึ่งในผู้ลงนามหลักของกติกาสัญญาวอร์ซอ เมืองที่ใหญ่ที่สุดและเมืองหลวงอย่างเป็นทางการนับตั้งแต่ปี ค.ศ. 1947 คือ กรุงวอร์ซอ ตามมาด้วยเมืองอุตสาหกรรมคือ วูช และเมืองวัฒนธรรมคือ กรากุฟ ประเทศถูกล้อมรอบด้วยทะเลบอลติกทางตอนเหนือ สหภาพโซเวียตทางตะวันออก เชโกสโลวาเกียทางใต้ และเยอรมนีตะวันออกทางตะวันตก
ระหว่างปี ค.ศ. 1952 และ 1989 โปแลนด์ถูกปกครองโดยระบอบคอมมิวนิสต์ที่ถูกจัดตั้งขึ้น ภายหลังจากกองทัพแดงได้เข้ายึดครองดินแดนจากการยึดครองของเยอรมันในสงครามโลกครั้งที่สอง ชื่ออย่างเป็นทางการของรัฐคือ "สาธารณรัฐโปแลนด์" (Rzeczpospolita Polska) ระหว่างปี ค.ศ. 1947 และ 1952 ตามรัฐธรรมนูญฉบับย่อแบบชั่วคราวของปี ค.ศ. 1947[4] ชื่อว่า "สาธารณรัฐประชาชน" ได้ถูกนำมาใช้และกำหนดโดยรัฐธรรมนูญของปี ค.ศ. 1952 เช่นเดียวกับประเทศอื่น ๆ ในกลุ่มตะวันออก (เยอรมนีตะวันออก เชโกสโลวาเกีย ฮังการี โรมาเนีย บัลแกเรีย และอัลแบเนีย) [a] โปแลนด์ถือว่าเป็นรัฐบริวารในบริเวณพื้นที่ที่น่าสนใจของสหภาพโซเวียต แต่ไม่เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียตเลย[5][6][7]
สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์เป็นรัฐแบบพรรคกลางเมืองเดียวซึ่งมีลักษณะด้วยการต่อสู้ภายในอย่างหนักแน่นเพื่อประชาธิปไตย สหพรรคแรงงานโปแลนด์กลายเป็นกลุ่มทางการเมืองที่มีอำนาจเหนือกว่า ทำให้โปแลนด์กลายเป็นประเทศสังคมนิยมอย่างเป็นทางการ แต่มีนโยบายที่เสรีนิยมมากกว่ารัฐอื่น ๆ ในกลุ่มตะวันออก ตลอดระยะเวลาที่ดำรงอยู่ ความยากลำบากทางเศรษฐกิจ และความไม่สงบทางสังคมกลายเป็นเรื่องปกติในเกือบทุกทศวรรษ ประเทศได้ถูกแบ่งแยกระหว่างผู้ที่สนับสนุนพรรค ผู้ที่ต่อต้านพรรค และผู้ที่ปฏิเสธที่จะมีส่วนร่วมในกิจกกรมทางเมือง แม้ว่าเรื่องนี้ ความสำเร็จที่ก้าวล้ำบางอย่างจะเกิดขึ้นในช่วงสาธารณรัฐประชาชน เช่น สภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น อุตสาหกรรมอย่างรวดเร็ว นคราภิวัตน์ และการเข้าถึงการรักษาพยาบาลและการศึกษาแบบฟรีสามารถทำได้ อัตราการเกิดที่สูงขึ้นและจำนวนประชากรที่เพิ่มมากขึ้นเกือบสองเท่า ระหว่างปี ค.ศ. 1947 และ ค.ศ. 1989 อย่างไรก็ตาม ด้วยประสบความสำเร็จมากที่สุดของพรรคคือ การบูรณะกรุงวอร์ซอที่กลายเป็นซากปรักหักพังขึ้นมาใหม่ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สองและการขจัดความไม่รู้หนังสือโดยสิ้นเชิง[8][9]
กองทัพประชาชนโปแลนด์เป็นสาขาหลักของกองทัพ แม้ว่าหน่วยทหารของกองทัพโซเวียตจะประจำการอยู่ในโปแลนด์เช่นเดียวกับประเทศอื่น ๆ ทั้งหมดในกติกาสัญญาวอร์ซอ[10] หน่วยยูบี (กระทรวงความมั่นคงสาธารณะ) ซึ่งถูกเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น หน่วยเอ็สบี (หน่วยความมั่นคง) เป็นหัวหน้าหน่วยข่าวกรองที่ทำหน้าที่เป็นตำรวจลับ คล้ายกับหน่วยชตาซีของเยอรมนีตะวันออกและหน่วยเคจีบีของสหภาพโซเวียต องค์กรตำรวจอย่างเป็นทางการ ซึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบในการรักษาความสงบและปราบปรามการประท้วงอย่างรุนแรง ซึ่งได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็นกองทหารอาสาสมัครพลเรือน (Citizens' Militia - MO) กองกำลังหมู่ โซโม (ZOMO) กองกำลังทหารอาสาสมัครระดับชั้นนำได้ก่ออาชญากรรมอย่างร้ายแรงเพื่อรักษาอำนาจคอมมิวนิสต์เอาไว้ รวมทั้งการปฏิบัติต่อผู้ประท้วงอย่างรุนแรง การจับกุมแกนนำฝ่ายค้าน และในกรณีที่รุนแรงด้วยการฆาตกรรม[11] มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 22,000 คนโดยระบอบการปกครองในช่วงการปกครอง[12] เป็นผลทำให้โปแลนด์มีอัตราการถูกจำคุกที่สูง แต่มีอัตราการก่ออาชญากรรมที่ต่ำที่สุดในโลก[13]
สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ถูกยุบหลังจากการเลือกตั้งประธานาธิบดีใน ค.ศ. 1990 แต่สาธารณรัฐโปแลนด์ที่ 3 หลังยุคคอมมิวนิสต์ ยังคงบังคับใช้รัฐธรรมนูญฉบับ ค.ศ. 1952 โดยมีการแก้ไขเพิ่มเติม จนกระทั่งมีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม ค.ศ. 1997 ซึ่งเป็นการยกเลิกโครงสร้างสังคมนิยมทั้งหมดและแทนที่ด้วยระบบรัฐสภา
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "Human Development Report 1990" (PDF). hdr.undp.org.
