อำเภอเมืองน่าน

อำเภอเมืองน่าน
อำเภอเมืองน่าน
	อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Nan
	แม่ค้าริมถนนข้างวัดภูมินทร์ยามค่ำคืน
	คำขวัญ: นมัสการพระธาตุเขาน้อย แอ่วดอยภูหลวง บวงสรวงเสาหลักเมือง ศิลปกรรมรุ่งเรืองตำนานวัดเมืองน่าน
	แผนที่จังหวัดน่าน เน้นอำเภอเมืองน่าน
	พิกัด: 18°47′37″N 100°43′46″E / 18.79361°N 100.72944°E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	น่าน
พื้นที่
• ทั้งหมด	813.126 ตร.กม. (313.950 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	82,060 คน
• ความหนาแน่น	100.92 คน/ตร.กม. (261.4 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	55000
รหัสภูมิศาสตร์	5501
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองน่าน เลขที่ 538 หมู่ที่ 11 ตำบลไชยสถาน อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน 55000
	ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เมืองน่าน (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอที่เป็นศูนย์กลางการบริหารราชการและศูนย์กลางธุรกิจของจังหวัดน่าน

แต่เดิมทีแล้ว อำเภอเมืองน่านมีอาณาเขตที่กว้างขวางมาก ภายหลังจึงมีการแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็นอำเภอใหม่ ตามลำดับ ดังนี้

โอนพื้นที่ตำบลสวด อำเภอปง จังหวัดเชียงราย ให้มาขึ้นกับจังหวัดน่านในปี พ.ศ. 2496

ตั้งตำบลป่าคาหลวง แยกจากตำบลสวดในปี พ.ศ. 2516

แยกตำบลป่าคาหลวง ตำบลสวด และตำบลบ้านฟ้า ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านหลวง ในปี พ.ศ. 2518 แต่ไม่สามารถตั้งเป็นอำเภอใหม่ได้ เนื่องจากไม่เข้าเกณฑ์ในการจัดตั้งอำเภอใหม่ จึงได้ตั้งตำบลบ้านพี้ โดยแยกจากตำบลป่าคาหลวง ซึ่งได้ยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อ ปี พ.ศ. 2536

แยกพื้นที่ตำบลพงษ์ ตำบลหนองแดง และตำบลหมอเมือง ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอแม่จริม และยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อ ปี พ.ศ. 2520 และตำบลพงษ์ได้ขอไปขึ้นกับกิ่งอำเภอสันติสุข เนื่องจากติดต่อได้สะดวกกว่า

ตั้งตำบลป่าแลวหลวง แยกจากตำบลดู่พงษ์ ในปี พ.ศ. 2521

แยกการปกครองตำบลดู่พงษ์และตำบลป่าแลวหลวง และจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอสันติสุข ในปี พ.ศ. 2524 และได้โอนพื้นที่ตำบลพงษ์จากอำเภอแม่จริม ซึ่งต่อมาได้ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอในปี พ.ศ. 2537

ตั้งตำบลสะเนียน แยกจากตำบลถืมตอง ในปี พ.ศ. 2530

ตั้งตำบลน้ำเกี๋ยน แยกจากตำบลน้ำแก่น ในปี พ.ศ. 2533

แยกพื้นที่ด้านตะวันออกของอำเภอเมืองน่าน(ด้านแม่น้ำน่าน) 7 ตำบล ออกจากการปกครองของอำเภอเมืองน่าน รวมตั้งเป็น กิ่งอำเภอภูเพียง ในปี พ.ศ. 2540 และยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อ ปี พ.ศ. 2550

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองน่านมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเชียงม่วน อำเภอปง (จังหวัดพะเยา) และอำเภอท่าวังผา
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอสันติสุขและอำเภอภูเพียง
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเวียงสา
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านหลวง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองน่านแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 11 ตำบล 109 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)^[1]
1.	ในเวียง	Nai Wiang	-	17,241
2.	บ่อ	Bo	10	4,293
3.	ผาสิงห์	Pha Sing	9	7,109
4.	ไชยสถาน	Chai Sathan	11	8,254
5.	ถืมตอง	Thuem Tong	8	3,460
6.	เรือง	Rueang	8	4,257
7.	นาซาว	Na Sao	7	3,619
8.	ดู่ใต้	Du Tai	15	8,653
9.	กองควาย	Kong Khwai	12	5,199
10.	บ่อสวก	Bo Suak	13	6,473
11.	สะเนียน	Sanian	16	13,507

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองน่าน ประกอบด้วย องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

เทศบาลเมืองน่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลในเวียงทั้งตำบลและบางส่วนของตำบลผาสิงห์
เทศบาลตำบลดู่ใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดู่ใต้ทั้งตำบล
เทศบาลตำบลกองควาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกองควายทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลผาสิงห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผาสิงห์ (นอกเขตเทศบาลเมืองน่าน)
องค์การบริหารส่วนตำบลไชยสถาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไชยสถานทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลถืมตอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลถืมตองทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลเรือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเรืองทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลนาซาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาซาวทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อสวก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อสวกทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลสะเนียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสะเนียนทั้งตำบล

สถานที่สำคัญ

สถานที่ท่องเที่ยว

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน
เสาหลักเมืองน่าน
แนวกำแพงเมืองเก่า
วนอุทยานถ้ำผาตูบ ตำบลผาสิงห์
แหล่งเตาเผาโบราณบ้านบ่อสวก ตำบลบ่อสวก
น้ำตกดอยหลวง ตำบลเรือง
น้ำตกสองแคว ตำบลสะเนียน
น้ำตกดอยหมอก
น้ำตกห้วยซ้อน
ดอยตีดู้ว์
หาดหินขาว หมู่บ้านท่าช้าง ตำบลในเวียง
ศูนย์การเรียนรู้ดาราศาสตร์และหอดูดาว เฉลิมพระเกียรติฯ
โฮงเจ้าฟองคำ
พิพิธภัณฑ์ชุมชนบ้านพระเกิด
หอศิลป์ริมน่าน
หอศิลป์พิงพฤกษ์
หออัตลักษณ์นครน่าน

วัด

พระอารามหลวงมหานิกาย

วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร) ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน
วัดพญาภู (พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ) ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน