บ้านทรายทอง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ บ้านทรายทอง (แก้ความกำกวม)

ไฟล์:พจมาน สว่างวงศ์ (2494).JPG

พจมาน สว่างวงศ์ จากละครเวทีบ้านทรายทอง ฉบับ พ.ศ. 2494 รับบทโดย สวลี ผกาพันธุ์

บ้านทรายทอง เป็นนวนิยายอมตะเรื่องหนึ่งของวงการวรรณกรรมไทย เขียนโดย ก.สุรางคนางค์ (กัณหา เคียงศิริ ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี 2529) นักประพันธ์ผู้มีชื่อเสียง ตีพิมพ์ครั้งแรกในนิตยสารรายปักษ์ชื่อ "ปิยมิตร" ประมาณปี พ.ศ. 2493 เคยเป็น ละครโทรทัศน์และ ภาพยนตร์ ได้รับความนิยมสูงตลอดมา

สวลี ผกาพันธุ์ มีชื่อเสียงจากบทสาวน้อยถักผมเปีย พจมาน สว่างวงศ์ คนแรกในวงการแสดง จากละครเวทีของคณะอัศวินการละคร ของ เสด็จพระองค์ชายใหญ่ (ภาณุพันธุ์) ที่ ศาลาเฉลิมไทย พ.ศ. 2494 หลังสงครามโลกครั้งที่ 2

ปัจจุบันบริษัทบีเคพีนำภาพยนตร์เวอร์ชันจารุณี สุขสวัสดิ์, พอเจตน์ แก่นเพชร ที่เคยฉายเมื่อ พ.ศ. 2523 ซึ่งทำรายได้ประมาณ 20 ล้านบาท มารีมาสเตอร์ใหม่ภายใต้โปรเจกต์ The Legend Collection

เนื่อเรื่องเดิมจบที่พจมานแต่งงานกับชายกลาง ต่อมาผู้ประพันธ์ ได้แต่งเพิ่มภาคต่อหลังการแสดงละครเวที ซึ่งประสบความสำเร็จอย่างดียิ่ง และได้นำมาแสดงทางไทยทีวีช่อง 4 บางขุนพรหม ต่อมาจึงรวมทั้งสองภาคเป็นเรื่องเดียวกัน กล่าวถึง "พจมาน พินิจนันต์" ก้าวเข้ามาอยู่ในบ้านทรายทอง ตามคำสั่งเสียสุดท้ายของพ่อเพื่อเรียนต่อในกรุงเทพฯ เธอถูกกลั่นแกล้งสารพัดโดย หม่อมแม่และหญิงเล็ก ด้วยกลัวว่าพจมานจะพรากบ้านหลังนี้ไปครอง แต่ในที่สุดเธอก็สามารถเอาชนะอุปสรรคทั้งหลายได้สำเร็จด้วยการช่วยเหลือจาก หญิงใหญ่ และชายกลาง รวมทั้ง ชายเล็ก ผู้พิการที่รักเธอเหมือนพี่สาว

เนื้อเรื่อง

พจมาน เด็กสาวผู้มีความหยิ่งในศักดิ์ศรีและชาติกำเนิดของตน แม้จะเป็นเพียงสามัญชนคนธรรมดาก็ตาม เธอจำเป็นต้องจากบ้านสวนเดินทางเข้ากรุงเทพฯ เพื่อเรียนหนังสือต่อ ตามความประสงค์ของบิดาที่เขียนสั่งไว้ก่อนเสียชีวิต ให้พจมานไปอาศัยอยู่กับครอบครัวหม่อมพรรณราย ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องของพ่อที่บ้านทรายทอง เธอถูกกลั่นแกล้งตั้งแต่เข้ามาอยู่ โดยมีหม่อมแม่และคุณหญิงเล็กน้องสาวของชายกลาง รวมถึงคนรับใช้ทุกคนในบ้านคอยแกล้งเธอ ชายกลางสงสาร และให้คุณหญิงใหญ่พี่สาวคนโตคอยช่วยเหลือ และพจมานก็คอยดูแลเอาใจใส่น้องชายคนเล็กของชายกลางที่เป็นง่อย เธอแสดงให้เห็นว่าเธอเป็นคนที่เข้มแข็งอดทนมีจิตใจที่ดีงาม จนสามารถเอาชนะใจของชายกลาง และอีกหลายๆ คน จนเป็นผลสำเร็จ จนทั้งคู่ก็ได้แต่งงานกันในที่สุด

