จักรพรรดิเฉียนหลง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ จักรพรรดิเกาจง

เฉียนหลง
ฮ่องเต้องค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์ชิง
ครองราชย์	18 ตุลาคม ค.ศ. 1735 - 9 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1796 (60 ปี 124 วัน)
ก่อนหน้า	จักรพรรดิยงเจิ้ง
ถัดไป	จักรพรรดิเจียชิ่ง
พระราชสมภพ	25 กันยายน ค.ศ. 1711(1711-09-25) พระราชวังต้องห้าม หงลี่
สวรรคต	7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1799(1799-02-07) (87 ปี) พระราชวังต้องห้าม
อัครมเหสี	จักรพรรดินีเซี่ยวเสียนฉุน จักรพรรดินีจี้ จักรพรรดินีเซี่ยวอี๋ฉุน
พระนามเต็ม จักรพรรดิชิงเกาจง รัชศก เฉียนหลง (Qianlong , 1736 - 1796) วัดประจำรัชกาล ชิงเกาจง (Qing Gaozong)
ราชวงศ์	ชิง
พระราชบิดา	จักรพรรดิยงเจิ้ง
พระราชมารดา	จักรพรรดินีเซี่ยวเชิ่งเซี่ยน

จักรพรรดิเฉียนหลง (จีน: 乾隆; พินอิน: Qiánlóng) ฮกเกี้ยนว่า เขียนหลง (หมิ่นหนาน: Kiân-liông) เป็นจักรพรรดิองค์ที่ 6 ของราชวงศ์ชิง ประสูติเมื่อปี พ.ศ. 2254 (ค.ศ. 1711) เดิมมีพระนามว่าหงลี่ (弘曆) เป็นพระราชโอรสในจักรพรรดิยงเจิ้ง และเป็นพระราชนัดดาองค์โปรดของจักรพรรดิคังซี เพราะมีความเฉลียวฉลาดมาแต่ยังเด็ก จักรพรรดิเฉียนหลงขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 2278 (ค.ศ. 1735) ขณะมีพระชนมายุได้ 25 พรรษา ทรงพระนามว่า ชิงเกาจงฮ่องเต้ และใช้ชื่อศักราชว่า เฉียนหลง

จักรพรรดิเฉียนหลงได้สร้างความเจริญมากมายให้กับประเทศจีน โดยเฉพาะการจัดทำสารานุกรม ซื่อคู่เฉวียนซู ขึ้นระหว่างปี พ.ศ. 2316 (ค.ศ. 1773) - พ.ศ. 2325 (ค.ศ. 1782) ถือเป็นมรดกโลกที่สำคัญชิ้นหนึ่ง

รัชสมัยของจักรพรรดิเฉียนหลงมีเรื่องราวที่เป็นสีสัน เล่าขาน เป็นตำนานต่าง ๆ มากมาย ทั้งเรื่องที่ลือกันว่าแท้ที่จริงแล้วมิได้เป็นพระโอรสของจักรพรรดิหย่งเจิ้น หรือเรื่องราวที่ชอบแปลงตนเองเป็นสามัญชนท่องเที่ยวไปในสถานที่ต่าง ๆ จนได้ฉายาว่า "จักรพรรดิเจ้าสำราญ" ส่วนเรื่องคำกล่าวที่ว่าจักรพรรดินีเซี่ยวเชิ่งเซี่ยนซึ่งเป็นพระราชมารดาของจักรพรรดิเฉียนหลงไม่โปรดเซียงเฟย์ ถึงขั้นสั่งประหาร ก็ไม่เป็นความจริงเช่นกัน เพราะสมเด็จพระพันปีหลวงเสด็จสู่สวรรคาลัยไปก่อนเซียงเฟย์ถึง 11 ปี ฉะนั้น สมเด็จพระพันปีหลวงจึงมาสั่งประหารไม่ได้แน่นอน

จักรพรรดิเฉียนหลงมีคนสนิทที่ทรงใกล้ชิดอยู่คนหนึ่งชื่อเหอเชิน ที่มักคอยเอาอกเอาใจอยู่ตลอด และมักชวนจักรพรรดิเฉียนหลงเสเพลอยู่เสมอ ๆ จักรพรรดิเฉียนหลงโปรดเหอเชินมากถึงขนาดยกพระธิดาองค์หนึ่งคือ เจ้าหญิงกู้หลุนเหอเซี่ยว ให้เป็นคู่หมั้นของลูกชายเหอเชินตั้งแต่ยังเด็ก ทำให้เหอเชินเหิมเกริม กระทำการทุจริตต่าง ๆ นานา ยิ่งโดยเฉพาะในปลายรัชสมัยมีการจับจ่ายใช้เงินทองจำนวนมากเพื่อความสำราญของคนในพระราชวัง กล่าวว่า นี่เป็นส่วนหนึ่งของความอ่อนแอลงเรื่อย ๆ ของราชวงศ์ชิงด้วย หลังจากรัชสมัยของจักรพรรดิเฉียนหลงแล้ว

จักรพรรดิเฉียนหลงมีพระโอรสที่ปรีชาสามารถมากคือเจ้าชายหย่งฉี พระราชโอรสองค์ที่ 5 ซึ่งประสูติแต่ยฺหวีกุ้ยเฟย์ (愉貴妃) เจ้าชายหย่งฉีเป็นผู้ที่ปรีชาสามารถทั้งบุ๋นและบู๊ เป็นความหวังว่าจะได้ขึ้นครองราชย์ต่อจากพระองค์ แต่กลับสิ้นพระชนม์เสียก่อนตั้งแต่ยังหนุ่ม

ในปี พ.ศ. 2338 (ค.ศ. 1795) ปีที่ 60 ที่ทรงครองราชย์จักรพรรดิเฉียนหลงได้สละราชสมบัติให้พระโอรสที่ชื่อ หย่งเยี๋ยน พระราชโอรสลำดับที่ 15 ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิเจี่ยชิ่ง ด้วยไม่ปรารถนาจะครองราชย์ยาวนานเกินกว่าจักรพรรดิคังซีผู้เป็นพระอัยกา (ปู่) อย่างไรก็ตามแม้จะสละราชบัลลังก์แล้วแต่อำนาจที่แท้จริงยังคงอยู่กับพระองค์ โดยทรงขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นพระเจ้าหลวง (太上皇帝)

ในปี พ.ศ. 2342 (ค.ศ. 1799) จักรพรรดิเฉียนหลงเสด็จสวรรคตจักรพรรดิเจี่ยชิ่งจึงได้ครองราชย์อย่างแท้จริงและพระองค์ก็เริ่มกำจัดเหอเชินทันทีและบังคับให้เขาฆ่าตัวตายหลังสิ้นสุดยุคของจักรพรรดิเฉียนหลงแล้วจักรพรรดิองค์ต่อ ๆ มาของราชวงศ์ชิงต่างไม่มีองค์ไหนมีความสามารถโดดเด่น ทำให้ราชวงศ์ชิงอ่อนแอลงเรื่อย ๆ และประเทศจีนเริ่มถูกต่างชาติเข้าแทรกแซงยึดครอง

ตลอดยุคสมัยที่ยาวนานกว่า 60 ปี ของจักรพรรดิเฉียนหลงเต็มไปด้วยเรื่องราวที่มีสีสันจนเลื่องลือมาถึงปัจจุบันมีวรรณกรรมมากมายที่บอกเล่าถึงยุคสมัยของพระองค์ รวมทั้งภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์ ที่จัดสร้างหลายครั้งหลายหนกล่าวถึงเนื้อหาต่าง ๆ เช่น เรื่องที่เล่าลือกันว่า พระองค์แท้ที่จริงมิใช่พระโอรสของจักรพรรดิหย่งเจิ้น แต่เป็นบุตรชายของอำมาตย์คนหนึ่ง เมื่อพระมเหสีของจักรพรรดิหย่งเจิ้นให้ประสูติกาลบุตรออกมาเป็นบุตรสาว จึงสลับลูกกันกับอำมาตย์ผู้นี้ ดังที่ปรากฏในเรื่อง จอมใจจอมยุทธ์และ เรื่องราวในรัชสมัยพระองค์ยังถูกนำมาแสดงเป็นภาพยนตร์เรื่อง องค์หญิงกำมะลอ ซึ่งเป็นเรื่องขององค์หญิงหวนจู ซึ่งดัดแปลงมาจากพระธิดาบุญธรรมขององค์จักรพรรดิมาเป็นองค์หญิงหวนจู

