ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาลาว"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
|||
บรรทัด 40: | บรรทัด 40: | ||
ทางการประเทศลาวไม่ได้กำหนดให้สำเนียงถิ่นใดเป็นสำเนียงภาษากลาง แต่การใช้ภาษาลาวอย่างเป็นทางการ เช่น ทางสถานีโทรทัศน์แห่งประเทศลาว สถานีวิทยุแห่งประเทศลาว จะใช้สำเนียงเวียงจันทน์ซึ่งเป็นสำเนียงของคนเมืองหลวง สามารถเข้าใจกันได้ทั่วประเทศ การเรียนภาษาลาวในประเทศลาวนั้น รัฐบาลลาวไม่ได้บังคับให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ แต่ให้สามารถใช้สำเนียงท้องถิ่นต่าง ๆ ได้ แต่การเรียนภาษาลาวสำหรับชาวต่างประเทศ รัฐบาลลาวแนะนำให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ ฉะนั้นประชาชนในประเทศลาวจึงพูดอ่านภาษาลาวเป็นสำเนียงท้องถิ่นของตน แต่ประชาชนก็สามารถฟังเข้าใจได้ทุกสำเนียงทั่วประเทศ แม้จะพูดภาษาต่างสำเนียงกันก็ตาม |
ทางการประเทศลาวไม่ได้กำหนดให้สำเนียงถิ่นใดเป็นสำเนียงภาษากลาง แต่การใช้ภาษาลาวอย่างเป็นทางการ เช่น ทางสถานีโทรทัศน์แห่งประเทศลาว สถานีวิทยุแห่งประเทศลาว จะใช้สำเนียงเวียงจันทน์ซึ่งเป็นสำเนียงของคนเมืองหลวง สามารถเข้าใจกันได้ทั่วประเทศ การเรียนภาษาลาวในประเทศลาวนั้น รัฐบาลลาวไม่ได้บังคับให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ แต่ให้สามารถใช้สำเนียงท้องถิ่นต่าง ๆ ได้ แต่การเรียนภาษาลาวสำหรับชาวต่างประเทศ รัฐบาลลาวแนะนำให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ ฉะนั้นประชาชนในประเทศลาวจึงพูดอ่านภาษาลาวเป็นสำเนียงท้องถิ่นของตน แต่ประชาชนก็สามารถฟังเข้าใจได้ทุกสำเนียงทั่วประเทศ แม้จะพูดภาษาต่างสำเนียงกันก็ตาม |
||
ภาษาลาวอีกสำเนียงหนึ่งที่ไม่มีในประเทศลาว คือ ภาษาลาวตะวันตก (ภาษาลาวร้อยเอ็ด) เป็นภาษาลาวท้องถิ่นที่ใช้ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า [[ภาษาอีสาน]] สำเนียงนี้ใช้พูดกันมากในแถบตอนกลางของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เช่น [[จังหวัดร้อยเอ็ด]] [[ขอนแก่น]] [[มหาสารคาม]] [[กาฬสินธุ์]] [[อุดรธานี]] [[นครราชสีมา]] ([[อำเภอบัวใหญ่]] [[อำเภอสีดา|สีดา]] [[อำเภอสูงเนิน|สูงเนิน]] [[อำเภอชุมพวง|ชุมพวง]] [[อำเภอบัวลาย|บัวลาย]] แก้งสนามนาง ประทาย โนนแดง ปักธงชัย สีคิ้ว บางหมู่บ้าน) [[สุรินทร์]] ([[อำเภอรัตนบุรี]] [[สนม]] [[อำเภอโนนนารายณ์|โนนนารายณ์]]) [[บุรีรัมย์]] ([[อำเภอพุทไธสง]] [[อำเภอนาโพธิ์|นาโพธิ์]] บ้านใหม่ไชยพจน์ ลำปลายมาศ หนองหงส์ และบางหมู่บ้านของอำเภอสตึก โนนดินแดง โนนสุวรรณ หนองกี่ คูเมือง ประคำ และอำเภอเมืองบุรีรัมย์ ) |
