พระมหาธรรมราชาที่ 4

พระมหาธรรมราชาที่ 4
พระมหากษัตริย์สุโขทัย
ครองราชย์	พ.ศ. 1962–1981
ก่อนหน้า	พระมหาธรรมราชาที่ 3
ถัดไป	สมเด็จพระราเมศวรเจ้า (อุปราชแห่งกรุงศรีอยุธยา)
ผู้ครองเมืองพิษณุโลก
ก่อนหน้า	เจ้าสามพระยา
ถัดไป	สมเด็จพระราเมศวรเจ้า
พระราชสมภพ	ไม่ปรากฏ
สวรรคต	พ.ศ. 1981
พระราชบุตร	พระยายุทธิษเฐียร
ราชวงศ์	พระร่วง
พระราชบิดา	พระมหาธรรมราชาที่ 2
พระราชมารดา	แม่นางษาขา

พระมหาธรรมราชาที่ 4 (สวรรคต พ.ศ. 1981) พระนามเดิมว่า พระยาบาลเมือง หรือ บรมปาล เป็นพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัยในราชวงศ์พระร่วง ครองราชย์ พ.ศ. 1962–1981

พระราชประวัติ

พระมหากษัตริย์ราชวงศ์พระร่วง
	พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
	พ่อขุนบานเมือง
	พ่อขุนรามคำแหงมหาราช
	พระยาเลอไทย
	พระยางั่วนำถุม
	พระมหาธรรมราชาที่ 1
	พระมหาธรรมราชาที่ 2
	พระมหาธรรมราชาที่ 3
	พระมหาธรรมราชาที่ 4

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิษฐานว่า พระยาบาลเมืองเป็นพระราชโอรสของพระมหาธรรมราชาที่ 3 แต่นักประวัติศาสตร์สมัยใหม่ เช่น ประเสริฐ ณ นคร แย้งว่า พระยาบาลเมืองควรเป็นพระราชโอรสของพระมหาธรรมราชาที่ 2 เพราะธรรมเนียมการนำชื่อปู่มาตั้งชื่อหลาน แสดงว่า พระมหาธรรมราชาที่ 3 และที่ 4 (พระยาบาลเมือง) เป็นพี่น้องกัน โดยมีพระราชบิดาคือพระมหาธรรมราชาที่ 2

พระยาบาลเมืองมีพระราชมารดาคือแม่นางษาขา และมีพระเชษฐภคินีพระองค์หนึ่งเป็นพระราชเทวีในสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2

พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุว่าเมื่อพระมหาธรรมราชาธิราชเจ้าเมืองพิษณุโลก (พระมหาธรรมราชาที่ 3) สวรรคตในปี พ.ศ. 1962 หัวเมืองเหนือเกิดจลาจล เพราะพระยาบาลเมืองและพระยารามแห่งสุโขทัยแย่งชิงอำนาจกัน สมเด็จพระอินทราชาแห่งกรุงศรีอยุธยาจึงเสด็จมาเมืองพระบาง (นครสวรรค์) ทั้งพระยาบาลเมืองและพระยารามทรงทราบก็เสด็จออกมาถวายบังคม เมื่อสมเด็จพระอินทราชาเสด็จกลับกรุงศรีอยุธยาแล้วจึงโปรดให้เจ้าสามพระยามาครองกรุงพิษณุโลก

พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับปลีก หมายเลข 2/ก 104 ระบุว่าเมื่อเจ้าสามพระยาได้ครองราชย์เป็นสมเด็จพระบรมราชาธิราช ขณะนั้นพระยาบาลเมืองเจ้าเมืองพิษณุโลกได้ลงมาเข้าเฝ้า จึงพระราชทานสุพรรณบัฏเครื่องราชูปโภคและเฉลิมพระนามเป็นมหาธรรมราชาธิราช มีการมหรสพเฉลิมฉลองที่เมืองพิษณุโลก และโปรดให้พระยารามราช พระยาเชลียง และพระยาแสนสอยดาว มาช่วยงานด้วย

การสวรรคตและสิ้นสุดอาณาจักรสุโขทัย

พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ ระบุว่าสมเด็จพระบรมราชาธิราชโปรดให้สมเด็จพระราเมศวรเจ้าพระราชโอรสไปครองเมืองพิษณุโลกในปี พ.ศ. 1981 จึงสันนิษฐานว่าพระมหาธรรมราชาที่ 4 อาจสวรรคตในปีนี้ นับแต่นั้นราชวงศ์สุพรรณภูมิก็ปกครองเมืองพิษณุโลกต่อมาอีกหลายสมัยและอาณาจักรสุโขทัยกับอาณาจักรอยุธยาก็รวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

พงศาวลี

พงศาวลีของพระมหาธรรมราชาที่ 4
16. พ่อขุนรามคำแหงมหาราช               8. พระยาเลอไทย                       4. พระมหาธรรมราชาที่ 1                             2. พระมหาธรรมราชาที่ 2                                   5. สมเด็จพระราชชนนีศรีธรรมราชมาดา                             1. พระมหาธรรมราชาที่ 4                                         3. แม่นางษาขา

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• วินัย พงศ์ศรีเพียร, บรรณาธิการ. ความยอกย้อนของประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย, 2539. 329 หน้า. ISBN 978-777-1-97-7
• มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (2011). นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา. ISBN 9786167308258.
• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9
• พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2534. 370 หน้า. ISBN 978-417-144-8

ดูเพิ่ม

• รายพระนามพระมหากษัตริย์ไทย

ก่อนหน้า		พระมหาธรรมราชาที่ 4		ถัดไป
เจ้าสามพระยา		ผู้ครองเมืองพิษณุโลก (พ.ศ. 1962–1981)		สมเด็จพระราเมศวรเจ้า