ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อำเภออุทุมพรพิสัย"
Billner2009 (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
Mr.BuriramCN (คุย | ส่วนร่วม) ปรับปรุง+ref |
||
บรรทัด 1: | บรรทัด 1: | ||
{{ต้องการอ้างอิง}} |
|||
{{รอการตรวจสอบ}} |
|||
{{กล่องข้อมูล อำเภอ |
{{กล่องข้อมูล อำเภอ |
||
| name = อุทุมพรพิสัย |
| name = อุทุมพรพิสัย |
||
บรรทัด 18: | บรรทัด 18: | ||
| fax = 0 4569 1526 |
| fax = 0 4569 1526 |
||
}} |
}} |
||
'''อุทุมพรพิสัย''' (ในอดีตเขียน "อุทุมพรพิไสย") เป็น[[อำเภอ]]หนึ่งของ[[จังหวัดศรีสะเกษ]] เป็น |
'''อุทุมพรพิสัย''' (ในอดีตเขียน "อุทุมพรพิไสย") เป็น[[อำเภอ]]ที่เก่าแก่แห่งหนึ่งของ[[จังหวัดศรีสะเกษ]] โดยเป็น 1 ใน 6 อำเภอแรกเริ่มเมื่อมีการก่อตั้งจังหวัดศรีสะเกษ ร่วมกับ[[อำเภอเมืองศรีสะเกษ]] [[อำเภอกันทรารมย์]] [[อำเภอกันทรลักษ์]] [[อำเภอขุขันธ์]] และ[[อำเภอราษีไศล]] |
||
อุทุมพรพิสัยเป็นอำเภอที่[[พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช|พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช]]เคยเสด็จพระราชดำเนินทางรถไฟเยี่ยมพสกนิกรเมื่อครั้งอดีต และเป็นอำเภอที่มีความหนาแน่นของประชากรสูงที่สุดของจังหวัด |
|||
ในปัจจุบัน มีอำเภอที่แยกจากอำเภออุทุมพรพิสัยไปแล้ว 4 อำเภอ คือ [[อำเภอห้วยทับทัน]] [[อำเภอบึงบูรพ์]] [[อำเภอเมืองจันทร์]] และ[[อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ]] |
|||
== ประวัติ == |
== ประวัติ == |
||
อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งขึ้นเมื่อปี |
อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2454 เดิมเรียกว่า '''อำเภอประจิม''' โดยมีที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่บ้านสำโรงใหญ่ หมู่ที่ 1 ตำบลสำโรง มีพระประชุมชันตุนิกรเป็นนายอำเภอคนแรก |
||
ต่อมาเมื่อปี |
ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2457 บุญมา ศิลปาระยะ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ ได้พิจารณาเห็นว่าบริเวณโดยรอบที่ว่าการอำเภอประจิม มีต้นมะเดื่อขึ้นอยู่จำนวนมาก ถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของอำเภอจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอประจิมเป็น '''อำเภออุทุมพรพิสัย''' ซึ่งมีความหมายว่า "ถิ่นของต้นมะเดื่อใหญ่" ต่อมา พ.ศ. 2480 สง่า สุขรัตน์ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ จึงได้พิจารณาถึงสภาพความเหมาะสมของทำเลที่ตั้งที่ว่าการอำเภอและได้วางโครงการย้ายที่ตั้งที่ว่าการอำเภอจากที่เดิมมาตั้งอยู่ที่ใหม่ ณ บ้านตำแย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง ใกล้กับ[[ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ]] ซึ่งเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอในปัจจุบัน |
||
และต่อมาใน |
และต่อมาใน พ.ศ. 2491 พวง ศรีบุญลือ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ ได้ดำเนินการหาทุนสร้างที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิสัย พร้อมทั้งสถานีตำรวจและบ้านพักข้าราชการขึ้นจนแล้วเสร็จและให้ย้ายที่ว่าอำเภอจากที่เดิมคือ บ้านสำโรงใหญ่ หมู่ที่ 1 ตำบลสำโรง มาอยู่ ณ ที่ว่าการอำเภอแห่งใหม่ คือ บ้านตำแย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง สืบจนมาถึงปัจจุบัน |
||
== ที่ตั้งและอาณาเขต == |
== ที่ตั้งและอาณาเขต == |
||
บรรทัด 83: | บรรทัด 87: | ||
* '''องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหล่าม ''' ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหล่ามทั้งตำบล |
* '''องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหล่าม ''' ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหล่ามทั้งตำบล |
||
== ประชากร == |
|||
== สภาพทางสังคม == |
|||
=== การสาธารณสุข === |
=== การสาธารณสุข === |
||
* [[โรงพยาบาลชุมชน]]ขนาด 120 เตียง 1 แห่ง |
* [[โรงพยาบาลชุมชน]]ขนาด 120 เตียง 1 แห่ง (กำลังปรับขยาย อีก 114 เตียง ตึก 5 ชั้น กำลังก่อสร้าง ) |
||
* สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 1 แห่ง |
* สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 1 แห่ง |
||
* สถานีอนามัย 21 แห่ง |
* สถานีอนามัย 21 แห่ง |
||
* คลินิกแพทย์ 7 แห่ง |
|||
* ศูนย์สุขภาพชุมชน (กำแพง) 1 แห่ง |
|||
* ร้านขายยาแผนปัจจุบัน 15 แห่ง |
|||
=== การศึกษา === |
=== การศึกษา === |
||
;อุดมศึกษา |
|||
* [[มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย ห้องเรียนวัดสระกำแพงใหญ่]] |
* [[มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย ห้องเรียนวัดสระกำแพงใหญ่]] |
||
;อาชีวศึกษา |
|||
* [[โรงเรียนอาชีวศึกษาจุลมณี]] |
* [[โรงเรียนอาชีวศึกษาจุลมณี]] |
||
;มัธยมศึกษา |
|||
* [[โรงเรียนกำแพง]] |
* [[โรงเรียนกำแพง]] |
||
* [[โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดสระกำแพงใหญ่]] |
* [[โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดสระกำแพงใหญ่]] |
||
บรรทัด 107: | บรรทัด 108: | ||
* [[โรงเรียนทุ่งไชยพิทยารัชมังคลาภิเษก]] |
* [[โรงเรียนทุ่งไชยพิทยารัชมังคลาภิเษก]] |
||
⚫ | |||
=== ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน === |
|||
⚫ | |||
* สถานีตำรวจภูธรอุทุมพรพิสัย |
|||
⚫ | |||
* ตู้ยามอุทุมพรพิสัย |
|||
* สถานีตำรวจทางหลวงอุทุมพรพิสัย |
|||
⚫ | |||
== สภาพเศรษฐกิจ == |
|||
⚫ | |||
=== ธนาคาร === |
|||
[[ธนาคาร]] 6 ธนาคาร 8 สาขา |
|||
* [[ธนาคารกสิกรไทย]] สาขาอุทุมพรพิสัย |
|||
* [[ธนาคารกรุงเทพ]] สาขาเทสโก้โลตัส อุทุมพรพิสัย |
|||
* [[ธนาคารกรุงไทย]] สาขาอุทุมพรพิสัย |
|||
* [[ธนาคารไทยพาณิชย์]] สาขาอุทุมพรพิสัย ,สาขาเทสโก้โลตัส อุทุมพรพิสัย |
|||
* [[ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร]] สาขาอุทุมพรพิสัย ,สาขาส้มป่อย |
|||
* [[ธนาคารออมสิน]] สาขาอุทุมพรพิสัย |
|||
** ในอดีต เคยมีธนาคารสหธนาคาร (ไทยธนาคาร) เปิดบริการ ที่ อ.อุทุมพรพิสัย ตอนนี้ได้ปิดบริการแล้ว ตามสภาพเศรษฐกิจไทย และธนาคารกสิกรไทย สาขาเทสโก้โลตัส อุทุมพรพิสัย |
|||
⚫ | |||
== งานประเพณีและงานเทศกาล == |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ไฟล์:Place Sripruetesuan1.jpg|thumb|ปราสาทวัดสระกำแพงใหญ่]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
จากคำจารึกที่กรอบประตูโคปุระ โบราณสถานอันล้ำค่า จุดกำเนิดจังหวัดศรีสะเกษ ย้อนรำลึกอดีตตำนานการก่อสร้างปราสาทสระกำแพงใหญ่ อายุนับ 1,000 ปี มรดกทางศิลปกรรมเส้นทางปราสาทขอม ชมขบวนแห่น้ำศักดิ์สิทธิ์จากปราสาทสระกำแพงน้อย ขบวนแห่เครื่องบวงสรวงอันสวยงามตระการตา การแสดง แสง-สี เสียง "ศิวะราตรีแห่งศรีพฤทเธศวร" การประกวดสาวงาม "ธิดาศรีพฤทเธศวร" การแสดงศิลปวัฒนธรรม และเลือกซื้อสินค้าโอทอปของดีศรีสะเกษ |
|||
⚫ | ความเป็นมาของปราสาทสระกำแพงใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้แน่ชัดว่าสร้างขึ้นมาในสมัยใดหรือศักราชใด ถึงแม้จะพบจารึกที่โบราณสถานแห่งนี้ ข้อความในจารึกกล่าวถึงการซื้อที่ดินถวายแก่เจ้านายผู้ล่วงลับคือ "กมรเตงชคตศรีพฤทเธศวร" ไม่ได้กล่าวถึงการสร้าง โดย พ.ศ. 1585 ที่ปรากฏในจารึกไม่ใช่ปีที่สร้างปราสาท ระยะดังกล่าวในกัมพูชาเป็นสม้ยที่[[พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1]] ครองราชย์ แต่มิได้หมายถึงพระองค์เป็นผู้สร้าง จากการศึกษาลวดลายต่าง ๆ ทางด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม ปราสาทสระกำแพงใหญ่ น่าจะมีอายุอยู่ในศิลปะเขมรแบบคลังต่อบาปวน หรือประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ 16 ถึงพุทธศตวรรษที่ 16 ตอนปลาย |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | ความเป็นมาของปราสาทสระกำแพงใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้แน่ชัดว่าสร้างขึ้นมาในสมัยใดหรือศักราชใด ถึงแม้จะพบจารึกที่โบราณสถานแห่งนี้ ข้อความในจารึกกล่าวถึงการซื้อที่ดินถวายแก่เจ้านายผู้ล่วงลับคือ "กมรเตงชคตศรีพฤทเธศวร" ไม่ได้กล่าวถึงการสร้าง |
||
⚫ | |||
ปราสาทสระกำแพงใหญ่เป็นศาสนสถานแบบเขมร ทั้งในด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม รวมทั้งความเชื่อในการนับถือศาสนา จากหลักฐานที่ปรากฏสันนิษฐานว่าเดิมเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู โดยดูจากทับหลังที่สลักภาพบุคคลเล่าเรื่องราวต่างๆเกี่ยวข้องกับ ความเชื่อในศาสนาฮินดู ภายหลังเมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามามีอิทธิพลในดินแดนแถบนี้จึงเปลี่ยนเป็นศาสนสถานของศาสนาพุทธ โดยได้ขุดพบพระพุทธรูปนาคปรกปางสมาธิ สูง 1.33 เมตร |
ปราสาทสระกำแพงใหญ่เป็นศาสนสถานแบบเขมร ทั้งในด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม รวมทั้งความเชื่อในการนับถือศาสนา จากหลักฐานที่ปรากฏสันนิษฐานว่าเดิมเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู โดยดูจากทับหลังที่สลักภาพบุคคลเล่าเรื่องราวต่างๆเกี่ยวข้องกับ ความเชื่อในศาสนาฮินดู ภายหลังเมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามามีอิทธิพลในดินแดนแถบนี้จึงเปลี่ยนเป็นศาสนสถานของศาสนาพุทธ โดยได้ขุดพบพระพุทธรูปนาคปรกปางสมาธิ สูง 1.33 เมตร |
||
ปราสาทสระกำแพงใหญ่สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธแบบมหายานเพื่อเป็นที่ประดิษฐานเทวรูป จากการขุดแต่งบูรณะปราสาทแห่งนี้ของกรมศิลปากร เมื่อ |
ปราสาทสระกำแพงใหญ่สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธแบบมหายานเพื่อเป็นที่ประดิษฐานเทวรูป จากการขุดแต่งบูรณะปราสาทแห่งนี้ของกรมศิลปากร เมื่อ พ.ศ. 2532 ได้ค้นพบปฏิมากรรมสำริดขนาดใหญ่เฉพาะองค์สูง 140 เซนติเมตร และรวมความสูงทั้งฐาน 180 เซนติเมตร ศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศสกุล ให้ความเห็นว่าเป็นรูปของนันทิเกศวรหรือนันทีศวร ลักษณะพิเศษ คือเป็นสำริดกะไหล่ทอง เดิมอาจจะตั้งอยู่หน้าปราสาทหลังกลางภายในมุขหน้าปราสาท เพราะโดยปกติจะประจำอยู่กับเทวาลัยของพระอิศวร ประติมากรรมชิ้นนี้เป็นศิลปะขอมแบบบาปวนตอนปลาย สำคัญมากนับเป็นประติมากรรมชิ้นเอกชิ้นหนึ่งที่พบในประเทศไทย ปัจจุบันจัดแสดงพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พิมาย |
||
สภาพทั่วไปของปราสาทสระกำแพงใหญ่ประกอบด้วยระเบียงคดรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 49 เมตร ยาว 67 เมตร ล้อมรอบกลุ่มปราสาทอิฐและบรรณาลัย รวมทั้งหมด 6 หลัง จากภาพถ่ายทางอากาศ ชี้ให้เห็นว่าปราสาทสระกำแพงใหญ่น่าจะมีชุมชนรายรอบอย่างหนาแน่น ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ห่างออกไปประมาณ 400 เมตร มีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ เรียกว่า "สระกำแพง" สันนิษฐานว่าน่าจะขุดขึ้นเมื่อครั้งสร้างปราสาท ส่วนทางทิศตะวันออกมีลำห้วยเล็ก ๆ ไหลผ่าน คือ ห้วยตาเหมา ซึ่งเป็นลำห้วยสาขาที่แยกออกมาจากห้วยสำราญ |
สภาพทั่วไปของปราสาทสระกำแพงใหญ่ประกอบด้วยระเบียงคดรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 49 เมตร ยาว 67 เมตร ล้อมรอบกลุ่มปราสาทอิฐและบรรณาลัย รวมทั้งหมด 6 หลัง จากภาพถ่ายทางอากาศ ชี้ให้เห็นว่าปราสาทสระกำแพงใหญ่น่าจะมีชุมชนรายรอบอย่างหนาแน่น ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ห่างออกไปประมาณ 400 เมตร มีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ เรียกว่า "สระกำแพง" สันนิษฐานว่าน่าจะขุดขึ้นเมื่อครั้งสร้างปราสาท ส่วนทางทิศตะวันออกมีลำห้วยเล็ก ๆ ไหลผ่าน คือ ห้วยตาเหมา ซึ่งเป็นลำห้วยสาขาที่แยกออกมาจากห้วยสำราญ |
||
=== ปราสาทสระกำแพงน้อย === |
=== ปราสาทสระกำแพงน้อย === |
||
{{บทความหลัก|ปราสาทสระกำแพงน้อย}} |
|||
[[ไฟล์:Sakampangnoi1.JPG|thumb|ปราสาทสระกำแพงน้อย]] |
[[ไฟล์:Sakampangnoi1.JPG|thumb|ปราสาทสระกำแพงน้อย]] |
||
ปราสาทหินวัดสระกำแพงน้อย ตั้งอยู่ที่บ้านกลาง ตำบลขะยุง อำเภออุทุมพรพิสัย ห่างจากตัวจังหวัด 9 กิโลเมตร อยู่ด้านขวามือติดถนนบนเส้นทางสายศรีสะเกษ-อุทุมพรพิสัย ปราสาทหินสระกำแพงน้อยประกอบด้วยปรางค์และวิหาร ก่อด้วยศิลาแลง สันนิษฐานว่าปราสาทหินแห่งนี้เดิมเป็นศาสนสถานมาก่อน แล้วต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 18 รัชสมัยของ[[พระเจ้าชัยวรมันที่ 7]] อาจมีการบูรณะหรือสร้างเพิ่มเติมขึ้นมาใหม่ สังเกตได้จากมีสถาปัตยกรรมแบบบายนอยู่ด้วย สิ่งก่อสร้างดังกล่าวเรียกกันในสมัยนั้นว่า "อโรคยศาล" หมายถึง สถานพยาบาลหรือสุขศาลาประจำชุมชน |
|||
== วัฒนธรรม == |
|||
== บุคคลสำคัญ == |
|||
=== เทศกาลและงานประเพณี === |
|||
หลวงปู่เครื่อง สุภทฺโท หรือพระมงคลวุฒ อดีตเจ้าอาวาสวัดสระกำแพงใหญ่ เป็นพระเกจิชื่อดังและพระนักพัฒนาที่ชาวอีสานใต้ต่างให้ความเลื่อมใสศรัทธากันเป็นอย่างดียิ่ง ด้วยความเป็นพระเถระที่มีเมตตาธรรมขั้นสูง เคร่งครัดในพระธรรมวินัย เข้มขลังในวิทยาคมศักดิ์สิทธิ์ด้านเมตตามหานิยม เป็นที่พึ่งพิงทางจิตใจแก่ผู้ประสบทุกข์ร้อนเดือดร้อนทั้งหลาย |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ศรีสะเกษ ศ.รุ่งวิสัย]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== อ้างอิง == |
|||
{{รายการอ้างอิง}} |
|||
{{อำเภอจังหวัดศรีสะเกษ}} |
{{อำเภอจังหวัดศรีสะเกษ}} |
||
[[หมวดหมู่:อำเภอในจังหวัดศรีสะเกษ|อุทุมพรพิสัย]] |
[[หมวดหมู่:อำเภอในจังหวัดศรีสะเกษ|อุทุมพรพิสัย]] |
||
{{โครงจังหวัด}} |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:56, 19 เมษายน 2562
บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
อำเภออุทุมพรพิสัย | |
---|---|
การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
• อักษรโรมัน | Amphoe Uthumphon Phisai |
คำขวัญ: แดนปราสาทหิน ถิ่นสะเดา ข้าวหอมดี บารมีหลวงปู่เครื่อง ลือเลื่องทับหลัง บ่อน้ำขลังศักดิ์สิทธิ์ | |
แผนที่จังหวัดศรีสะเกษ เน้นอำเภออุทุมพรพิสัย | |
พิกัด: 15°6′42″N 104°8′24″E / 15.11167°N 104.14000°E | |
ประเทศ | ไทย |
จังหวัด | ศรีสะเกษ |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 407.9 ตร.กม. (157.5 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2561) | |
• ทั้งหมด | 107,063 คน |
• ความหนาแน่น | 262.47 คน/ตร.กม. (679.8 คน/ตร.ไมล์) |
รหัสไปรษณีย์ | 33120 |
รหัสภูมิศาสตร์ | 3310 |
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิสัย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ 33120 |
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย |
อุทุมพรพิสัย (ในอดีตเขียน "อุทุมพรพิไสย") เป็นอำเภอที่เก่าแก่แห่งหนึ่งของจังหวัดศรีสะเกษ โดยเป็น 1 ใน 6 อำเภอแรกเริ่มเมื่อมีการก่อตั้งจังหวัดศรีสะเกษ ร่วมกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ อำเภอกันทรารมย์ อำเภอกันทรลักษ์ อำเภอขุขันธ์ และอำเภอราษีไศล
อุทุมพรพิสัยเป็นอำเภอที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชเคยเสด็จพระราชดำเนินทางรถไฟเยี่ยมพสกนิกรเมื่อครั้งอดีต และเป็นอำเภอที่มีความหนาแน่นของประชากรสูงที่สุดของจังหวัด
ในปัจจุบัน มีอำเภอที่แยกจากอำเภออุทุมพรพิสัยไปแล้ว 4 อำเภอ คือ อำเภอห้วยทับทัน อำเภอบึงบูรพ์ อำเภอเมืองจันทร์ และอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ
ประวัติ
อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2454 เดิมเรียกว่า อำเภอประจิม โดยมีที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่บ้านสำโรงใหญ่ หมู่ที่ 1 ตำบลสำโรง มีพระประชุมชันตุนิกรเป็นนายอำเภอคนแรก
ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2457 บุญมา ศิลปาระยะ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ ได้พิจารณาเห็นว่าบริเวณโดยรอบที่ว่าการอำเภอประจิม มีต้นมะเดื่อขึ้นอยู่จำนวนมาก ถือได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของอำเภอจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอประจิมเป็น อำเภออุทุมพรพิสัย ซึ่งมีความหมายว่า "ถิ่นของต้นมะเดื่อใหญ่" ต่อมา พ.ศ. 2480 สง่า สุขรัตน์ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ จึงได้พิจารณาถึงสภาพความเหมาะสมของทำเลที่ตั้งที่ว่าการอำเภอและได้วางโครงการย้ายที่ตั้งที่ว่าการอำเภอจากที่เดิมมาตั้งอยู่ที่ใหม่ ณ บ้านตำแย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง ใกล้กับทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอในปัจจุบัน
และต่อมาใน พ.ศ. 2491 พวง ศรีบุญลือ ดำรงตำแหน่งนายอำเภอ ได้ดำเนินการหาทุนสร้างที่ว่าการอำเภออุทุมพรพิสัย พร้อมทั้งสถานีตำรวจและบ้านพักข้าราชการขึ้นจนแล้วเสร็จและให้ย้ายที่ว่าอำเภอจากที่เดิมคือ บ้านสำโรงใหญ่ หมู่ที่ 1 ตำบลสำโรง มาอยู่ ณ ที่ว่าการอำเภอแห่งใหม่ คือ บ้านตำแย หมู่ที่ 7 ตำบลกำแพง สืบจนมาถึงปัจจุบัน
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภออุทุมพรพิสัยตั้งอยู่ตอนบนของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบึงบูรพ์ และอำเภอราษีไศล
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวังหิน อำเภอปรางค์กู่ และอำเภอห้วยทับทัน
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอห้วยทับทัน อำเภอเมืองจันทร์ และอำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภออุทุมพรพิสัยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 19 ตำบล 232 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | กำแพง | (Kamphaeng) | 9 หมู่บ้าน | 11. | รังแร้ง | (Rang Raeng) | 12 หมู่บ้าน | ||||||||
2. | อี่หล่ำ | (I Lam) | 12 หมู่บ้าน | 12. | แต้ | (Tae) | 8 หมู่บ้าน | ||||||||
3. | ก้านเหลือง | (Kan Lueang) | 20 หมู่บ้าน | 13. | แข้ | (Khae) | 9 หมู่บ้าน | ||||||||
4. | ทุ่งไชย | (Thung Chai) | 9 หมู่บ้าน | 14. | โพธิ์ชัย | (Pho Chai) | 11 หมู่บ้าน | ||||||||
5. | สำโรง | (Samrong) | 17 หมู่บ้าน | 15. | ปะอาว | (Pa Ao) | 14 หมู่บ้าน | ||||||||
6. | แขม | (Khaem) | 12 หมู่บ้าน | 16. | หนองห้าง | (Nong Hang) | 17 หมู่บ้าน | ||||||||
7. | หนองไฮ | (Nong Hai) | 12 หมู่บ้าน | 17. | สระกำแพงใหญ่ | (Sa Kamphaeng Yai) | 14 หมู่บ้าน | ||||||||
8. | ขะยูง | (Khayung) | 13 หมู่บ้าน | 18. | โคกหล่าม | (Khok Lam) | 10 หมู่บ้าน | ||||||||
9. | ตาเกษ | (Ta Ket) | 12 หมู่บ้าน | 19. | โคกจาน | (Khok Chan) | 10 หมู่บ้าน | ||||||||
10. | หัวช้าง | (Hua Chang) | 11 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภออุทุมพรพิสัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 20 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลกำแพง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกำแพง
- เทศบาลตำบลสระกำแพงใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระกำแพงใหญ่ทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลโคกจาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกจานทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลอุทุมพรพิสัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกำแพง (นอกเขตเทศบาลตำบลกำแพง)
- เทศบาลตำบลแต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแต้ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไฮ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไฮทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลอี่หล่ำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอี่หล่ำทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลก้านเหลือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลก้านเหลืองทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งไชย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งไชยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสำโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสำโรงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแขม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแขมทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลขะยูง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขะยูงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลตาเกษ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาเกษทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหัวช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวช้างทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลรังแร้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรังแร้งทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแข้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแข้ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ชัย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์ชัยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลปะอาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะอาวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองห้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองห้างทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโคกหล่าม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหล่ามทั้งตำบล
ประชากร
การสาธารณสุข
- โรงพยาบาลชุมชนขนาด 120 เตียง 1 แห่ง (กำลังปรับขยาย อีก 114 เตียง ตึก 5 ชั้น กำลังก่อสร้าง )
- สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 1 แห่ง
- สถานีอนามัย 21 แห่ง
การศึกษา
- อุดมศึกษา
- อาชีวศึกษา
- มัธยมศึกษา
- โรงเรียนกำแพง
- โรงเรียนพระปริยัติธรรมวัดสระกำแพงใหญ่
- โรงเรียนจตุรภูมิพิทยาคาร
- โรงเรียนทุ่งสิมวิทยาคม
- โรงเรียนประชาพัฒนศึกษา
- โรงเรียนทุ่งไชยพิทยารัชมังคลาภิเษก
การขนส่ง
- รถยนต์
การเดินทางจากตัวจังหวัดศรีสะเกษไปอำเภออุทุมพรพิสัยสามารถใช้เส้นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 (ศรีสะเกษ-อุทุมพรพิสัย) และเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 226 (อุทุมพรพิสัย-ราษีไศล) มายังอำเภออุทุมพรพิสัย ระยะทางประมาณ 24 กิโลเมตร
- รถไฟ
การเดินทางจากกรุงเทพมหานครไปอำเภออุทุมพรพิสัย มีขบวนรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือออกจากกรุงเทพทุกวัน โดยทุกขบวนหยุดรับ–ส่งผู้โดยสารที่สถานีรถไฟอุทุมพรพิสัย ระยะทางรถไฟจากสถานีกรุงเทพ 494.45 กิโลเมตร
การท่องเที่ยว
ปราสาทสระกำแพงใหญ่
ปราสาทหินวัดสระกำแพงใหญ่ ตั้งอยู่ที่วัดสระกำแพงใหญ่ ตำบลสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย ห่างจากตัวอำเภอมาทางทิศตะวันตก 2 กิโลเมตร
ความเป็นมาของปราสาทสระกำแพงใหญ่ยังไม่สามารถยืนยันได้แน่ชัดว่าสร้างขึ้นมาในสมัยใดหรือศักราชใด ถึงแม้จะพบจารึกที่โบราณสถานแห่งนี้ ข้อความในจารึกกล่าวถึงการซื้อที่ดินถวายแก่เจ้านายผู้ล่วงลับคือ "กมรเตงชคตศรีพฤทเธศวร" ไม่ได้กล่าวถึงการสร้าง โดย พ.ศ. 1585 ที่ปรากฏในจารึกไม่ใช่ปีที่สร้างปราสาท ระยะดังกล่าวในกัมพูชาเป็นสม้ยที่พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ครองราชย์ แต่มิได้หมายถึงพระองค์เป็นผู้สร้าง จากการศึกษาลวดลายต่าง ๆ ทางด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม ปราสาทสระกำแพงใหญ่ น่าจะมีอายุอยู่ในศิลปะเขมรแบบคลังต่อบาปวน หรือประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ 16 ถึงพุทธศตวรรษที่ 16 ตอนปลาย
ปราสาทสระกำแพงใหญ่เป็นศาสนสถานแบบเขมร ทั้งในด้านศิลปกรรมและสถาปัตยกรรม รวมทั้งความเชื่อในการนับถือศาสนา จากหลักฐานที่ปรากฏสันนิษฐานว่าเดิมเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู โดยดูจากทับหลังที่สลักภาพบุคคลเล่าเรื่องราวต่างๆเกี่ยวข้องกับ ความเชื่อในศาสนาฮินดู ภายหลังเมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามามีอิทธิพลในดินแดนแถบนี้จึงเปลี่ยนเป็นศาสนสถานของศาสนาพุทธ โดยได้ขุดพบพระพุทธรูปนาคปรกปางสมาธิ สูง 1.33 เมตร
ปราสาทสระกำแพงใหญ่สร้างขึ้นในศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธแบบมหายานเพื่อเป็นที่ประดิษฐานเทวรูป จากการขุดแต่งบูรณะปราสาทแห่งนี้ของกรมศิลปากร เมื่อ พ.ศ. 2532 ได้ค้นพบปฏิมากรรมสำริดขนาดใหญ่เฉพาะองค์สูง 140 เซนติเมตร และรวมความสูงทั้งฐาน 180 เซนติเมตร ศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศสกุล ให้ความเห็นว่าเป็นรูปของนันทิเกศวรหรือนันทีศวร ลักษณะพิเศษ คือเป็นสำริดกะไหล่ทอง เดิมอาจจะตั้งอยู่หน้าปราสาทหลังกลางภายในมุขหน้าปราสาท เพราะโดยปกติจะประจำอยู่กับเทวาลัยของพระอิศวร ประติมากรรมชิ้นนี้เป็นศิลปะขอมแบบบาปวนตอนปลาย สำคัญมากนับเป็นประติมากรรมชิ้นเอกชิ้นหนึ่งที่พบในประเทศไทย ปัจจุบันจัดแสดงพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พิมาย
สภาพทั่วไปของปราสาทสระกำแพงใหญ่ประกอบด้วยระเบียงคดรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 49 เมตร ยาว 67 เมตร ล้อมรอบกลุ่มปราสาทอิฐและบรรณาลัย รวมทั้งหมด 6 หลัง จากภาพถ่ายทางอากาศ ชี้ให้เห็นว่าปราสาทสระกำแพงใหญ่น่าจะมีชุมชนรายรอบอย่างหนาแน่น ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ห่างออกไปประมาณ 400 เมตร มีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ เรียกว่า "สระกำแพง" สันนิษฐานว่าน่าจะขุดขึ้นเมื่อครั้งสร้างปราสาท ส่วนทางทิศตะวันออกมีลำห้วยเล็ก ๆ ไหลผ่าน คือ ห้วยตาเหมา ซึ่งเป็นลำห้วยสาขาที่แยกออกมาจากห้วยสำราญ
ปราสาทสระกำแพงน้อย
ปราสาทหินวัดสระกำแพงน้อย ตั้งอยู่ที่บ้านกลาง ตำบลขะยุง อำเภออุทุมพรพิสัย ห่างจากตัวจังหวัด 9 กิโลเมตร อยู่ด้านขวามือติดถนนบนเส้นทางสายศรีสะเกษ-อุทุมพรพิสัย ปราสาทหินสระกำแพงน้อยประกอบด้วยปรางค์และวิหาร ก่อด้วยศิลาแลง สันนิษฐานว่าปราสาทหินแห่งนี้เดิมเป็นศาสนสถานมาก่อน แล้วต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 18 รัชสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 อาจมีการบูรณะหรือสร้างเพิ่มเติมขึ้นมาใหม่ สังเกตได้จากมีสถาปัตยกรรมแบบบายนอยู่ด้วย สิ่งก่อสร้างดังกล่าวเรียกกันในสมัยนั้นว่า "อโรคยศาล" หมายถึง สถานพยาบาลหรือสุขศาลาประจำชุมชน
วัฒนธรรม
เทศกาลและงานประเพณี
- งานงิ้ว จัดในช่วงฤดูหนาว บริเวณศาลเจ้าพ่อปู่ตาอุทุมพรพิสัยและบริเวณหลังสถานีรถไฟอุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคมทุกปี
- เทศกาลบุญเดือนสาม บูชาหลวงพ่อนาคปรก จัดที่วัดสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ วันขึ้น 12-14 ค่ำ เดือน 3 ทุกปี
- งานรำลึกปราสาทสระกำแพงใหญ่ ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 5 แห่งวิศวะสงกรานต์ ณ ปราสาทสระกำแพงใหญ่ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ จัดตรงกับวันขึ้น 1 - 2 ค่ำ เดือน 5 ทุกปี