พจมาน แต่งงานกับชายกลาง ที่บ้านทรายทอง หม่อมพรรณรายมางานอย่างเสียมิได้ น้องสาวของพจมาน พจนีย์ก็มาเรียกร้องสิทธิ์จะอาศัยอยู่ด้วย เมื่อทั้งสองกลับจากฮันนีมูน ก็พบกับปัญหาต่าง ๆ นานา ทั้งไสวแม่บ้านและพจนีย์กับเด็กบุญเรือน ที่มักจะนำเรื่องภายในบ้านไปกระจายข่าว ทำให้เกิดเรื่องขัดแย้งกันเสมอ สามีเก่าของพจนีย์ก็มาขอเงินไปรักษาตัว จนไสวเอาไปรายงานหม่อมพรรณราย ทั้งพจนีย์และคนอื่น ๆ ก็กล่าวหาพจมานในทางเสื่อมเสีย หญิงเล็กก็แต่งงานกับนายบุญเติมเศรษฐีซึ่งมีประวัติไม่ดีนัก เมื่อน้องชายป่วยและเสียชีวิตในที่สุด พจมานเสียใจมากและเหน็ดเหนื่อยกับปัญหาที่เกิดขึ้นไม่หยุดหย่อน จึงขอไปอยู่กับแม่ที่ต่างจังหวัดสักระยะ จนพจนีย์ไปพบจดหมายของสามีตนจึงเข้าใจพี่สาวและประกาศให้ทุกคนรู้ หม่อมพรรณรายเมื่อสูญเสียชายน้อย และรู้ว่ากำลังจะมีหลาน ก็ลดทิฏฐิลงหญิงใหญ่บอกชายกลางว่าเขากำลังจะมีลูก ชายกลางดีใจมาก รีบไปรับพจมานและบอกพจมานว่าความดีที่เพียรพยายามทำนั้น ในที่สุดทุกคนก็ยอมรับพจมานจึงกลับสู่บ้านทรายทอง และพบกับความเข้าใจของทุกคน

ละครเวที

• พ.ศ. 2494 - ละครเวที ศาลาเฉลิมไทย อำนวยการสร้างโดย พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ ยุคล นำแสดงโดย สวลี ผกาพันธุ์, ฉลอง สิมะเสถียร, กำจาย รัตนดิลก, กัณฑรีย์ นาคประภา
• พ.ศ. 2495 - ละครเวที นำแสดงโดย พจนีย์ โปร่งมณี, สมควร กระจ่างศาสตร์
• พ.ศ. 2542-2543 - ละครเวที โรงละครกรุงเทพ, ​โรงละครนะจะอิอิกาด​เธีย​เตอร์ เชียง​ใหม่, ศูนย์ประชุมกาญจนาภิ​เษก ขอนแก่น ใช้ชื่อว่า "อลหม่านหลังบ้านทรายทอง" นำแสดงโดย จารุณี สุขสวัสดิ์ (ไม่ได้เป็นพจมาน), อัจฉราพรรณ ไพบูลย์สุวรรณ, พรชิตา ณ สงขลา, นาเดีย นิมิตรวานิช
• พ.ศ. 2548 - ละครเวที Bangkok theatre อีจีวี ​เม​โทร​โปลิส ​เวิลด์​เทรด​ เซ็น​เตอร์ ใช้ชื่อว่า "อลหม่านหลังบ้านทรายทอง" นำ​แสดง​โดย เข็มอัปสร สิริสุขะ, นาเดีย นิมิตรวานิช (พจมานสองคน), เซกิ โอเซกิ

