ภาษายะไข่
หน้าตา
ภาษายะไข่ | |
---|---|
ရခိုင်စာ (ภาษาเขียน) ရခိုင်စကား (ภาษาพูด) | |
ออกเสียง | สัทอักษรสากล: [ɹəkʰàiɴzà] หรือ สัทอักษรสากล: [ɹəkʰàiɴ zəɡá] |
ประเทศที่มีการพูด | พม่า บังกลาเทศ อินเดีย |
จำนวนผู้พูด | 765,000 คน (ไม่พบวันที่) |
ตระกูลภาษา | |
รหัสภาษา | |
ISO 639-3 | rki |
ภาษายะไข่ (Rakhine) หรือภาษาอาระกัน มีผู้พูดทั้งหมด 765,000 คน พบในพม่า 730,000 คน (พ.ศ. 2544) ในรัฐยะไข่ พบในบังกลาเทศ 35,000 คน (พ.ศ. 2550) จัดอยู่ในตระกูลภาษาจีน-ทิเบต กลุ่มภาษาทิเบต-พม่า สาขาพม่า-โลโล สาขาย่อยพม่า เป็นภาษาที่ยังคงลักษณะของภาษาพม่าดั้งเดิมไว้ คือยังคงเสียง /ร/ ไว้ได้ ในขณะที่ภาษาพม่าสำเนียงอื่นๆ ออกเสียงเป็น /ย/ ภาษายะไข่มีเสียงสระเปิด /ə/ มาก ตัวอย่างเช่นคำว่าเงินเดือน (လခ) ภาษาพม่ามาตรฐานออกเสียงว่า [la̰ɡa̰] ส่วนภาษายะไข่ออกเสียงว่า [ləkha̰]
อักขระโบราณ
[แก้]พยัญชนะยะไข่ 35 ตัวในยุคเวสาลี ค.ศ. 327 ถึง ค.ศ. 818
ต่อไปนี้เป็นเสียงพยัญชนะ สระที่แตกต่างไปในภาษายะไข่:[1][2]
ภาษาเขียน | ภาษาพม่ามาตรฐาน | ภาษายะไข่ | หมายเหตุ |
---|---|---|---|
-စ် | /-iʔ/ | /-aiʔ/ | e.g. စစ် ("genuine") และ စိုက် ("พืช") ออกเสียงเป็น[saiʔ] ในภาษายะไข่ |
ိုက် | /-aiʔ/ | ||
-က် | -ɛʔ | -ɔʔ | |
-ဉ် | /-iɴ/ | /-aiɴ/ | e.g. ဥယျာဉ် ("สวน"), ภาษาพม่า [ṵ jìɴ] → [wəjàiɴ]. ออกเสียงได้หลายอย่าง ในบางคำเป็น/-ɛɴ/ (เช่น ဝိညာဉ် "วิญญาณ", จากภาษาพม่า[wèiɴ ɲìɴ] → [wḭ ɲɛ̀ɴ]). ในบางคำเป็น/-i -e/ (e.g. ညှဉ်း "oppress", จากภาษาพม่า[ɲ̥íɴ] → [ɲ̥í, ɲ̥é]). |
ိုင် | /-aiɴ/ | ||
-င် | /-iɴ/ | /-ɔɴ/ | |
-န် ွန် | /-aɴ -uɴ/ | ွန် เป็น /-wɔɴ/ | |
-ည် | /-i, -e, -ɛ/ | /-e/ | มีข้อยกเว้น บางแห่งออกเสียงเป็น/-aiɴ/, คล้าย ကြည် ("ชัดเจน"), ออกเสียง [kràiɴ] |
-ေ | /-e/ | /-i/ | เช่น ချီ ("carry") และ ချေ ("ยกเลิก") ออกเสียงเป็น[tɕʰì] และ [tɕʰè] ตามลำดับในภาษาพม่า แต่รวมเป็น[tɕʰì] ในภาษายะไข่ |
-တ် ွတ် | /-aʔ -uʔ/ | /-aʔ/ | |
ိန် | /-eiɴ/ | /-iɴ/ | |
-ုန် | /-ouɴ/ | /-uɴ/ | |
เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ီ เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ေ |
/-i/ | /-eiɴ/ | เช่น နီ ("แดง") เป็น [nì] ในภาษาพม่าแต่[nèiɴ] ในภาษายะไข่ ในบางคำไม่ได้เปลี่ยนไปจากภาษายะไข่ (เช่น မြေ "แผ่นดิน", มักจะออกเสียง[mrì], ไม่ใช่ [mrèiɴ], หรือ အမိ "แม่", มักจะออกเสียง [əmḭ], ไม่ใช่ [əmḛiɴ] มีข้อยกเว้นเมื่อเสียงนาสิกเป็น/-eiɴ-/ โดยไม่ได้ขึ้นต้นด้วยเสียงนาสิก(e.g. သီ "thread", จากภาษาพม่า[θì] → [θèiɴ]). |
เริ่มด้วยเสียงนาสิก+ -ု -ူ -ူး | /-u/ | /-ouɴ/ | เช่น နု ("tender") เป็น [nṵ] ในภาษาพม่าแต่[no̰uɴ] ในภาษายะไข่ |
ွား | /-wá/ | /-ɔ́/ | เช่น ဝါး ("ไผ่") เป็น [wá] ในภาษาพม่าแต่ [wɔ́] ในภาษายะไข่ |
ြွ | /-w-/ | /-rw-/ | พบในบางคำ (เช่น မြွေ ("งู") เป็น [mwè] ในภาษาพม่าแต่ [mrwèiɴ] ในภาษายะไข่) |
ရှ- | /ʃ-/ | /hr-/ | |
ချ- | /tɕʰ-/ | /ʃ-/ | เกิดขึ้นบางครั้ง (เช่น ချင် ("ต้องการ") เป็น [tɕʰìɴ] ในภาษาพม่าแต่[ʃɔ̀ɴ]~[tɕʰɔ̀ɴ] ในภาษายะไข่) |
တ- → ရ- | /t- d-/ | /r-/ | เช่นอนุภาคแสดงปัจจุบันกาลတယ် ([dɛ̀]) เกี่ยวข้องกับရယ် ([rɛ̀]) ในภาษายะไข่ เช่น อนุภาคแสดงพหูพจน์တို့ ([do̰]) เกี่ยวข้องกับရို့ ([ro̰]) ในภาษายะไข่ |
ရှ- ယှ- ယျှ- | /ʃ-/ | /h-/ | พบในบางคำเท่านั้น |
-ယ် ဲ | -ɛ | -e |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Okell, John (1995). "Three Burmese Dialects" (PDF).
{{cite journal}}
: Cite journal ต้องการ|journal=
(help) - ↑ Houghton, Bernard (1897). "The Arakanese Dialect of the Burman Language". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland: 453–461. doi:July+1897. JSTOR 25207880.
{{cite journal}}
: ตรวจสอบค่า|doi=
(help)
- Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/.