อำเภอภูเพียง

อำเภอภูเพียง
อำเภอ
คำขวัญ: ภูเพียงแช่แห้ง เรือแข่งล้านนา วังปลา มะไฟจีน ศิลปินพื้นบ้าน
พิกัดภูมิศาสตร์: 18°45′42″N 100°47′17″E
อักษรไทย	อำเภอภูเพียง
อักษรโรมัน	Amphoe Phu Phiang
จังหวัด	น่าน
พื้นที่
• ทั้งหมด	508.236 ตร.กม. (196.231 ตร.ไมล์)
ประชากร (2562)
• ทั้งหมด	36,141 คน
• ความหนาแน่น	71.11 คน/ตร.กม. (184.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	55000
รหัสภูมิศาสตร์	5514
ที่ตั้ง ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอภูเพียง หมู่ที่ 3 ถนนหนองเต่า-น้ำแก่นกลาง ตำบลม่วงตึ๊ด อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน 55000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ภูเพียง (คำเมือง: ) เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดน่าน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอภูเพียงตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองน่านและอำเภอสันติสุข
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่จริม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเวียงสา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองน่าน

ประวัติ

เมื่อ พ.ศ. 1896 พญาการเมือง เจ้าผู้ครองนครน่าน (องค์ที่ 5) ได้รับพระราชทานพระบรมสารีริกธาตุรวม 7 องค์ พร้อมด้วยพระพิมพ์ทองคำ 20 องค์ พระพิมพ์เงิน 20 องค์ จากพระเจ้าไสลือไท กษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัย เถระชั้นผู้ใหญ่ พิจารณาเห็นว่า ดอยภูเพียงแช่แห้ง เป็นชัยภูมิดี จึงอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุ พร้อมด้วยพระพิมพ์ทอง พระพิมพ์เงิน ไปยังดอยภูเพียงแช่แห้ง ประจุลงในเต้าปูน ทองสำริด แล้วพอกด้วยสะตาย(ปูนขาวผสมยางไม้) แล้วขุดหลุมลึก 1 วา อาราธนาพระบรมสารีริกธาตุ ประจุไว้ในหลุมกลบดินแล้วก่อเจดีย์สูง 1 วา ทับไว้อีกชั้น ในกาลต่อมาจึงย้ายเมืองวรนคร (นครน่าน) จากท้องที่อำเภอปัว (ในปัจจุบัน) มาสร้างเมืองใหม่ขึ้นที่เชิงดอยภูเพียงแช่แห้ง ทรงขนานนามตามชื่อดอยว่า “เมืองภูเพียงแช่แห้ง” สืบมา

พญาการเมือง ปกครองเมืองใหม่นี้ได้เพียง 5 ปี ก็ถึงแก่พิราลัย พญาผากองผู้เป็นโอรส ได้ขึ้นครองเมืองสืบมาอีก 6 ปี เห็นว่าที่ตัวเมืองภูเพียงแช่แห้งเป็นที่กันดารน้ำในฤดูแล้ง ชัยภูมิริมฝั่งแม่น้ำน่านฝั่งตรงข้ามคือบริเวณห้วยไคร้ ห่างจากเดิมไปทางทิศตะวันตก ประมาณ 60 เส้น เป็นที่เหมาะสมกว่า ปี พ.ศ. 1911 พญาผากองจึงอพยพไพร่พล ประชาชน ข้ามลำน้ำน่าน มาตั้งเมือง คือที่ตั้งตัวเมืองน่าน หรือจังหวัดน่านในปัจจุบัน

กิ่งอำเภอภูเพียงจึงตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดน่าน โดยแยกออกจากอำเภอเมืองน่านตามประกาศกระทรวงมหาดไทย ลงวันที่ 1 มิถุนายน 2540 มีผลตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2540 และได้รับยกฐานะเป็นอำเภอตามพระราชกฤษฎีกา ประกาศในพระราชกิจจานุเบกษาฉบับกฤษฎีกา เล่ม 124 ตอนที่ 46 ก. ลงวันที่ 24 สิงหาคม 2550 โดยมีผลบังคับเมื่อพ้นสิบห้าวันนับแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษา ซึ่งส่งผลมีฐานะเป็นอำเภอตั้งแต่วันที่ 8 กันยายน 2550 เป็นต้นไป

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

การปกครองของอำเภอภูเพียงมี 7 ตำบล 61หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	ม่วงตึ๊ด		Muang Tuet	5	1,514	4,263
2.	นาปัง		Na Pang	6	1,176	3,397
3.	น้ำแก่น		Nam Kaen	10	1,359	4,424
4.	น้ำเกี๋ยน		Nam Kian	5	831	2,844
5.	เมืองจัง		Mueang Chang	11	2,060	5,920
6.	ท่าน้าว		Tha Nao	7	1,110	3,343
7.	ฝายแก้ว		Fai Kaeo	17	4,469	11,760

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอภูเพียงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

• องค์การบริหารส่วนตำบลม่วงตึ๊ด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลม่วงตึ๊ดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาปัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาปังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำแก่น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำแก่นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำเกี๋ยน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำเกี๋ยนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองจัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองจังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าน้าว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าน้าวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลฝายแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฝายแก้วทั้งตำบล

การคมนาคม

• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1168 (น่าน-แม่จริม)
• ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1169 (น่าน-สันติสุข)

สถานที่ท่องเที่ยว

• วัดพระธาตุแช่แห้ง ตำบลม่วงตึ๊ด
• พิพิธภัณฑ์วัดนาปัง ตำบลนาปัง
• หอไตรโบราณ วัดนาปัง ตำบลนาปัง
• พระธาตุวัดท่าล้อ ตำบลฝายแก้ว
• พระพุทธรูปปางมารวิชัย วัดกอก ตำบลท่าน้าว
• พระพุทธรูปทองทิพย์น้อย วัดบุปผาราม ตำบลฝายแก้ว
• ล่องแพบ้านหาดผาขน ตำบลเมืองจัง
• หาดหินสวยน้ำใส หมู่บ้านป่าหัด ตำบลม่วงตึ๊ด

สถานศึกษา

• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา น่าน
• วิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย
• โรงเรียนน่านนคร