พระบรมวงศานุวงศ์

• พระราชบิดา: จักรพรรดิยงเจิ้ง
• พระราชมารดา: จักรพรรดินีเซี่ยวเชิ่งเซี่ยน
• พระอัครมเหสี (皇后)
  • จักรพรรดินีเซี่ยวเสียนฉุน (孝賢純皇后) จากสกุลฟู่ฉา (富察)
  • จักรพรรดินีจี้ (繼皇后) จากสกุลฮุยฟาน่าลา (辉发那拉氏)
  • จักรพรรดินีเซี่ยวอี๋ฉุน (孝儀纯皇后) จากสกุลเว่ยเจีย (魏佳)
• หวงกุ้ยเฟย (皇貴妃)
  • ฮุ่ยเสียนหวงกุ้ยเฟย์ (慧賢皇貴妃) จากสกุลเกาเจีย (高佳)
  • เจ๋อหมิ่นหวงกุ้ยเฟย์ (哲憫皇貴妃) จากสกุลฟู่ฉา (富察)
  • ฉุนฮุ่ยหวงกุ้ยเฟย์ (純惠皇貴妃) จากสกุลซู (蘇)
  • ซูเจียหวงกุ้ยเฟย์ (淑嘉皇貴妃) จากสกุลจินเจีย (金佳)
  • ชิ่งกงหวงกุ้ยเฟย์ (慶恭皇貴妃) จากสกุลลู่ (陸)
• กุ้ยเฟย (貴妃)
  • อวี๋กุ้ยเฟย์ (愉貴妃) จากสกุลเคอหลี่เย่เท่อ (珂里葉特)
  • หวั่นกุ้ยไท่เฟย์ (婉貴妃) จากสกุลเฉิน (陳)
  • อิ่งกุ้ยเฟย์ (穎貴妃) จากสกุลปาหลิน (巴林)
  • ซินกุ้ยเฟย์ (忻貴妃) จากสกุลไต้เจีย (戴佳)
  • สวินกุ้ยเฟย์ (循貴妃) จากสกุลอีเอ่อร์เกินเจวี๋ยหลัว (伊爾根覺羅)
• เฟย์ (妃)
  • ซูเฟย์ (舒妃) จากสกุลเย่เฮ่อน่าลา (葉赫那拉)
  • อวี้เฟย์ (豫妃) จากสกุลปั๋วเอ่อร์จี้จี๋เท่อ (博爾濟吉特)
  • สนมเสาวคนธ์หรือหรงเฟยหรือเซียงเฟย (容妃) (香妃) จากสกุลเหอจัว (和卓)
  • จิ้นเฟย์ (晉妃) จากสกุลฟู่ฉา (富察)
  • ตุนเฟย์ (惇妃) จากสกุลหวาง (汪)
  • ฟางเฟย์ (芳妃) จากสกุลเฉิน (陳)
• ผิน (嬪)
  • อี๋ผิน (儀嬪) จากสกุลหวง (黃)
  • อี๋ผิน (怡嬪) จากสกุลไป๋ (柏)
  • สวินผิน (恂嬪) จากสกุลฮั่วซั่วเท่อ (霍碩特)
  • กงผิน (恭嬪) จากสกุลหลิน (林)
  • เซิ่นผิน (慎嬪) จากสกุลไป้เอ่อร์ก๋าซือ (拜爾噶斯)
  • เฉิงผิน (誠嬪) จากสกุลหนิ่วฮู่ลู่ (鈕祜祿)
• กุ้ยเหริน (貴人)
  • ซุ่นกุ้ยเหริน (順貴人) จากสกุลหนิ่วฮู่ลู่ (鈕祜祿)
  • เอ้อกุ้ยเหริน (鄂貴人) จากสกุลซีหลินเจวี๋ยหลัว (西林覺羅)
  • โซ่วกุ้ยเหริน (壽貴人) จากสกุลไป่ (柏)
  • รุ่ยกุ้ยเหริน (瑞貴人) จากสกุลสั่วชั่วลั่ว (索綽絡)
  • ลู่กุ้ยเหริน (祿貴人) จากสกุลลู่ (陸)
  • ไป๋กุ้ยเหริน (白貴人) จากสกุลไป๋ (白)
  • อู่กุ้ยเหริน (武貴人) จากสกุลอู่ (武)
  • จินกุ้ยเหริน (金貴人) จากสกุลจิน (金)
  • เซิ่นกุ้ยเหริน (慎貴人) จากสกุลอู่ (武)
  • ซินกุ้ยเหริน (新貴人)
  • ฝูกุ้ยเหริน (福貴人)
  • ซิ่วกุ้ยเหริน (秀貴人)
  • น่ากุ้ยเหริน (那貴人)
• ฉางไจ้ (常在)
  • ขุยฉางไจ้ (揆常在) จากสกุลขุย (揆)
  • หนิงฉางไจ้ (寧常在)
  • ผิงฉางไจ้ (平常在)
  • จางฉางไจ้ (張常在) จากสกุลจาง (張)
• ตาอิ้ง (答應)
  • เสียงตาอิ้ง (祥答應)
  • หลานตาอิ้ง (蘭答應)
• พระราชโอรส
  • เจ้าชายหย่งหวง (永璜,1728-1750) ติ้งอันชินอ๋อง (定安親王) สถาปนาหลังสิ้นพระชนม์;พระโอรสของพระมเหสีเจ๋อมิ่น สกุลฟู่ฉา