ละครและภาพยนตร์

• พ.ศ. 2499 - ภาพยนตร์ฟิล์ม 16 มม. โดย เสรีภาพยนตร์ และ โยคีสถานสี่พระยาภาพยนตร์ สร้างโดย วิรัช พึ่งสุนทร นำแสดงโดย ชนะ ศรีอุบล, เรวดี ศิริวิไล, กำจาย รัตนดิลก, สมจิตต์ ทรัพย์สำรวย, ประภาพรรณ นาคทอง, ลือชัย นฤนาท, สมพงษ์ พงษ์มิตร
• พ.ศ. 2501 - ละครโทรทัศน์ ช่อง 4 บางขุนพรหม นำแสดงโดย สวลี ผกาพันธ์, ฉลอง สิมะเสถียร, กัณฑรีย์ น. สิมะเสถียร
• พ.ศ. 2513 - ละครโทรทัศน์ ช่อง 4 บางขุนพรหม นำแสดงโดย อรัญญา นามวงศ์, ฉลอง สิมะเสถียร, กัณฑรีย์ น. สิมะเสถียร
• พ.ศ. 2521 - ละครโทรทัศน์ ไทยทีวีสีช่อง 9 อ.ส.ม.ท. นำแสดงโดย ศันสนีย์ สมานวรวงศ์, สมภพ เบญจาธิกุล, บุศรา นฤมิตร, สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง
• พ.ศ. 2523 - ภาพยนตร์ฟิล์ม 35 มม. โดย ไฟว์สตาร์ โปรดักชั่น ผู้กำกับ รุจน์ รณภพ นำแสดงโดย จารุณี สุขสวัสดิ์, พอเจตน์ แก่นเพชร, ทาริกา ธิดาทิตย์, มยุรฉัตร เหมือนประสิทธิเวช, ศรินทิพย์ ศิริวรรณ, สุพรรณี จิตต์เที่ยง, ประวิตร สุจริตจันทร์
• พ.ศ. 2530 - ละครโทรทัศน์ สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 นำแสดงโดย มนฤดี ยมาภัย, ศรัณยู วงษ์กระจ่าง, ดวงตา ตุงคมณี, ศรินทิพย์ ศิริวรรณ, ทาริกา ธิดาทิตย์, ปรัชญา อัครพล, ธำรง วิจิตสาร, สุรีย์พร เกียรตินารถ, ประวิตร สุจริตจันทร์, รจิต ภิญโญวนิช
• พ.ศ. 2543 - ละครโทรทัศน์ สถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 3 นำแสดงโดย รินลณี ศรีเพ็ญ, ศรราม เทพพิทักษ์, จินตหรา สุขพัฒน์, ญาณี จงวิสุทธิ์, สกาวใจ พูนสวัสดิ์, พงษ์พัฒน์ วชิระบรรจง, สมฤดี กลมกล่อม, ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์, ด.ช. พลวิทย์ มีอิ่ม
• พ.ศ. 2558 - ละครโทรทัศน์ สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 นำแสดงโดย พีชญา วัฒนามนตรี, วีรภาพ สุภาพไพบูลย์, ดวงดาว จารุจินดา, นุสบา ปุณณกันต์, ณัฐชา นวลแจ่ม, สรารัตน์ หรุ่มเรืองวงศ์, วาสนา สิทธิเวช, เขตต์ ฐานทัพ, ชยพล บุนนาค