- ↑ Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice, p. 132
- ↑ "What Was the Eastern Bloc?". สืบค้นเมื่อ 9 July 2018.
- ↑ Internetowy System Aktow Prawnych (2013). "Small Constitution of 1947" [Mała Konstytucja z 1947]. Original text at the Sejm website. Kancelaria Sejmu RP. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF direct download)เมื่อ 3 June 2015. สืบค้นเมื่อ 21 February 2015.
- ↑ Internetowy System Aktow Prawnych (2013). "Small Constitution of 1947" [Mała Konstytucja z 1947]. Original text at the Sejm website. Kancelaria Sejmu RP. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF direct download)เมื่อ 3 June 2015. สืบค้นเมื่อ 21 February 2015.
- ↑ Rao, B. V. (2006), History of Modern Europe Ad 1789-2002: A.D. 1789-2002, Sterling Publishers Pvt. Ltd.
- ↑ Marek, Krystyna (1954). Identity and Continuity of States in Public International Law. Librairie Droz. p. 475. ISBN 9782600040440.
- ↑ "30 procent analfabetów... - Retropress". retropress.pl. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-01-18. สืบค้นเมื่อ 9 July 2018.
- ↑ "analfabetyzm - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy". encyklopedia.pwn.pl.
- ↑ Rao, B. V. (2006), History of Modern Europe Ad 1789-2002: A.D. 1789-2002, Sterling Publishers Pvt. Ltd.
- ↑ "Urząd Bezpieczeństwa Publicznego - Virtual Shtetl". sztetl.org.pl. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-01-06. สืบค้นเมื่อ 9 July 2018.
- ↑ Rummel, R. J. (1997). Statistics of democide: genocide and mass murder since 1900. Charlottesville, Virginia: Transaction Publishers.
- ↑ Daems, Tom; Smit, Dirk van Zyl; Snacken, Sonja (17 May 2013). European Penology?. Bloomsbury Publishing. ISBN 9781782251309. สืบค้นเมื่อ 9 July 2018 – โดยทาง Google Books.
บรรณานุกรม
[แก้]- Ekiert, Grzegorz (March 1997). "Rebellious Poles: Political Crises and Popular Protest Under State Socialism, 1945-89". East European Politics and Societies. American Council of Learned Societies. 11 (2): 299–338. doi:10.1177/0888325497011002006. S2CID 144514807.
- Kuroń, Jacek; Żakowski, Jacek (1995). PRL dla początkujących (ภาษาโปแลนด์). Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie. pp. 348 pages. ISBN 83-7023-461-5.
หมายเหตุ
[แก้]- ↑ Until the Soviet-Albanian Split in 1961.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- PRL at Czas-PRL.pl (ในภาษาโปแลนด์)
- Internetowe Muzeum Polski Ludowej เก็บถาวร 2007-10-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at PolskaLudowa.com (ในภาษาโปแลนด์)
- Muzeum PRL เก็บถาวร 2015-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at MuzeumPRL.com (ในภาษาโปแลนด์)
- Komunizm, socjalizm i czasy PRL-u เก็บถาวร 2008-04-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at Komunizm.eu (ในภาษาโปแลนด์)
- Propaganda komunistyczna (ในภาษาโปแลนด์)
- PRL Tube, a categorized collection of videos from the Polish Communist period (ในภาษาโปแลนด์)
| นานาชาติ | |
|---|---|
| ประจำชาติ | |
- สิ้นสุดในปี พ.ศ. 2532
- กลุ่มตะวันออก
- ลัทธิคอมมิวนิสต์ในประเทศโปแลนด์
- ประวัติศาสตร์โปแลนด์
- ประเทศโปแลนด์ในคริสต์ศตวรรษที่ 20
- รัฐสิ้นสภาพในทวีปยุโรป
- สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์
- รัฐและดินแดนที่ก่อตั้งในปี พ.ศ. 2487
- รัฐพรรคการเมืองเดียว
- อดีตรัฐสมาชิกสหประชาชาติ
- รัฐบริวารของสหภาพโซเวียต
- อดีตสาธารณรัฐสังคมนิยม
- สาธารณรัฐประชาชน