ข้ามไปเนื้อหา

ราชวงศ์กาเปเซียง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ราชวงศ์กาเปเซียง
พระราชอิสริยยศกษัตริย์ฝรั่งเศส
ดยุคแห่งออร์เลออง
กษัตริย์แห่งสเปน
กษัตริย์แห่งนาวาร์
ดยุคแห่งเบอร์กันดี
กษัตริย์แห่งเนเปิลส์
กษัตริย์แห่งซิซิลี
แกรนด์ดยุกแห่งลักเซมเบิร์ก
กษัตริย์แห่งโปรตุเกส
ปกครองฝรั่งเศส
เชื้อชาติแฟรงก์
สาขาตระกูลเบอร์กันดี

ราชวงศ์วาลัว
ราชวงศ์บูร์บง

ราชวงศ์อาวิซ (นอกสมรส)

ประมุขพระองค์แรกพระเจ้าอูก กาแป
สถาปนาค.ศ. 987

ราชวงศ์กาเปเซียง (ฝรั่งเศส: Capétiens) หรือ ราชวงศ์คาพีเชียน (อังกฤษ: Capetians) คือ ราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรฝรั่งเศสในสมัยกลาง มีพระเจ้าอูก กาแป (Hugh Capet) แห่งฝรั่งเศสเป็นต้นพระราชวงศ์ ปัจจุบันราชวงศ์กาเปเซียงที่ยังคงมีพระชนม์ชีพและถือพระราชสมบัติอยู่ คือ กษัตริย์แห่งสเปนและแกรนด์ดยุกแห่งลักเซมเบิร์กผ่านทางราชวงศ์บูร์บง

คำว่า "คาพีเชียน" มาจากพระนามพระเจ้าอูก กาแป ทั้งที่ "กาแป" มิได้เป็นนามสกุลแต่เป็นฉายานาม แต่กษัตริย์ฝรั่งเศสก็ทรงใช้ "กาแป" เป็นพระนามของพระราชสกุล เช่นเมื่อ พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 แห่งฝรั่งเศส ทรงถูกประหารด้วยกิโยตีนใน ค.ศ. 1793 การปกครองปฏิวัติในสมัยนั้นบันทึกในมรณบัตรว่า "หลุยส์ กาแป"

บรรพบุรุษของราชวงศ์กาเปเซียง คือ ตระกูลรอแบร์ (Robertian) ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็นเคานต์แห่งปารีสในอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตก ปัจจุบันคือฝรั่งเศส ในคริสต์ศตวรรษที่ 9 และ 10 ตระกูลรอแบร์อภิเษกกับราชวงศ์การอแล็งเฌียง (Carolingian dynasty) ราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตกขณะนั้น ทำให้ตระกูลรอแบร์บางคนได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ด้วย แต่ใน ค.ศ. 987 ราชวงศ์การอแล็งเฌียงสิ้นสุดลงในอาณาจักรแฟรงก์ตะวันตก อูก กาแป เคานต์แห่งปารีสที่สืบเชื้อสายจากตระกูลรอแบร์นั้น ได้ขึ้นครองราชย์เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์กาเปเซียง

ราชวงศ์กาเปเซียงในสายตรงฝรั่งเศสสิ้นสุดลงใน ค.ศ. 1328 ด้วยการสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าชาร์ลที่ 4 ที่ทรงไร้ทายาท แต่ ราชวงศ์วาลัว (Valois dynasty) และราชวงศ์บูร์บง (Bourbon dynasty) อันเป็นสาขาย่อยของราชวงศ์กาเปเซียงยังคงปกครองฝรั่งเศสต่อไป

ประวัติศาสตร์

[แก้]

ชาวแกเปเตียงทุกคนสืบเชื้อสายมาจากรอแบต์ผู้แข็งแกร่ง เคานต์แห่งอ็องฌูและบลัวส์ ที่มีบุตรชายสองคนที่มักถูกเรียกว่าชาวรอแบเตียงมากกว่าแกเปเตียง ทั้งคู่ได้รับการสวมมงกุฎเป็นกษัตริย์ของชาวแฟรงก์ อูดส์ในปี ค.ศ. 888 และรอแบต์ที่ 1 ในปี ค.ศ. 922

ผ่านทางพระโอรสของรอแบต์ที่ 1 อูกมหาราช กอบกู้ราชวงศ์การอแล็งเฌียงกลับมาในปี ค.ศ. 936 บุตรชายของเขา อูก แกเปต์ ได้รับเลือกเป็นกษัตริย์ในปี ค.ศ. 987 อันเป็นการถอนรากถอนโคนชาวการอแล็งเฌียงไปตลอดกาล

กษัตริย์ 13 คน ตั้งแต่อูก กาแปต์จนถึงทารกน้อย จอห์นที่ 1 ที่สืบทอดต่อ ๆ กันจากพระบิดาสู่พระโอรส กับพระปิตุลาสองคนของพระเจ้าจอห์นที่ 1 พระเจ้าฟิลิปที่ 5 กับพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 6 ถูกเรียกว่าเป็นชาวแกเปเตียง "สายตรง" ที่ถูกสืบทอดต่อโดยกษัตริย์แกเปเตียงอีก 13 คนของราชวงศ์วาลัวส์ เจ็ดในสิบสามคน (ตั้งแต่พระเจ้าฟิลิปที่ 6 ถึงพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 8) เป็นการสืบทอดจากพระบิดาสู่พระโอรส หลังจากนั้นก็เป็นสายตระกูลวาลัวส์-เออร์ลีย็องส์ (ที่มีตัวแทนคือพระเจ้าหลุยส์ที่ 12) กับสายตระกูลวาลัวส์-อ็องกูแลม (กษัตริย์ 5 คน ตั้งแต่พระเจ้าฟร็องซัวส์ที่ 1 ถึงพระเจ้าอ็องรีที่ 3) จนถึงปี ค.ศ. 1589 จากนั้นชาวแกเปเตียงของบูร์บงก็สืบทอดต่อ

การปกครองของพระเจ้าอูก แกเปต์ถูกจำกัดอำนาจอยู่แค่รอบ ๆ ปารีส ขณะที่ราชอาณาจักรฝรั่งเศสที่เหลืออยู่ในมือของลอร์ดท้องถิ่นผู้ทรงอำนาจ ผู้สืบทอดสายตรงของพระองค์ค่อย ๆ เพิ่มอาณาเขตให้ครอบคลุมพื้นที่ที่ได้มาจากการพิชิตบ้าง การสืบทอดต่อบ้าง การใช้ประโยชน์จากสิทธิ์ชอบธรรมในฐานะผู้ครองอำนาจเหนือกว่าในพื้นที่บ้าง

ภายใต้ชาวแกเปเตียง องค์กรบริหารปกครองพื้นฐานมากมายของระบอบกษัตริย์ฝรั่งเศส ประกอบด้วยปาร์เลอม็องต์ส์ (ศาลหลวง) อีแตต์ส์-เจเนโรซ์ (คณะผู้แทน) และไบล์ยีส์ (เจ้าพนักงานท้องถิ่นหลวง) เริ่มพัฒนาขึ้นมา

ชาวแกเปเตียงที่โดดเด่นที่สุดคือพระเจ้าฟิลิปที่ 2 (ครองราชย์ ค.ศ. 1180 – 1223) ที่แย่งพื้นที่มากมายของจักรวรรดิที่ชาวอ็องฌูแว็งสร้างขึ้นมาในฝรั่งเศสตะวันตกมาจากผู้ปกครองอ็องฌูแว็งแห่งอังกฤษได้ ชาวแกเปเตียงที่โดดเด่นอีกคนคือพระเจ้าหลุยส์ที่ 9 หรือนักบุญหลุยส์ (ครองราชย์ ค.ศ. 1226 – 1270) ที่การอุทิศตนให้กับความยุติธรรมและการใช้ชีวิตเยี่ยงนักบุญของพระองค์เพิ่มความเกรียงไกรให้กับระบอบกษัตริย์

ราชวงศ์เบอร์กันดี

[แก้]

ใน ค.ศ. 1035 พระโอรสของพระเจ้ารอแบร์ที่ 2 แห่งฝรั่งเศส คือ รอแบร์ ได้ครองแคว้นเบอร์กันดีเป็นดยุคแห่งเบอร์กันดี ราชวงศ์เบอร์กันดี ครองอาณาจักรดยุคแห่งเบอร์กันดี ไปอีกหลายร้อยปี จนใน ค.ศ. 1361 พระเจ้าจอห์นที่ 2 แห่งฝรั่งเศส จึงได้รับ อาณาจักรดยุคแห่งเบอร์กันดีไปเพราะราชวงศ์ในเบอร์กันดีสิ้นสุดลง

บุตรชายของดุ๊กแห่งเบอร์กันดี คือ อองรี ต้องการแสวงหาความยิ่งใหญ่ เมื่อไม่ได้ครองแคว้นเบอร์กันดี จึงหนีไปสเปนเพื่อช่วยกษัตริย์แห่งคาสตีลขับไล่ชาวมุสลิมสเปน จนใน ค.ศ. 1093 ได้เป็นเคานต์แห่งโปรตุเกส ต่อมาใน ค.ศ. 1139 ลูกชายของอองรี คือ อาฟงซู เองรีกิช (Afonso Henriques) ได้ปราบดาภิเษกตนเองเป็น พระเจ้าอาฟองโซที่ 1 แห่งโปรตุเกส ปฐมกษัตริย์แห่งโปรตุเกส ราชวงศ์เบอร์กันดี

สาขาย่อยต่าง ๆ ของราชวงศ์กาเปเซียง

[แก้]
  • ตระกูลเบอร์กันดี (House of Burgundy)
    • สาขาอาฟงซีน (Afonsine House of Burgundy)
  • ตระกูลแวร์มองดัว (House of Vermandois) ; เคานต์แห่งแวร์มองดัว
  • ตระกูลดเรอ (House of Dreux) ; เคานต์แห่งดเรอ
    • สาขาบริตตานี; ดุ๊กแห่งบริตตานี
      • ตระกูลมงฟอร์ (Monfort) ; ดุ๊กแห่งบริตตานี
  • ตระกูลกูร์เตอเน (House of Courtenay)
  • ตระกูลอาร์ตัว (House of Artois) ; เคานต์แห่งอาร์ตัว
  • ตระกูลอองชู (House of Anjou) ; เคานต์แห่งอองชู
  • ตระกูลบูร์บง (House of Bourbon) ; แซญอร์แห่งบูร์บง (Seignor of Bourbon) ; ดุ๊กแห่งบูร์บง (Duke of Bourbon)
    • สาขาลามาร์ช (La Marche branch) ; เคานต์แห่งลามาร์ช; ดุ๊กแห่งว็องโดม (Duke of Vendôme) ; กษัตริย์แห่งนาวาร์ (King of Navarre) จนกลายเป็น ราชวงศ์บูร์บง แห่งฝรั่งเศส
  • ราชวงศ์วาลัว (House of Valois) ; เคานต์แห่งวาลัว
  • ตระกูลเอวเรอ (House of Évreux) ; เคานต์แห่งเอวเรอ; กษัตริย์แห่งนาวาร์

แหล่งข้อมูล

[แก้]

https://www.britannica.com/topic/Capetian-dynasty