รายชื่อนักแสดงและการสร้าง

ปี	พ.ศ. 2499	พ.ศ. 2501	พ.ศ. 2513	พ.ศ. 2521	พ.ศ. 2523	พ.ศ. 2530	พ.ศ. 2543	พ.ศ. 2558
รูปแบบการนำเสนอ	ภาพยนตร์ 16 มม.	ละคร ช่อง 4		ละคร ช่อง 9	ภาพยนตร์ 35 มม.	ละคร ช่อง 7	ละคร ช่อง 3	ละคร ช่อง 7
ผู้สร้าง	โยคีสถานสี่พระยาภาพยนตร์	คณะกัญชลิกา	คณะกัญชลิกา	กัณฑรีย์ นาคประภา	ไฟว์สตาร์โปรดักชั่น	ดาราวิดีโอ	ฮูแอนด์ฮู	ดาราวิดีโอ
ผู้กำกับ	รังสี ทัศนพยัคฆ์	สวลี ผกาพันธ์	กัณฑรีย์ นาคประภา	กัณฑรีย์ นาคประภา	รุจน์ รณภพ	สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง	ชูศักดิ์ สุธีรธรรม	เพ็ญลักษณ์ อุดมสิน
บทการแสดง	วิรัช พึ่งสุนทร	-	-	-	สุมลทิพย์	ศัลยา	ยิ่งยศ ปัญญา	ภาวิต
ผู้ขับร้องเพลงนำ	-	สวลี ผกาพันธ์	สวลี ผกาพันธ์	สวลี ผกาพันธ์	อุมาพร บัวพึ่ง	วัชราภรณ์ สุขสวัสดิ์	อัญชิสา เพิ่มพูลพรอุทัย	ณัฏฐพัชร วิพัธครตระกูล
หม่อมราชวงศ์ภราดาพัฒน์ระพี สว่างวงศ์ (คุณชายกลาง)	ชนะ ศรีอุบล	ฉลอง สิมะเสถียร	ฉลอง สิมะเสถียร	สมภพ เบญจาธิกุล	พอเจตน์ แก่นเพชร	ศรัณยู วงษ์กระจ่าง	ศรราม เทพพิทักษ์	วีรภาพ สุภาพไพบูลย์
พจมาน สว่างวงศ์	เรวดี ศิริวิไล	สวลี ผกาพันธ์	อรัญญา นามวงศ์	ศันสนีย์ สมานวรวงศ์	จารุณี สุขสวัสดิ์	มนฤดี ยมาภัย	รินลณี ศรีเพ็ญ	พีชญา วัฒนามนตรี
หม่อมเจ้าเอนกนพรัตน์ (ท่านต้อม)				สุประวัติ ปัทมสูตร		ปรัชญา อัครพล	พงษ์พัฒน์ วชิรบรรจง	เขตต์ ฐานทัพ
หม่อมเจ้าหญิงวิมลสุดา (ท่านอ้อม)						เพียงฤทัย โกมารทัต	อริสรา กำธรเจริญ	พิมประภา ตั้งประภาพร
หม่อมราชวงศ์หญิงภาวิณีจรัสเรือง สว่างวงศ์ (คุณหญิงเล็ก)	ประภาพรรณ นาคทอง	กัณฑรีย์ นาคประภา		สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง	ทาริกา ธิดาทิตย์	ดวงตา ตุงคะมณี	สกาวใจ พูนสวัสดิ์	ณัฐชา นวลแจ่ม
หม่อมพรรณราย สว่างวงศ์ ณ อยุธยา (หม่อมแม่)	กำจาย รัตนดิลก	มนัส บุณยเกียรติ	กัณฑรีย์ นาคประภา	มนัส บุณยเกียรติ	ศรินทิพย์ ศิริวรรณ	ศรินทิพย์ ศิริวรรณ	ญาณี จงวิสุทธิ์	ดวงดาว จารุจินดา
มหม่อมราชวงศ์หญิงภารดีสว่างวัฒน์ สว่างวงศ์ (คุณหญิงใหญ่)	สมจิตต์ ทรัพย์สำรวย			บุศรา นฤมิตร	มยุรฉัตร เหมือนประสิทธิเวช	ทาริกา ธิดาทิตย์	จินตหรา สุขพัฒน์	นุสบา ปุณณกันต์
นกุล	ลือชัย นฤนาท		รุจน์ รณภพ		ชัยรัตน์ เทียบเทียม	ธำรง วิจิตสาร	นภัสกร มิตรเอม	ชยพล บุนนาค