|||
ส่วนจังหวัดอื่น ๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและบางจังหวัดในภาคเหนือของไทยจะใช้สำเนียงดังนี้ |
|||
* ภาษาลาวเหนือ จังหวัดที่พูดในประเทศไทย เช่น จังหวัดเลย อุตรดิตถ์ (อำเภอบ้านโคก น้ำปาด ฟากท่า) เพชรบูรณ์ (อำเภอหล่มสัก หล่มเก่า น้ำหนาว) ขอนแก่น (อำเภอภูผาม่าน และบางหมู่บ้านของ อำเภอสีชมพู ชุมแพ) ชัยภูมิ (อำเภอคอนสาร) พิษณุโลก (อำเภอชาติตระการ และนครไทยบางหมู่บ้าน) หนองคาย (อำเภอสังคม) อุดรธานี (อำเภอน้ำโสม นายูง บางหมู่บ้าน) |
|||
* ภาษาลาวตะวันออกเฉียงเหนือ ไม่ค่อยมีผู้พูดในประเทศไทย จังหวัดที่พูดในประเทศไทยส่วนใหญ่จะเป็นชุมชนลาวพวนที่อพยพมาจากแขวงเซียงขวาง สปป.ลาว เช่น ที่บ้านเชียง อำเภอหนองหาน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี และบางหมู่บ้าน ใน จังหวัดสกลนคร หนองคาย และยังมีชุมชนลาวพวนในภาคเหนือบางแห่งในจังหวัด สุโขทัย อุตรดิตถ์ แพร่ ไม่กี่หมู่บ้านเท่านั้น |
|||
* ภาษาลาวเวียงจันทน์ จังหวัดที่พูดในประเทศไทย เช่น จังหวัดชัยภูมิ หนองบัวลำภู หนองคาย (อำเภอเมืองหนองคาย ศรีเชียงใหม่ ท่าบ่อ โพนพิสัย) ขอนแก่น (อำเภอภูเวียง ชุมแพ สีชมพู ภูผาม่าน หนองนาคำ เวียงเก่า หนองเรือบางหมู่บ้าน) ยโสธร (อำเภอเมืองยโสธร ทรายมูล กุดชุม บางหมู่บ้าน) อุดรธานี (อำเภอบ้านผือ บางหมู่บ้านของ[[อำเภอเมืองอุดรธานี]] เพ็ญ) [[ศรีสะเกษ]] (บางหมู่บ้านของ [[อำเภอเมืองศรีสะเกษ]] [[ขุขันธ์]] [[ขุนหาญ]]) |
|||
* ภาษาลาวกลาง แยกออกเป็นสำเนียงถิ่น 2 สำเนียงใหญ่ คือ ภาษาลาวกลางถิ่นคำม่วน และถิ่นสะหวันนะเขด ถิ่นคำม่วน จังหวัดที่พูดในประเทศไทย เช่น จังหวัดนครพนม สกลนคร บึงกาฬ (อำเภอเซกา บึงโขงหลง บางหมู่บ้าน) ถิ่นสะหวันนะเขด จังหวัดที่พูดมีจังหวัดเดียว คือ จังหวัดมุกดาหาร |
|||
* ภาษาลาวใต้ จังหวัดที่พูดในประเทศไทย จังหวัดอุบลราชธานี อำนาจเจริญ ศรีสะเกษ ยโสธร |
|||
แต่ในปัจจุบัน ภาษาลาวตะวันตกหรือ[[ภาษาอีสาน]]ในประเทศไทยไม่ได้รับการพัฒนาให้ใช้เป็นภาษาทางการ รัฐบาลไทยได้กำหนดให้ใช้ภาษาไทยเป็นภาษาทางการแทน จึงทำให้ภาษาลาวตะวันตกได้รับอิทธิพลจากภาษาไทยค่อนข้างมาก และมีการใช้คำศัพท์ภาษาไทยปะปนค่อนข้างมาก รวมทั้งไม่มีการใช้ตัวอักษรภาษาลาวในการเขียนด้วย จึงทำให้ภาษาลาวตะวันตกในปัจจุบันแตกต่างกับภาษาลาวในประเทศลาว ฉะนั้นจึงทำให้ประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยที่ไม่ได้เรียนภาษาลาวแบบประเทศลาว บางครั้งฟังภาษาลาวในแบบทางการลาวไม่เข้าใจโดยตลอด โดยจะเข้าใจแบบจับใจความรู้เรื่อง เท่านั้นแต่ไม่เข้าใจคำศัพท์ความหมายหรือประโยค ทุกคำทุกความหมายได้ เพราะคำศัพท์บางคำซึ่งทางการลาวบัญญัติขึ้นใหม่ ทำให้ภาษาขาดการติดต่อกัน แต่อย่างไรก็ยังถือว่าเป็นภาษาอันเดียวกัน อย่างกรณีภาษาอังกฤษในสหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกา |
|||
ส่วนในประเทศลาว นอกจากสำเนียงถิ่นใหญ่แล้วยังมีสำเนียงแตกออกไปอีกหลายสำเนียงย่อย เช่น ภาษาลาวใต้ถิ่นสาละวัน ภาษาลาวกลางถิ่นสุวรรณเขต สำเนียงย่อยถิ่นเมืองอาดสะพังทอง ถิ่นเมืองจำพอน ภาษาเวียงจันทน์ถิ่นเมืองปากงึม ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีผู้พูดภาษาลาวใต้ถิ่นจำปาศักดิ์ในจังหวัดพระวิหาร สตึงแตรง และรัตนคีรีของประเทศกัมพูชาด้วย |
ส่วนในประเทศลาว นอกจากสำเนียงถิ่นใหญ่แล้วยังมีสำเนียงแตกออกไปอีกหลายสำเนียงย่อย เช่น ภาษาลาวใต้ถิ่นสาละวัน ภาษาลาวกลางถิ่นสุวรรณเขต สำเนียงย่อยถิ่นเมืองอาดสะพังทอง ถิ่นเมืองจำพอน ภาษาเวียงจันทน์ถิ่นเมืองปากงึม ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีผู้พูดภาษาลาวใต้ถิ่นจำปาศักดิ์ในจังหวัดพระวิหาร สตึงแตรง และรัตนคีรีของประเทศกัมพูชาด้วย |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 12:07, 2 กุมภาพันธ์ 2559
ภาษาลาว | |
---|---|
ພາສາລາວ | |
ประเทศที่มีการพูด | ลาว และใช้บางพื้นที่ใน ราชอาณาจักรไทย และ ราชอาณาจักรกัมพูชา |
จำนวนผู้พูด | ใช้อย่างเป็นภาษาทางการในประเทศลาวประมาณ 6 ล้านคน และใช้อย่างไม่เป็นทางการในประเทศอื่น ๆ ประมาณ 12 ล้านคน (ไม่พบวันที่) |
ตระกูลภาษา | |
ระบบการเขียน | อักษรลาว |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | ลาว |
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | ไทย |
รหัสภาษา | |
ISO 639-1 | lo |
ISO 639-2 | lao |
ISO 639-3 | มีหลากหลาย:lao – ภาษาลาวtts – ภาษาอีสานphu – ภาษาพวน |
ภาษาลาว (ลาว: ພາສາລາວ พาสาลาว) เป็นภาษาราชการของประเทศลาว เป็นภาษาที่มีวรรณยุกต์ในภาษากลุ่มไท และสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาษาอีสานของประเทศไทยซึ่งเป็นสำเนียงหนึ่งของภาษาลาว ระบบการเขียนในภาษาลาวจะใช้อักษรลาว ซึ่งเป็นระบบอักษรสระประกอบ (ระบบการเขียนที่ประกอบด้วยสัญลักษณ์แทนพยัญชนะและตามด้วยสระที่จะอยู่ด้านหน้า หลัง บน ล่าง ของพยัญชนะ) และสัมพันธ์ใกล้ชิดกับอักษรไทย
สำเนียงภาษาถิ่น
สำเนียงภาษาถิ่นของภาษาลาวสามารถแบ่งได้ 6 สำเนียงใหญ่ คือ:
- ภาษาลาวเวียงจันทน์ (เวียงจันทน์ บริคำไชย)
- ภาษาลาวเหนือ (หลวงพระบาง ไชยบุรี อุดมไชย หลวงน้ำทา)
- ภาษาลาวตะวันออกเฉียงเหนือ (เชียงขวาง หัวพัน)
- ภาษาลาวกลาง (คำม่วน สุวรรณเขต)
- ภาษาลาวใต้ (จำปาศักดิ์ สาละวัน เซกอง อัตปือ)
- ภาษาลาวตะวันตก (ไม่มีใช้ในประเทศลาว ร้อยเอ็ด)
ทางการประเทศลาวไม่ได้กำหนดให้สำเนียงถิ่นใดเป็นสำเนียงภาษากลาง แต่การใช้ภาษาลาวอย่างเป็นทางการ เช่น ทางสถานีโทรทัศน์แห่งประเทศลาว สถานีวิทยุแห่งประเทศลาว จะใช้สำเนียงเวียงจันทน์ซึ่งเป็นสำเนียงของคนเมืองหลวง สามารถเข้าใจกันได้ทั่วประเทศ การเรียนภาษาลาวในประเทศลาวนั้น รัฐบาลลาวไม่ได้บังคับให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ แต่ให้สามารถใช้สำเนียงท้องถิ่นต่าง ๆ ได้ แต่การเรียนภาษาลาวสำหรับชาวต่างประเทศ รัฐบาลลาวแนะนำให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ ฉะนั้นประชาชนในประเทศลาวจึงพูดอ่านภาษาลาวเป็นสำเนียงท้องถิ่นของตน แต่ประชาชนก็สามารถฟังเข้าใจได้ทุกสำเนียงทั่วประเทศ แม้จะพูดภาษาต่างสำเนียงกันก็ตาม
ส่วนในประเทศลาว นอกจากสำเนียงถิ่นใหญ่แล้วยังมีสำเนียงแตกออกไปอีกหลายสำเนียงย่อย เช่น ภาษาลาวใต้ถิ่นสาละวัน ภาษาลาวกลางถิ่นสุวรรณเขต สำเนียงย่อยถิ่นเมืองอาดสะพังทอง ถิ่นเมืองจำพอน ภาษาเวียงจันทน์ถิ่นเมืองปากงึม ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีผู้พูดภาษาลาวใต้ถิ่นจำปาศักดิ์ในจังหวัดพระวิหาร สตึงแตรง และรัตนคีรีของประเทศกัมพูชาด้วย
ระบบเสียง
พยัญชนะ
พยัญชนะต้น
ริมฝีปาก ทั้งสอง |
ริมฝีปากล่าง -ฟันบน |
ปุ่มเหงือก | หลังปุ่มเหงือก | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
เสียงนาสิก | [m] ມ, ໝ |
[n] ນ, ໜ |
[ɲ] ຍ, ຫຍ |
[ŋ] ງ, ຫງ |
||||||||||
เสียงกัก | [p] ປ |
[pʰ] ຜ,ພ |
[b] ບ |
[t] ຕ |
[tʰ] ຖ,ທ |
[d] ດ |
[k] ກ |
[kʰ] ຂ,ຄ |
[ʔ] *ອ | |||||
เสียงเสียดแทรก | [f] ຝ,ຟ |
[s] ສ,ຊ |
[h] ຫ,ຮ | |||||||||||
เสียงผสมเสียดแทรก | [t͡ɕ] ຈ |
|||||||||||||
เสียงเปิด | [ʋ] ວ,ຫວ |
[j] ຢ |
||||||||||||
เสียงเปิดข้างลิ้น | [l] ລ,ຣ,ຫຼ |
- * ອ /ʔ/ ที่เป็นพยัญชนะต้นหมายถึงเสียงเงียบ และดังนั้นมันจึงถูกพิจารณาว่าเป็นเสียงกัก เส้นเสียง
พยัญชนะสะกด
ริมฝีปาก ทั้งสอง |
ริมฝีปากล่าง -ฟันบน |
ปุ่มเหงือก | หลังปุ่มเหงือก | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
เสียงนาสิก | [m] ມ |
[n] ນ |
[ŋ] ງ |
|||||||
เสียงกัก | [p̚] ບ |
[t̚] ດ |
[k̚] ກ |
[ʔ] * | ||||||
เสียงเปิด | [w] ວ |
[j] ຍ |
- * เสียงกัก เส้นเสียง จะปรากฏเฉพาะหลังสระเสียงสั้นเมื่อไม่มีพยัญชนะสะกด
สระ
เสียงสระในภาษาลาวซึ่งคล้ายคลึงกับเสียงสระภาษาไทยแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ สระเดี่ยว สระประสม และสระเกิน สะกดด้วยรูปสระพื้นฐานหนึ่งตัวหรือหลายตัวร่วมกัน
สระเดี่ยว หรือ สระแท้ คือสระที่เกิดจากฐานเพียงฐานเดียว มีทั้งสิ้น 18 เสียง
ลิ้นส่วนหน้า | ลิ้นส่วนหลัง | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
ปากเหยียด | ปากเหยียด | ปากห่อ | ||||
สั้น | ยาว | สั้น | ยาว | สั้น | ยาว | |
ลิ้นยกสูง | /i/ xິ |
/iː/ xີ |
/ɯ/ xຶ |
/ɯː/ xື |
/u/ xຸ |
/uː/ xູ |
ลิ้นกึ่งสูง | /e/ ເxະ |
/eː/ ເx |
/ɤ/ ເxິ |
/ɤː/ ເxີ |
/o/ ໂxະ, xົ |
/oː/ ໂx |
ลิ้นกึ่งต่ำ | /ɛ/ ແxະ |
/ɛː/ ແx |
/ɔ/ ເxາະ |
/ɔː/ xໍ, xອ | ||
ลิ้นลดต่ำ | /a/ xະ |
/aː/ xາ |
สระประสม คือสระที่เกิดจากสระเดี่ยวสองเสียงมาประสมกัน เกิดการเลื่อนของลิ้นในระดับสูงลดลงสู่ระดับต่ำ ดังนั้นจึงสามารถเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "สระเลื่อน" มี 3 เสียงดังนี้
- ເxຍ /iːa/ ประสมจากสระ อี และ อา
- ເxືອ /ɯːa/ ประสมจากสระ อือ และ อา
- xົວ /uːa/ ประสมจากสระ อู และ อา
เสียงวรรณยุกต์
ภาษาลาวเวียงจันทน์มีระดับเสียงวรรณยุกต์ 6 ระดับ: Low (เอก) Mid (สามัญ) High (ตรี) Rising (จัตวา) High Falling (ใกล้เคียงกับโท) และ Low Falling (โท) ระดับเสียงจะแตกต่างกัน ไปตามชนพื้นเมืองของผู้พูดและที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ เช่น ชาวหลวงพระบางจะใช้ ระดับเสียงวรรณยุกต์ 5 ระดับ คือ
- กลางต่ำลงขึ้น
- ต่ำขึ้น
- กลางระดับ
- สูงขึ้น
- กลางขึ้น
วรรณยุกต์ | สัทอักษรสากล | ตัวอย่าง | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ไทย | อังกฤษ | อักษรลาว | รูปปริวรรต | สัทอักษรสากล | เทียบเสียงไทย (โดยประมาณเท่านั้น) |
ความหมาย | |
