ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พ่อขุนศรีอินทราทิตย์"
ป้ายระบุ: ถูกย้อนกลับแล้ว การแก้ไขแบบเห็นภาพ |
|||
บรรทัด 28: | บรรทัด 28: | ||
# พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ |
# พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ |
||
# พระร่วง |
# พระร่วง |
||
# พระอินไ้ฟเดา่ห้ เหเดหกาเ้่สาสห่ดกเสาหกด่เ้ |
|||
# พระอินทราชา |
|||
# อรุณราช |
# อรุณราช |
||
# ไสยรังคราช หรือไสยรังคราชา |
# ไสยรังคราช หรือไสยรังคราชา |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:56, 21 มกราคม 2565
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ | |
---|---|
กมรเตงอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์ | |
![]() พระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย | |
พระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย | |
ครองราชย์ | พ.ศ. 1781 - พ.ศ. 1811 (30 ปี)[1] |
ก่อนหน้า | สถาปนาอาณาจักร ก่อนหน้านั้นเป็นส่วนหนึ่งของ อาณาจักรละโว้ |
ถัดไป | พ่อขุนบานเมือง |
พระราชสมภพ | พ.ศ. 1731 เมืองบางยาง |
สวรรคต | พ.ศ. 1811 (80 พรรษา) อาณาจักรสุโขทัย |
อัครมเหสี | นางเสือง |
พระราชบุตร | พ่อขุนบานเมือง พ่อขุนรามคำแหงมหาราช และพระราชบุตรอีกสามพระองค์ |
ราชวงศ์ | พระร่วง |
ศาสนา | มหายาน[2] |
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ หรือพระนามเต็ม กมรเตงอัญศรีอินทรบดินทราทิตย์ พระนามเดิม "พ่อขุนบางกลางหาว" เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์พระร่วง ตามประวัติศาสตร์ไทย ทรงครองราชย์ตั้งแต่ พ.ศ. 1781 ตราบจนเสด็จสวรรคตเมื่อ พ.ศ. 1811[1]
พระนาม
- บางกลางหาว
- พ่อขุนบางกลางหาว
- พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
- พระร่วง
- พระอินไ้ฟเดา่ห้ เหเดหกาเ้่สาสห่ดกเสาหกด่เ้
- อรุณราช
- ไสยรังคราช หรือไสยรังคราชา
- ไสยนรงคราช
- รังคราช หรือสุรังคราช
- พระร่วง หรือโรจนราช
สำหรับพระนามแรก คือ พ่อขุนบางกลางหาว นั้นเป็นพระนามดั้งเดิมเมื่อครั้งเป็น เจ้าเมืองบางยาง เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่า พ่อขุนบางกลางหาวเป็น พระนามสมัยเป็นเจ้าเมืองบางยาง โดยแท้จริง
พระนามที่สองนั้น เป็นพระนามแบบทางการตามอย่างราชประเพณีเขมร เป็นพระนามทรงใช้เมื่อเข้ารับพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว พระนาม "ศรีอินทราทิตย์" มีกล่าวไว้อยู่ในศิลาจารึกหลักที่ 2 วัดศรีชุมว่า "ศรีอินทรปตินทราทิตย" ซึ่งเป็นพระนามเกียรติยศที่พระเจ้าแผ่นดินเขมรแต่โบราณสถาปนาให้แก่พ่อขุนผาเมืององค์รัชทายาทผู้ครองเชลียงสุกโขไทในราชวงศ์ศรีนาวนำถม ต่อมาภายหลังพ่อขุนผาเมืองทรงยกให้แก่พระสหายพ่อขุนบางกลางหาวแทน
พระราชกรณียกิจ
![]() | |
---|---|
![]() | พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ |
![]() | พ่อขุนบานเมือง |
![]() | พ่อขุนรามคำแหงมหาราช |
![]() | พระยาเลอไทย |
![]() | พระยางั่วนำถุม |
พระมหาธรรมราชาที่ 1 | |
![]() | พระมหาธรรมราชาที่ 2 |
![]() | พระมหาธรรมราชาที่ 3 |
![]() | พระมหาธรรมราชาที่ 4 |
คือ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์เมื่อครั้งยังเป็นพ่อขุนบางกลางหาวได้ร่วมมือกับพ่อขุนผาเมือง เจ้าเมืองราดแห่งราชวงศ์ศรีนาวนำถุม รวมกำลังพลกัน กระทำรัฐประหารขอมสบาดโขลญลำพง โดยพ่อขุนบางกลางหาวตีเมืองศรีสัชนาลัยและเมืองบางขลงได้ และยกทั้งสองเมืองให้พ่อขุนผาเมือง ส่วนพ่อขุนผาเมืองตีเมืองสุโขทัยได้ ก็ได้มอบเมืองสุโขทัยให้พ่อขุนบางกลางหาว พร้อมพระขรรค์ชัยศรีและพระนาม "ศรีอินทรบดินทราทิตย์" ซึ่งได้นำมาใช้เป็นพระนาม ภายหลังได้คลายเป็น ศรีอินทราทิตย์ การเข้ามาครองสุโขทัยของพระองค์ ส่งผลให้ราชวงศ์พระร่วงเข้ามามีอิทธิพลในเขตนครสุโขทัยเพิ่มมากขึ้น และได้แผ่ขยายดินแดนกว้างขวางมากออกไป แต่เขตแดนเมืองสรลวงสองแคว ก็ยังคงเป็นฐานกำลังของราชวงศ์ศรีนาวนำถุมอยู่
ในกลางรัชสมัย ทรงมีสงครามกับขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด ทรงชนช้างกับขุนสามชน แต่ไพร่พลของพระองค์ ได้เตลิดหนีดังคำในศิลาจารึกว่า "ไพร่ฟ้าหน้าใสพ่อกู หนีญญ่ายพ่ายจแจ๋น"(หนี-ยอ-ย่าย-พ่าย-จอ-แจ้น) ขณะนั้นพระโอรสองค์เล็ก (รามราช) มีพระปรีชาสามารถ ได้ขับช้างแซงขึ้นไปชนช้างชนะขุนสามชน ภายหลังจึงทรงเฉลิมพระนามพระโอรสว่ารามคำแหง
ในยุคประวัติศาสตร์ชาตินิยม มีคติหนึ่งที่เชื่อกันว่า พระองค์ทรงเป็นผู้นำชาวสยามต่อสู้กับอิทธิพลขอมในสุวรรณภูมิ ทรงได้ชัยชนะและประกาศอิสรภาพตั้งราชอาณาจักรสุโขทัยขึ้น และทรงเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชอาณาจักรไทย แต่ภายหลัง คติดังกล่าวได้รับการพิสูจน์แล้วว่าไม่จริง เพราะพระองค์ไม่ได้เป็นปฐมกษัตริย์ อีกทั้งยังมีพ่อขุนศรีนาวนำถุม ครองสุโขทัยอยู่ก่อนแล้ว
พระราชวงศ์
พ่อขุนศรีอินทราทิตย์มีพระราชโอรสและพระธิดารวม 5 พระองค์ ได้แก่
- พระราชโอรสองค์โต (ไม่ปรากฏพระนาม) สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์
- พ่อขุนบานเมือง
- พ่อขุนรามคำแหงมหาราช หรือ พ่อขุนรามราช (พระนามเดิมชื่อพระราม)
- พระราชธิดา (ไม่ปรากฏพระนาม)
- พระราชธิดา (ไม่ปรากฏพระนาม)
แม้ไม่ทราบแน่นอนว่าพระองค์เสด็จสวรรคตในปีใด แต่ภายหลังจากพระองค์เสด็จสวรรคตแล้ว พ่อขุนบานเมือง พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ ได้สืบราชสมบัติแทน
อ้างอิง
บรรณานุกรม
- ประเสริฐ ณ นคร. พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ สารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. เล่ม 26. หน้า 16861-16864 พ.ศ. 2549
- มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา, 2554. 264 หน้า. ISBN 978-616-7308-25-8
- ภาสกร วงศ์ตาวัน. เรื่องเล่าครั้งกรุงเก่า ตอน ยึดบ้านครองเมือง สร้างขื่อแปในจารึกสยาม. กรุงเทพฯ : สยามบันทึก, พ.ศ. 2551.
- พระมหากษัตริย์ไทย: พระราชประวัติพ่อขุนศรีอินทราทิตย์
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)
รัชสมัยก่อนหน้า | พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ | รัชสมัยถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
ไม่ทราบ | ![]() |
เจ้าเมืองบางยาง (ไม่ทราบปี - 1792) |
![]() |
ไม่ทราบ |
ขอมสบาดโขลญลำพง ไม่มีราชวงศ์ (พ.ศ. 1724 - 1792) |
![]() |
พระร่วงเจ้าสุโขทัย (พ.ศ. 1792 - 1821) |
![]() |
พ่อขุนบานเมือง ราชวงศ์พระร่วง (พ.ศ. 1821 - 1822) |