หม่อมราชวงศ์ภานุทัตสวัสดี สว่างวงศ์ (คุณชายน้อย)				สมคิด หงสกุล	สมคิด หงสกุล	นรา กุยะเนตร	พลวิทย์ มีอิ่ม	พีรพล เพิ่มเพ็ชร์
เสาวรัจ (เพื่อนพจมาน)				พิมพ์แข กุญชร ณ อยุธยา				พิมพ์ปวีณ์ โคกระบินทร์
หม่อมเจ้าหญิงปิยะฉัตรโสภา (ท่านติ๋ว)				โฉมฉาย ฉัตรวิไล		สุโรจนา นิลกลัด	ขวัญฤดี กลมกล่อม	ขวัญกวินท์ ธำรงรัฐเศรษฐ์
หม่อมเจ้าหญิงนพมณี (ท่านตุ้ม)						ปนัดดา ลิมปิชัย		วรางคนาง วุฑฒยากร
ศิรินาถ								กันยวีร์ กิตติพรภาณุวงศ์
พจนา พินิตนันทน์					สมบูรณ์ สุขีนัย	ชัยวรงค์ เกิดสกุล	ณัฐพล รัตนพนธ์	สวีเดน ทะสานนท์
พจนีย์ พินิตนันทน์					สุพรรณี จิตต์เที่ยง	สุรีย์พร เกียรตินารถ	ดุสิตา อนุชิตชาญชัย	กชกร ส่งแสงเติม
นมทิพย์				มาลี เวชประเสริฐ	สุลาลีวัลย์ สุวรรณทัต	บรรเจิดศรี ยมาภัย	น้ำเงิน บุญหนัก	วาสนา สิทธิเวช
น้าแพรวพรรณ อลงกรณ์					สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง	สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง	รัญญา ศิยานนท์	สรารัตน์ หรุ่มเรืองวงศ์
แสงโสม อลงกรณ์						สำราญจิต มารุตวงศ์	บุศรา เบญจวัฒน์	ปทิตตา อัธยาตมวิทยา
ประสพ อลงกรณ์						วิชา รตะจารุ	อานนท์ สุวรรณเครือ	สมิท ธนโชติ
หลวงเวชนิติเกษม						ราชิต ชูเมือง		ปริญญ์ วิกรานต์
ท่านผู้หญิงไฉไล					ประพิศ พราวพรรณ	ประพิศ พราวพรรณ	นันทวัน เมฆใหญ่	วิไลลักษณ์ ไวงาน
หม่อมแม่หญิงอ้อม							สุทธิจิตร วีระเดชกำแหง	สุดารัตน์ เดชากุล
น้าสายใจ					วงศ์ทอง ผลานุสนธิ์	รุ่งกานดา เบญจมาภรณ์	รุ่งกานดา เบญจมาภรณ์	สิดาภา เจิมงามพริ้ง
ยายหลง							มยุรี อิศรเสนา ณ อยุธยา	เยาวเรศ นิสากร
พระยาราชาพิพิธ					ประวิตร สุจริตจันทร์	ประวิตร สุจริตจันทร์	จิตติน ดิษนิยม	สะอาด เปี่ยมพงศ์สานต์
คุณนายพระดุล					มารศรี ณ บางช้าง	สุดเฉลียว เกตุผล	ทัศน์วรรณ เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา	กชกร นิมากรณ์
สิริอร								อธิชนัน ศรีเสวก
นายเติม ธีระวณิช					สุรชัย ดิลกวิลาศ	จีระศักดิ์ ปิ่นสุวรรณ	ทนงศักดิ์ ศุภการ	ศรุต วิจิตรานนท์
สินเสริม							พิมพ์ศิริ พิมพ์ศรี	วริศรา ยู
ผกาแก้ว								กัญญกร พินิจ
วิภา (เมียนายเติม)								มนตะกานต์ ทองขาว
สมฤทัย (เมียนายเติม)								ณัทกัญญา โควสุวรรณ
เอม					มาเรีย เกตุเลขา	รจิต ภิญโญวณิช	อัญชลี ไชยศิริ	พิมพ์ศิริ คชหิรัญ
ยายเผื่อน								รุ่งกานดา เบญจมาภรณ์

นักแสดงรับเชิญ พ.ศ. 2558

• นุติ เขมะโยธิน รับบท พระดุลยธรรมพินิต หรือ พนา
• ธัญวิสิฎฐ์ เสียงหวาน รับบท สุรพล พินิตนันทร์ (พ่อของพนา)
• ณัฐชา เจกะ รับบท คุณหญิงราชาพิพิธ
• ศุภชัย เธียรอนันต์ รับบท หลวงแพทย์
• วัฒนะ คุ้มครอง รับบท ยายหุ่น
• ธิตินันท์ สุวรรณศักดิ์ รับบท พระยาราชาพิพิธ วัยหนุ่ม
• ภูธฤทธิ์ พรหมบันดาล รับบท เจ้าพระยาราชาพิพิธ
• ขวัญฤดี กลมกล่อม รับบท ท่านผู้หญิงราชาพิพิธ
• อรุชา โตสวัสดิ์ รับบท อาจารย์ใหญ่บุญล้อม พิศิษฐ์วิทยา
• สุรศักดิ์ โชติทินวัฒน์ รับบท นิเวศน์ คงเยี่ยมจิต
• ปริยะ วิมลโนช รับบท หลวงนฤสารวาที
• นันท์นภัส ภัทรายุตวรรตน์ รับบท มานิดา
• นวพล ภูวดล รับบท เกริกวิทย์
• โพลาร์ อิศวร์ รับบท นายสุทธิ พิศาล

เพลงประกอบละคร

2530

• เพลง บ้านทรายทอง ร้องโดย วัชราภรณ์ สุขสวัสดิ์
• เพลง หากรู้สักนิด ร้องโดย วัชราภรณ์ สุขสวัสดิ์

2558

• เพลง บ้านทรายทอง ร้องโดย ณัฏฐพัชร วิพัธครตระกูล
• เพลง หากรู้สักนิด ร้องโดย ณัฏฐพัชร วิพัธครตระกูล

อ้างอิง

• เรื่องย่อละครบ้านทรายทอง 2558 : ช่อง 7
• นักแสดงละครบ้านทรายทอง 2558 : ช่อง 7
• เบื้องหลังละครบ้านทรายทอง 2558 : ช่อง 7
• พจมาน สว่างวงศ์...แห่ง บ้านทรายทอง
• สกู๊ปประจำฉบับ: เปิดตำนาน "บ้านทรายทอง" กระทบไหล่ พจมาน สว่างวงศ์ โดย นิตยสารหญิงไทย
• อลหม่านหลังบ้านทรายทอง ฉลอง 100 รอบ โดย newswit.com
• เรื่องราวของนิยาย บ้านทรายทอง และพจมาน สว่างวงศ์ บางส่วนของความทรงจำ
• ALWAYS ON MY MIND...: บ้านทรายทอง (2000)

ลำดับรายการโทรทัศน์

ไทยทีวีสีช่อง 3: ละครวันศุกร์ - วันอาทิตย์ เวลา 20.20 - 22.20 น.
ก่อนหน้า	บ้านทรายทอง	ถัดไป
มีเพียงรัก		อาญารัก

สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7: ละครวันศุกร์ เวลา 20.00 - 20.15,20.45 - 22.45 วันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 20:15–22:25
ก่อนหน้า	บ้านทรายทอง	ถัดไป
ตะพดโลกันตร์		อตีตา

ดูเพิ่ม

• บ้านทรายทอง (เพลง)