เอก | low | /◌̀/ [˨˩] | ກາ | กา | /kàː/ | ก่า | กา,นกกา |
จัตวา | rising | /◌̌/ [˨˦] | ຂາ | ขา | /kʰǎː/ | ขา | ขา, อวัยวะใช้เดิน |
สามัญ | mid | /◌̄/ [˧] | ຂ່າ,ຄ່າ | ข่า,ค่า | /kʰāː/ | คา | ข่า (หัวข่า), ค่า (คุณค่า) |
โทต่ำ | low-falling | /◌᷆/ [˧˩] | ຂ້າ | ข้า | /kʰa᷆ː/ | ข่า,ข้า | ข้า (สรรพนาม), ฆ่า, ข้าทาส |
ตรี | high | /◌́/ [˦˥] | ຄາ | คา | /kʰáː/ | ค้า | คา (คาที่), หญ้าคา |
โทสูง | falling | /◌̂/ [˥˩] | ຄ້າ | ค้า | /kʰâː/ | ค่า | ค้า, ค้าขาย |
ตัวอักษร
ภาษาลาวมีตัวอักษรที่ใช้เขียนอยู่สองแบบ คือ
- อักษรลาว ใช้เขียนเรื่องคดีทางโลกทั่วไป ปัจจุบันรัฐบาลลาวได้ปรับปรุงอักษรลาวเดิมให้ใช้เป็นอักษรราชการ (ในภาคอีสานของไทยยังคงใช้อยู่บ้างในเอกสารโบราณ เรียกชื่อว่า อักษรไทน้อย)
- อักษรธรรมลาว ใช้เขียนเรื่องคดีทางธรรม โหราศาสตร์ ไสยศาสตร์ และตำราวิชาการบางประการ เช่น ตำรายา
ตัวอย่างคำศัพท์
- ຂອບໃຈຫຼາຍໆເດີ (ขอบ ใจ หลาย หลาย เด้อ, [kɔ᷆ːp t͡ɕàj lǎːj lǎːj dɤ̂ː]) ขอบคุณมากๆครับ/ค่ะ
- ຂ້ານ້ອຍເຮັດບໍ່ໄດ້ດອກ (ข้า น้อย เฮ็ด บ่อ ได้ ดอก, [kʰa᷆ːnɔ̂ːj hēt bɔ̄ː dâj dɔ᷆ːk]) ผม/ดิฉันทำไม่ได้หรอก
- ໄຂປະຕູໃຫ້ແດ່ (ไข ปะ ตู ให้ แด่, [kʰǎj pa.tùː ha᷆j dɛ̄ː ]) เปิดประตูให้หน่อย
อ้างอิง
- สีเวียงแขก กอนนิวง (1999). หนังสือคู่มือเรียนภาษาลาวง่ายๆ เวียงจันทน์ : สำนักพิมพ์และจำหน่ายหนังสือแห่งรัฐ
- ANSI Z39.35-1979, System for the Romanization of Lao, Khmer, and Pali; ISBN 0-88738-968-6.
- Hoshino, Tatsuo and Marcus, Russel. (1989). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-1629-8.
- Enfield, N. J. (2007). A Grammar of Lao. Mouton de Gruyter Publishers. ISBN 3-11-018588-1.
- Cummings, Joe. (2002). Lao Phrasebook: A Language Survival Kit. Lonely Planet. ISBN 1-74059-168-2.
- Mollerup, Asger. Thai–Isan–Lao Phrasebook. White Lotus, Bangkok, 2001. ISBN 974-7534-88-6.
- Kerr, Allen. (1994). Lao–English Dictionary. White Lotus. ISBN 974-8495-69-8.
- Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3
แหล่งข้อมูลอื่น
- SEAsite Laos เว็บไซต์เกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมของลาว
- ข้อมูลเกี่ยวกับอักษรลาวโดย Omniglot
- AbcdLaos เว็บไซต์เกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมของลาวในภาษาสเปน