เขตปกครองตนเองทิเบต

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ทิเบต (แก้ความกำกวม)

เขตปกครองตนเองทิเบต ชื่อย่อ: 藏 (จ้าง) ชื่อเรียก ภาษาไทย เขตปกครองตนเองทิเบต ภาษาทิเบต - อักษรทิเบต བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ - อักษรโรมัน Bod-rang-skyong-ljongs ภาษาจีน - อักษรจีนตัวย่อ 西藏自治区 - อักษรจีนตัวเต็ม 西藏自治區 - พินอิน Xīzàng Zìzhìqū ภาษาอังกฤษ Tibet Autonomous Region ข้อมูลทั่วไป ประเภทเขตปกครอง เขตปกครองตนเอง เมืองเอก ลาซา เลขาธิการพรรค จาง ชิงลี่ ผู้ว่าการ ปัทมา โชลิง (ไป๋หม่า ชื่อหลิน) พื้นที่ 1,228,400 ตร.กม. (อันดับที่ 2) ประชากร (ข้อมูลปี พ.ศ. 2547) - จำนวน 2,740,000 (อันดับที่ 31) - ความหนาแน่น 2.2 คน/ตร.กม. (อันดับที่ 31) GDP (พ.ศ. 2547) 21.15 พันล้านเหรินหมินปี้ (อันดับที่ 31) - ต่อหัว 7,720 เหรินหมินปี้ (อันดับที่ 25) HDI (พ.ศ. 2548) 0.586 ปานกลาง (อันดับที่ 31) กลุ่มชาติพันธุ์ ทิเบต - 92.8 % ฮั่น - 6.1 % หุย - 0.3 % เหมินป้า - 0.3 % อื่นๆ - 0.3 % จำนวนจังหวัด 7 จำนวนเมือง/อำเภอ 73 จำนวนตำบล 692 ISO 3166-2 CN-54 เว็บไซต์ http://www.xizang.gov.cn/

เขตปกครองตนเองทิเบต หรือ ธิเบต (ทิเบต:བོད་- โบด์; จีน: 西藏 ซีจ้าง) เป็นเขตปกครองตนเองของประเทศจีน มีเชื้อสายมาจากชาวอินเดีย ชาวทิเบต มีพระเป็นผู้นำของเขตปกครองพิเศษนี้ ชนพวกนี้นับถือศาสนาพุทธนิกายวัชรยาน คล้ายกับประเทศภูฏาน ทิเบตตั้งอยู่บนเทือกเขาหิมาลัย เป็นที่ราบสูงที่สูงที่สุดในโลก จนได้รับฉายาว่า หลังคาโลก ทิเบตมีอากาศที่หนาวเย็นมาก และมีความกดอากาศและอ๊อกซิเจนที่ต่ำ ฉะนั้นผู้ที่จะมาในทิเบตจะต้องปรับสภาพร่างกายก่อน และด้วยเหตุนี้ประชากรที่อาศัยอยู่ในทิเบตจึงน้อย

พลเมืองชายของทิเบตกว่าครึ่งบวชเป็นพระ ก่อนจีนจะยึดครองทิเบต ทิเบตมีสามเณริกามากที่สุดในโลก ในทิเบตเคยมีคัมภีร์มากมาย พลเมืองนับถือศาสนาอย่างเคร่งครัด จนได้รับฉายาว่า "แดนแห่งพระธรรม" (land of dharma)

ทิเบตมีเมืองหลวงชื่อ ลาซา (Lhasa)

ที่ตั้งและอาณาเขต

แผนที่ทิเบต

เขตปกครองตนเองทิเบตมีพื้นที่ติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ เขตปกครองตนเองชินเจียงอุยกูร์และมณฑลชิงไห่ (ประเทศจีน)
• ทิศใต้ ติดต่อกับ ประเทศเนปาล ประเทศภูฏาน มณฑลยูนนาน (ประเทศจีน) รัฐกะฉิ่น (ประเทศพม่า) รัฐอัสสัม รัฐนาคาแลนด์ (ประเทศอินเดีย) ในปัจจุบัน บริเวณที่มีเขตติดต่อกับประเทศอินเดียนี้ ยังเป็นบริเวณพื้นที่พิพาทระหว่างจีนและอินเดีย ซึ่งอินเดียได้อ้างกรรมสิทธิ์เข้ามาปกครอง และเรียกดินแดนบริเวณนี้ว่า อรุณาจัลประเทศ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ มณฑลเสฉวน (ประเทศจีน)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ รัฐชัมมูและแคชเมียร์ (ประเทศอินเดีย) และประเทศปากีสถาน

ประวัติ

ธงชาติทิเบต.

ตราแผ่นดินของทิเบต.

ดูบทความหลักที่: ประวัติศาสตร์ทิเบต, ราชอาณาจักรทิเบต และ ทิเบตภายใต้การปกครองของจีน

ก่อนคริสต์ศักราช ชนชาติทิเบตอาศัยอยู่ที่ราบสูงชิงไห่-ทิเบต มีการไปมาหาสู่กันกับชนชาติฮั่นที่อาศัยอยู่ในแผ่นดินใหญ่จีน ผ่านระยะเวลาอันยาวนาน เผ่าชนต่างๆ ของที่ราบสูงชิงไห่-ทิเบตก็ค่อยๆ รวมกันเป็นเอกภาพ และกลายเป็นชนชาติทิเบตในปัจจุบัน

ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 7 สภาพแบ่งแยกปั่นป่วนในภูมิภาคกลางของจีนที่ดำเนินมาเป็นเวลานาน 300 กว่าปีได้สิ้นสุดลง ขณะเดียวกัน วีรบุรุษ ซงจั้นกันปู้ ของชนชาติทิเบตได้สถาปนาราชวงค์ถู่ปัวอย่างเป็นทางการขึ้น และตั้งเมืองหลวงที่นครลาซา ในช่วงปกครองประเทศ กษัตริย์ซงจั้นกันปู้ได้ศึกษาเทคโนโลยีทางการผลิตและผลงานทางการเมืองและวัฒนธรรมที่ทันสมัยของราชวงค์ถัง และมีความสัมพันธ์ฉันมิตรในด้านต่างๆ กับราชวงค์ถังไม่ว่าจะเป็นด้านการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม

ในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 13 หลังจากทิเบตได้รวมเข้าเป็นดินแดนส่วนหนึ่งของจีนเป็นต้นมา แม้ว่าจีนจะมีหลายราชวงค์ที่ผลัดเปลี่ยนกันขึ้นปกครองประเทศ และเปลี่ยนอำนาจรัฐหลายครั้ง แต่ทิเบตก็อยู่ภายใต้การควบคุมของรัฐบาลกลางมาโดยตลอดไม่ว่าราชวงค์ใด

หลังจากราชวงศ์ชิงได้สถาปนาขึ้นในปี พ.ศ. 2187 (ค.ศ. 1644) ได้ให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่งในการปกครองควบคุมทิเบตอย่างใกล้ชิด ทำให้อำนาจการบริหารปกครองของรัฐบาลกลางเป็นไปอย่างมีระบบระเบียบยิ่งขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 2270 (ค.ศ. 1727) ราชวงค์ชิงได้ส่งเสนาบดีไปประจำทิเบต เพื่อเป็นตัวแทนของส่วนกลางกำกับดูแลกิจกรรมบริหารส่วนท้องถิ่นของทิเบต

ตั้งแต่ พ.ศ. 2455 ราชอาณาจักรทิเบตประกาศแยกตัวเป็นเอกราชจากจีน แต่จีนยังมีอิทธิพลต่อการเมืองภายในทิเบตและยังมีอำนาจปกครองทิเบตในคามและอัมโด จนถึง พ.ศ. 2501 จีนบุกเข้าทิเบตและก่อตั้งเขตปกครองพิเศษขึ้น

ผู้นำทางจิตวิญญาณและผู้นำสูงสุดของชาวทิเบตคือ องค์ทะไลลามะ องค์ปัจจุบัน

การแบ่งเขตการปกครอง

ระดับจังหวัด	ระดับอำเภอ
	ชื่อ	ภาษาทิเบต	ภาษาจีน (จีนตัวย่อ)
ลาซา ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ lha sa grong khyer 拉萨市 ลาซ่าชื่อ	Chengguan District	ཁྲིན་ཀོན་ཆུས་	城关区
	Lhünzhub County	ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་	林周县
	Damxung County	འདམ་གཞུང་རྫོང་	当雄县
	Nyêmo County	སྙེ་མོ་རྫོང་	尼木县
	Qüxü County	ཆུ་ཤུར་རྫོང་	曲水县
	Doilungdêqên County	སྟོད་ལུང་བདེ་ཆེན་རྫོང་	堆龙德庆县
	Dagzê County	སྟག་རྩེ་རྫོང་	达孜县
	Maizhokunggar County	མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་	墨竹工卡县
จังหวัดนาชู ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་ nag chu sa khul 那曲地区 น่าชูตี้ชู	Nagchu County	ནག་ཆུ་རྫོང་	那曲县
	Lhari County	ལྷ་རི་རྫོང་	嘉黎县
	Biru County	འབྲི་རུ་རྫོང་	比如县
	Nyainrong County	གཉན་རོང་རྫོང་	聂荣县
	Amdo County	ཨ་མདོ་རྫོང་	安多县
	Xainza County	ཤན་རྩ་རྫོང་	申扎县
	Sog County	སོག་རྫོང་	索县
	Baingoin County	དཔལ་མགོན་རྫོང་	班戈县
	Baqên County	སྦྲ་ཆེན་རྫོང་	巴青县
	Nyima County	ཉི་མ་རྫོང་	尼玛县
	Shuanghu Special District 1	མཚོ་གཉིས་དོན་གཅོད་ཁྲུའུ་	双湖特别区
จังหวัดจัมโด ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་ chab mdo sa khul 昌都地区 ชางตูตี้ชู	Qamdo County	ཆབ་མདོ་རྫོང་	昌都县
	Jomdo County	འཇོ་མདའ་རྫོང་	江达县
	Gonjo County	གོ་འཇོ་རྫོང་	贡觉县
	Riwoqê County	རི་བོ་ཆེ་རྫོང་	类乌齐县
	Dêngqên County	སྟེང་ཆེན་རྫོང་	丁青县
	Zhag'yab County	བྲག་གཡབ་རྫོང་	察雅县
	Baxoi County	དཔའ་ཤོད་རྫོང་	八宿县
	Zogang County	མཛོ་སྒང་རྫོང་	左贡县
	Markam County	སྨར་ཁམས་རྫོང་	芒康县
	Lhorong County	ལྷོ་རོང་རྫོང་	洛隆县
	Banbar County	དཔལ་འབར་རྫོང་	边坝县
จังหวัดยิงตรี ཉིང་ཁྲི་ས་ཁུལ་ nying khri sa khul 林芝地区 หลินจือตี้ชู	Nyingchi County	ཉིང་ཁྲི་ས་རྫོང་	林芝县
	Gongbo'gyamda County	ཀོང་པོ་རྒྱ་མདའ་རྫོང་	工布江达县
	Mainling County	སྨན་གླིང་རྫོང་	米林县
	Mêdog County	མེ་ཏོག་རྫོང་	墨脱县
	Bomi County	སྤོ་མེས་རྫོང་	波密县
	Zayü County	རྫ་ཡུལ་རྫོང་	察隅县
	Nang County	སྣང་རྫོང་	朗县
จังหวัดชานหนาน ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་ lho kha sa khul 山南地区 ชานหนานตี้ชู	Nêdong County	སྣེ་གདོང་རྫོང་	乃东县
	Zhanang County	གྲ་ནང་རྫོང་	扎囊县
	Gonggar County	གོང་དཀར་རྫོང་	贡嘎县
	Sangri County	ཟངས་རི་རྫོང་	桑日县
	Qonggyai County	འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་	琼结县
	Qusum County	ཆུ་གསུམ་རྫོང་	曲松县
	Comai County	མཚོ་སམད་རྫོང་	措美县
	Lhozhag Couhty	ལྷོ་བྲག་རྫོང་	洛扎县
	Gyaca County	རྒྱ་ཚ་རྫོང་	加查县
	Lhünzê County	ལྷུན་རྩེ་རྫོང་	隆子县
	Cona County	མཚོ་སྣ་རྫོང་	错那县
	Nagarzê County	སྣ་དཀར་རྩེ་རྫོང་	浪卡子县
จังหวัดชิกัตเซ่ གཞིས་ཀ་རྩེ་ས་ཁུལ་ gzhis ka rtse sa khul 日喀则地区 ลื่อคาเสอตี้ชู	Shigatse City	གཞིས་ཀ་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་	日喀则市
	Namling County	རྣམ་གླིང་རྫོང་	南木林县
	Gyangzê County	རྒྱལ་རྩེ་རྫོང་	江孜县
	Tingri County	དིང་རི་རྫོང་	定日县
	Sa'gya County	ས་སྐྱ་རྫོང་	萨迦县
	Lhazê County	ལྷ་རྩེ་རྫོང་	拉孜县
	Ngamring County	ངམ་རིང་རྫོང་	昂仁县
	Xaitongmoin County	བཞད་མཐོང་སྨོན་རྫོང་	谢通门县
	Bainang County	པ་སྣམ་རྫོང་	白朗县
	Rinbung County	རིན་སྤུངས་རྫོང་	仁布县
	Kangmar County	ཁང་དམར་རྫོང་	康马县
	Dinggyê County	གདིང་སྐྱེས་རྫོང་	定结县
	Zhongba County	འབྲོང་པ་རྫོང་	仲巴县
	Yadong County	གྲོ་མོ་རྫོང་	亚东县
	Gyirong County	སྐྱིད་གྲོང་རྫོང་	吉隆县
	Nyalam County	གཉའ་ལམ་རྫོང་	聂拉木县
	Saga County	ས་དགའ་རྫོང་	萨嘎县
	Gamba County	གམ་པ་རྫོང་	岗巴县
จังหวัดงารี མངའ་རིས་ས་ཁུལ་ mnga' ris sa khul 阿里地区 อาหลี่ตี้ชู	Gar County	སྒར་རྫོང་	噶尔县
	Burang County	སྤུ་ཧྲེང་རྫོང་	普兰县
	Zanda County	རྩ་མདའ་རྫོང་	札达县
	Rutog County	རུ་ཐོག་རྫོང་	日土县
	Gê'gyai County	དགེ་རྒྱས་རྫོང་	革吉县
	Gêrzê County	སྒེར་རྩེ་རྫོང་	改则县
	Coqên County	མཚོ་ཆེན་རྫོང་	措勤县

ประชากรศาสตร์

ยอดเขาเอเวอเรสต์

ชนชาติทิเบตเป็นชนชาติที่เคยมีอำนาจเหนือพื้นที่กว้างขวางบริเวณทางทิศตะวันตกของจีน ซึ่งส่งผลให้ชนชาตินี้กระจุกตัวอยู่ในหลายที่ แต่เมื่อทิเบตถูกทางการจีนผนวกเข้าเป็นดินแดนของตน จึงได้มีการอพยพผู้คนในพื้นที่ของชาวทิเบตเดิม สถานที่ดังกล่าวนี้มีดังนี้

ดินแดนที่มีชาวทิเบตอาศัยอยู่ ข้อมูลปี พ.ศ. 2543
	รวม	ชาวทิเบต		ชาวจีนฮั่น		อื่นๆ
เขตปกครองตนเองทิเบต:	2,616,329	2,427,168	92.8%	158,570	6.1%	30,591	1.2%
- ลาซา	474,499	387,124	81.6%	80,584	17.0%	6,791	1.4%
- จังหวัดชามโด	586,152	563,831	96.2%	19,673	3.4%	2,648	0.5%
- จังหวัดซานหนาน	318,106	305,709	96.1%	10,968	3.4%	1,429	0.4%
- จังหวัดชิกัตเซ่	634,962	618,270	97.4%	12,500	2.0%	4,192	0.7%
- จังหวัด Nagqu	366,710	357,673	97.5%	7,510	2.0%	1,527	0.4%
- จังหวัด Ngari	77,253	73,111	94.6%	3,543	4.6%	599	0.8%
- จังหวัด Nyingchi	158,647	121,450	76.6%	23,792	15.0%	13,405	8.4%
มณฑลชิงไห่:	4,822,963	1,086,592	22.5%	2,606,050	54.0%	1,130,321	23.4%
- ซีหนิง	1,849,713	96,091	5.2%	1,375,013	74.3%	378,609	20.5%
- Haidong Prefecture	1,391,565	128,025	9.2%	783,893	56.3%	479,647	34.5%
- Haibei AP	258,922	62,520	24.1%	94,841	36.6%	101,561	39.2%
- Huangnan AP	214,642	142,360	66.3%	16,194	7.5%	56,088	26.1%
- Hainan AP	375,426	235,663	62.8%	105,337	28.1%	34,426	9.2%
- Golog AP	137,940	126,395	91.6%	9,096	6.6%	2,449	1.8%
- Gyêgu AP	262,661	255,167	97.1%	5,970	2.3%	1,524	0.6%
- Haixi AP	332,094	40,371	12.2%	215,706	65.0%	76,017	22.9%
มณฑลเสฉวน
- Ngawa AP	847,468	455,238	53.7%	209,270	24.7%	182,960	21.6%
- Garzê AP	897,239	703,168	78.4%	163,648	18.2%	30,423	3.4%
- Muli AC	124,462	60,679	48.8%	27,199	21.9%	36,584	29.4%
มณฑลยูนนาน
- Dêqên AP	353,518	117,099	33.1%	57,928	16.4%	178,491	50.5%
มณฑลกานสู้
- Gannan AP	640,106	329,278	51.4%	267,260	41.8%	43,568	6.8%
- Tianzhu AC	221,347	66,125	29.9%	139,190	62.9%	16,032	7.2%
รวม:
รวมซีหนิงและไห่ตง	10,523,432	5,245,347	49.8%	3,629,115	34.5%	1,648,970	15.7%
ไม่รวมซีหนิงและไห่ตง	7,282,154	5,021,231	69.0%	1,470,209	20.2%	790,714	10.9%

ดูเพิ่ม

• พระราชวังโปตาลา
• พุทธศาสนาในทิเบต
• ทะไล ลามะ

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของทิเบต
• 中国国际广播电台