อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน

อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน
ไอยูซีเอ็นกลุ่ม 3 (อนุสรณ์สถานทางธรรมชาติ)
อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน
ตำแหน่งของอุทยานในประเทศไทย อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน (ประเทศไทย)
ที่ตั้ง	ตำบลโป่งผา อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย
เมืองใกล้สุด	แม่สาย (8 กิโลเมตร)
พิกัด	20°22′54″N 99°52′01″E
พื้นที่	12,000 ไร่ (19.2 ตร.กม.)
จัดตั้ง	1 ตุลาคม พ.ศ. 2529
หน่วยราชการ	สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 15 (เชียงราย) กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอน เป็นอุทยานในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าดอยนางนอน ตั้งอยู่ในตำบลโป่งผา อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย มีเนื้อที่ 12,000 ไร่ จัดตั้งเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2529 โดยกรมป่าไม้ มีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาขนาดใหญ่หลายลูกติดต่อกัน มีความสูงโดยเฉลี่ย 779 เมตร และลาดชันมาทางทิศตะวันออก มีความยาวถ้ำประมาณ 10.3 กม. และความยาวถ้ำเป็นอันดับ 4 ของประเทศไทย

อุทยานแห่งชาติถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอนมีอาณาเขตติดต่อกับดอยจ้องและห้วยน้ำจองทางทิศเหนือ ติดต่อกับดอยผู้เฒ่าและห้วยน้ำค้างทางทิศใต้ ติดต่อกับภูเขาลูกใหญ่ซึ่งทอดมาจากประเทศพม่าทางทิศตะวันตก และทางทิศตะวันออกเป็นที่ราบพื้นที่เกษตรกรรมและตั้งถิ่นฐาน วนอุทยานแห่งนี้อยู่ห่างจากตัวจังหวัดเชียงราย และตัวอำเภอแม่สาย 60 กิโลเมตรและ 8 กิโลเมตรตามลำดับ

ประวัติ

ป้ายอุทยานแห่งชาติ

ป้ายวนอุทยาน

อุทยานถ้ำหลวง-ขุนน้ำนางนอนได้รับการจัดตั้งเป็นเขตอุทยานคุ้มครองของอย่างเป็นทางการของประเทศไทยเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2529

ปฏิบัติการกู้ภัยถ้ำหลวง พ.ศ. 2561

บทความหลัก: ปฏิบัติการค้นหาและกู้ภัยถ้ำหลวง

ตั้งแต่วันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2561 ผู้ช่วยผู้ฝึกสอนและนักฟุตบอลเยาวชนทีมฟุตบอลหมูป่าอะคาเดมีแม่สาย อายุระหว่าง 11-16 ปี 12 คน และผู้ช่วยผู้ฝึกสอน อายุ 26 ปี 1 คน รวมทั้งหมด 13 คน ได้สูญหายไปในถ้ำหลวง ทางเจ้าหน้าที่ทุกภาคส่วนระดับประเทศจึงเริ่มปฏิบัติการค้นหาและกู้ภัยถ้ำหลวง โดยเจ้าหน้าที่สันนิษฐานว่าทั้งหมดได้เข้าไปในถ้ำหลวงและไม่สามารถกลับออกมาได้เนื่องจาก หลังจากทั้ง 13 คนเข้าไปในถ้ำหลวงในขณะนั้นมีฝนตกหนัก และทำให้น้ำฝนไหลเอ่อเข้าท่วมถ้ำตามเส้นทางน้ำภายในถ้ำ จากทั้งดอยผาหมี จากปากทางเข้าถ้ำ รวมไปถึงรอยแยกบนเขาและสันเขาจนท่วมเอ่อบริเวณที่เป็นเหวหรือจุดต่ำสุดของถ้ำที่ทั้ง 13 คนต้องเดินทางผ่าน และน้ำได้ท่วมปิดทางออก จึงทำให้ทั้ง 13 คนออกมาไม่ได้ โดยทางเจ้าหน้าที่มีหลักฐานเป็นจักรยานหลายคันที่จอดไว้บริเวณปากถ้ำรวมทั้งสัมภาระและรองเท้าหลายชิ้นที่พบทิ้งไว้ในถ้ำ จึงสันนิษฐานว่าทั้งหมดยังคงติดอยู่ในถ้ำ หลังจากนั้นเจ้าหน้าที่ได้ทำการตามหาโดยระดมความช่วยเหลือจากทุกภาคส่วนทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ ซึ่งเป็นปฏิบัติการที่ได้รับความสนใจจากสังคมเป็นวงกว้าง

