รายชื่อสมุหราชองครักษ์ของไทย

สมุหราชองครักษ์
	ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน; ยกเลิกตำแหน่ง; ตั้งแต่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2560; (ข้อผิดพลาด: แม่แบบ:อายุปีและวัน รองรับเฉพาะปีพุทธศักราช หากใช้เป็นคริสต์ศักราช กรุณาใช้ แม่แบบ:Age in years and days)
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ไทย
วาระ	ตามพระราชอัธยาศัย
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	เจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค)
สถาปนา	พ.ศ. 2441
รอง	รองสมุหราชองครักษ์
เว็บไซต์	http://www.radc.go.th/

สมุหราชองครักษ์ กำเนิดขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งเดิมเรียกว่า "นายทหารรักษาพระองค์" โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิบัติหน้าที่รับใช้เบื้องพระยุคลบาท พิทักษ์รักษาความปลอดภัยแด่องค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในกาลต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญและคุณประโยชน์ที่จะต้องมีราชองครักษ์ไว้ปฏิบัติราชการสนองพระเดชพระคุณโดยใกล้ชิด จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คัดเลือก นายทหารรักษาพระองค์มาจากกรมทหามหาดเล็กรักษาพระองค์และทรงพระราชทานนามนายทหารเหล่านี้ว่า "ราช-แอด-เดอ-แกมป์" จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2434 ได้เปลี่ยนนามเป็น "ราชองครักษ์" เมื่อจำนวนราชองครักษ์เพิ่มมากขึ้น เพื่อให้เป็นระเบียบแบบแผนสืบไปจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติราชองครักษ์ ร.ศ. 117 ขึ้น เมื่อวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2441 ให้ตั้งราชองครักษ์เป็นกรมหนึ่ง ขึ้นอยู่ในกรมยุทธนาธิการ มีสมุหราชองครักษ์เป็นผู้รับผิดชอบราชองครักษ์ทั้งปวง

ต่อมา ได้มีพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2560^[1] ให้มีการจัดระเบียบบริหารราชการในพระองค์ และมีพระราชกฤษฎีกาจัดระเบียบราชการและการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 กำหนดให้มี "กรมราชองครักษ์" โอนไปเป็นส่วนราชการในพระองค์^[2] สังกัดหน่วยบัญชาการถวายความปลอดภัยรักษาพระองค์ และเปลี่ยนชื่อเป็น "สํานักงานราชองครักษ์ประจําพระองค์"^[3] (Office of the Aide-de-Camp)^[4] ทำให้ไม่มีการแต่งตั้ง "สมุหราชองครักษ์" ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา โดยคนสุดท้ายที่ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นสมุหราชองครักษ์ คือ พลเอก สายัณห์ คัมภีร์พันธุ์

รายพระนาม/รายนามสมุหราชองครักษ์

ลำดับ	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ
1		เจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค)	พ.ศ. 2441	พ.ศ. 2452
2		พระยาสุรเสนา(กลิ่น แสงชูโต)	พ.ศ. 2452	พ.ศ. 2456
3		เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน(อุ่ม พิชเยนทรโยธิน)	พ.ศ. 2456	พ.ศ. 2460
4		เจ้าพระยารามราฆพ	พ.ศ. 2460	พ.ศ. 2469
5		หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร^[5]	พ.ศ. 2469	พ.ศ. 2471
6		พลเอก พระยาเทพอรชุน (อุ่ม อินทรโยธิน)^[6]	พ.ศ. 2471	พ.ศ. 2475
7		พลโท พระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์สิทธิ์ สุทัศน์)^[7]	พ.ศ. 2475	พ.ศ. 2479
8		พันเอก พระสราภัยสฤษฏิการ^[8]	พ.ศ. 2480	พ.ศ. 2485
9		พลอากาศโท พระศิลปศัสตราคม	พ.ศ. 2489	พ.ศ. 2491
10		พลเอก หลวงสุรณรงค์^[9]	พ.ศ. 2491	พ.ศ. 2507
11		พลเรือเอก หม่อมเจ้ากาฬวรรณดิศ ดิศกุล^[10]	พ.ศ. 2507	พ.ศ. 2517
12		พลเอก จำเป็น จารุเสถียร	พ.ศ. 2517	พ.ศ. 2521
13		พลเรือเอก นิรันดร์ ศิรินาวิน	พ.ศ. 2521	พ.ศ. 2526
14		พลเอก นวล จันทร์ตรี	พ.ศ. 2526	พ.ศ. 2530
15		พลเอก ดำรง สิกขะมณฑล^[11]	พ.ศ. 2530	พ.ศ. 2545
16		พลเอก สายัณห์ คัมภีร์พันธุ์^[12]	พ.ศ. 2545	พ.ศ. 2560^[13]