รายชื่อสมุหราชองครักษ์ของไทย

สมุหราชองครักษ์
	เจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์; (คนแรก)
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ไทย
วาระ	ตามพระราชอัธยาศัย
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	เจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค)
สถาปนา	พ.ศ. 2441
คนสุดท้าย	สายัณห์ คัมภีร์พันธุ์
ยกเลิก	พ.ศ. 2561
รอง	รองสมุหราชองครักษ์
เว็บไซต์	http://www.radc.go.th/

สมุหราชองครักษ์ กำเนิดขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งเดิมเรียกว่า "นายทหารรักษาพระองค์" โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิบัติหน้าที่รับใช้เบื้องพระยุคลบาท พิทักษ์รักษาความปลอดภัยแด่องค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในกาลต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญและคุณประโยชน์ที่จะต้องมีราชองครักษ์ไว้ปฏิบัติราชการสนองพระเดชพระคุณโดยใกล้ชิด จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คัดเลือก นายทหารรักษาพระองค์มาจากกรมทหามหาดเล็กรักษาพระองค์และทรงพระราชทานนามนายทหารเหล่านี้ว่า "ราช-แอด-เดอ-แกมป์" จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2434 ได้เปลี่ยนนามเป็น "ราชองครักษ์" เมื่อจำนวนราชองครักษ์เพิ่มมากขึ้น เพื่อให้เป็นระเบียบแบบแผนสืบไปจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติราชองครักษ์ ร.ศ. 117 ขึ้น เมื่อวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2441 ให้ตั้งราชองครักษ์เป็นกรมหนึ่ง ขึ้นอยู่ในกรมยุทธนาธิการ มีสมุหราชองครักษ์เป็นผู้รับผิดชอบราชองครักษ์ทั้งปวง

ต่อมา ได้มีพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2560^[1] ให้มีการจัดระเบียบบริหารราชการในพระองค์ และมีพระราชกฤษฎีกาจัดระเบียบราชการและการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 กำหนดให้มี "กรมราชองครักษ์" โอนไปเป็นส่วนราชการในพระองค์^[2] สังกัดหน่วยบัญชาการถวายความปลอดภัยรักษาพระองค์ และเปลี่ยนชื่อเป็น "สํานักงานราชองครักษ์ประจําพระองค์"^[3] (Office of the Aide-de-Camp)^[4] ทำให้ไม่มีการแต่งตั้ง "สมุหราชองครักษ์" ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา โดยคนสุดท้ายที่ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นสมุหราชองครักษ์ คือ พลเอก สายัณห์ คัมภีร์พันธุ์

รายพระนาม/รายนามสมุหราชองครักษ์

ลำดับ	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ
1		เจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค)	พ.ศ. 2441	พ.ศ. 2452
2		พระยาสุรเสนา(กลิ่น แสงชูโต)	พ.ศ. 2452	พ.ศ. 2456
3		เจ้าพระยาพิชเยนทรโยธิน(อุ่ม พิชเยนทรโยธิน)	พ.ศ. 2456	พ.ศ. 2460
4		เจ้าพระยารามราฆพ	พ.ศ. 2460	พ.ศ. 2469
5		หม่อมเจ้าอมรทัต กฤดากร^[5]	พ.ศ. 2469	พ.ศ. 2471
6		พลเอก พระยาเทพอรชุน (อุ่ม อินทรโยธิน)^[6]	พ.ศ. 2471	พ.ศ. 2475
7		พลโท พระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (หม่อมราชวงศ์สิทธิ์ สุทัศน์)^[7]	พ.ศ. 2475	พ.ศ. 2479
8		พันเอก พระสราภัยสฤษฏิการ^[8]	พ.ศ. 2480	พ.ศ. 2485
9		พลอากาศโท พระศิลปศัสตราคม	พ.ศ. 2489	พ.ศ. 2491
10		พลเอก หลวงสุรณรงค์^[9]	พ.ศ. 2491	พ.ศ. 2507
11		พลเรือเอก หม่อมเจ้ากาฬวรรณดิศ ดิศกุล^[10]	พ.ศ. 2507	พ.ศ. 2517
12		พลเอก .....	พ.ศ. 2556	พ.ศ. 2568
13		พลเรือเอก นิรันดร์ ศิรินาวิน	พ.ศ. 2521	พ.ศ. 2526
14		พลเอก นวล จันทร์ตรี	พ.ศ. 2526	พ.ศ. 2530
15		พลเอก ดำรง สิกขะมณฑล^[11]	พ.ศ. 2530	พ.ศ. 2545
16		พลเอก สายัณห์ คัมภีร์พันธุ์^[12]	พ.ศ. 2556	พ.ศ. 2561^[13]