และเวลาประมาณ 21.43 น. ของวันที่ 2 กรกฎาคม 2561 ทางผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ได้แถลงอย่างเป็นทางการว่า พบผู้ประสบเหตุแล้วทั้ง 13 ชีวิต รวมภารกิจเป็นเวลา 9 วัน 5 ชั่วโมง 41 นาที ซึ่งพบทั้ง 13 ชีวิตทุกคนปลอดภัย แต่ยังไม่สามารถช่วยเหลืออกมาได้ในทันทีในขณะนั้น และในวันที่ 8 กรกฎาคม 2561 เป็นวันแรกที่ปฏิบัติการค้นหาและกู้ภัยถ้ำหลวงนำผู้ประสบภัยออกจากถ้ำได้คนแรกเมื่อเวลา 17.40 น.

นิเวศวิทยา

ป่าภายในอุทยานเป็นป่าเบญจพรรณค่อนข้างสมบูรณ์ พันธุ์ไม้ที่พบได้แก่ สัก เต็ง รัง เหียง พลวง ประดู่ มะค่า ตะเคียน ยอป่า และมีไผ่ขึ้นตลอดทางตามแนวลำธาร สัตว์ป่าที่พบได้แก่ หมูป่า เก้ง กระจงเล็ก กระแตเหนือ กระรอก พังพอน ค้างคาว ปูดอกข้อแดง รวมถึงช้าง เสือดาว กวาง และอีเห็น นกที่พบได้แก่ นกกระยาง นกกะปูด นกโพระดกคอสีฟ้า นกยูง ไก่ป่า เหยี่ยวและนกกระจิบหลายชนิด เช่น นกกระจิบคอดำ

สถานที่ท่องเที่ยว

ถ้ำหลวง

เวลาทำการ

ทางเดินภายในถ้ำ

ถ้ำหลวง ตั้งอยู่ที่บ้านน้ำจำ ตำบลโป่งผา เป็นถ้ำหินปูนกึ่งแห้งขนาดใหญ่ มีความยาวรวมทั้งสิ้น 10,316 เมตร (สำรวจโดย SMCC, BEC, Unsworth ระหว่างปี พ.ศ. 2557–2559) ถือเป็นถ้ำที่มีความยาวมากที่สุดเป็นอันดับ 4 ของประเทศไทย ปากถ้ำเป็นโถงกว้างและสูงกว่าโถงถ้ำแรก ภายในถ้ำสามารถพบเกล็ดหินสะท้อนแสง หินงอก หินย้อย ธารน้ำ ถ้ำลอด และถ้ำแขนง แนวโถงถ้ำมีเส้นทางคดเคี้ยว บางช่วงเข้าถึงง่าย บางช่วงมีเพดานต่ำ นอกจากนี้ยังมีหลักฐานที่แสดงถึงวิวัฒนาการของถ้ำจำนวนมาก เช่น รอยการไหลของน้ำเป็นริ้วคลื่น (ripple mark) ระดับพื้นถ้ำเก่า หินถล่มขนาดใหญ่และเล็กจำนวนมาก รอยแตกแบบมีแรงดึง (tension crack) รอยระดับน้ำ หลุมยุบ โพรงเพดานถ้ำ และรอยแตกของผนัง ถือเป็นถ้ำที่มีความเหมาะสมในเชิงการศึกษาวิจัย

โดยปกติถ้ำหลวงจะเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมได้เฉพาะช่วงหน้าแล้ง (เดือนธันวาคม–มิถุนายน) และปิดในช่วงฤดูฝน (กรกฎาคม-พฤศจิกายน) เนื่องจากมีน้ำไหลผ่านหรือเข้าท่วมพื้นที่บางส่วนของถ้ำ

พันธุ์พืชหลักที่พบในบริเวณถ้ำได้แก่ เสี้ยว ผีเสื้อ แดงดง (Walsura robusta) ค้างคาว (Aglaia edulis) และขี้เหล็กเทศ

โดยผีเสื้อและแดงดงเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ ส่วนเสี้ยวแพร่พันธุ์เป็นจำนวนมาก ส่วนในถ้ำยังเป็นที่อาศัยของค้างคาว

ขุนน้ำนางนอน

ขุนน้ำนางนอน ตั้งอยู่ที่บ้านจ้อง ตำบลโป่งผา อยู่ห่างจากถ้ำหลวง (และสำนักงานฯ) ประมาณ 2.5 กิโลเมตร มีลำธารที่ไหลออกมาจากรอยแยกของหินใต้ภูเขาหินปูน ซึ่งได้ทำฝายขนาดเล็กกั้นไว้จนกลายเป็นแอ่งน้ำขนาดพื้นที่ 3 ไร่ เป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจ แหล่งศึกษาธรรมชาติ และดูนก