  • เจ้าชายหย่งเหลียน (永璉,1730–1738) รัชทายาทตวนฮุ้ย (端慧皇太子) พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวเซี่ยนชุน สกุลฟู่ฉา
  • เจ้าชายหย่งจาง (永璋,1735-1760) สุนจุ้นอ๋อง(循郡王) สถาปนาหลังสิ้นพระชนม์;พระโอรสของพระมเหสีชุนฮุ่ย สกุลซู
  • เจ้าชายหย่งเฉิง (永珹,1739–1777) หลิ่วตวนชินอ๋อง (履端親王,1763-1777) พระโอรสของพระมเหสีซูเจีย สกุลจินเจีย
  • เจ้าชายหย่งฉี (永琪,1741–1766) หรงฉุนชินอ๋อง (榮純親王,1765-1766) พระโอรสของพระราชเทวีอวี๋ สกุลเคอหลี่เย่เท่อ
  • เจ้าชายหย่งหรง (永瑢,1744–1790) จื้อจวงชินอ๋อง (質莊親王,1759-1790) พระโอรสของพระมเหสีฉุนฮุ่ย สกุลซู
  • เจ้าชายหย่งสง (永琮,1746–1747) เจ๋อชินอ๋อง (哲親王) สถาปนาหลังสิ้นพระชนม์;พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวเซี่ยนฉุน สกุลฟู่ฉ่า
  • เจ้าชายหย่งเสวียน (永璇,1746–1832) อี๋เซิ่นชินอ๋อง (儀慎親王,1779-1832) พระโอรสของพระมเหสีซูเจีย สกุลจินเจีย
  • เจ้าชายหย่งหยู (1748–1749) พระโอรสของพระมเหสีซูเจีย สกุลจินเจีย
  • เจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม (1751–1753) พระโอรสของพระอัครชายาซู สกุลเย่เฮ่อน่าลา
  • เจ้าชายหย่งซิง (永瑆,1752–1823) เฉิงเจ๋อชินอ๋อง (成哲親王,1789-1823) พระโอรสของพระมเหสีซูเจีย สกุลจินเจีย
  • เจ้าชายหย่งจี (永璂,1752-1776) เป้ยเล่อ (貝勒) พระโอรสของจักรพรรดินีอูลาน่าลา สกุลอูลาน่าลา
  • เจ้าชายหย่งจิ่ง (永璟,1755–1757) พระโอรสของจักรพรรดินีอูลาน่าลา สกุลอูลาน่าลา
  • เจ้าชายหย่งลู่ (永璐,1757–1760) พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
  • เจ้าชายหย่งเยี๋ยน (永琰,1760–1820) เจียชินอ๋อง (嘉親王) ภายหลังเป็นจักรพรรดิ;พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
  • เจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม (1763–1765) พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
  • เจ้าชายหย่งหลิน (永璘,1766–1820) ชิ่งซีชินอ๋อง (慶僖親王,1789-1820) พระโอรสของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
• พระราชธิดา
  • เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (1728–1729) พระธิดาของจักรพรรดินีเสี้ยวเซี่ยนฉุน สกุลฟู่ฉา
  • เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (1731) พระธิดาของพระมเหสีเจ๋อมิ่น สกุลฟู่ฉา
  • เจ้าหญิงกู้หลุนเหอจิ้ง (固倫和敬公主,1731–1792) พระธิดาของจักรพรรดินีเสี้ยวเซี่ยนฉุน สกุลฟู่ฉา
  • เจ้าหญิงเหอโซ่วเหอเจีย (和碩和嘉公主,1745–1767) พระธิดาของพระมเหสีฉุนฮุ่ย สกุลซู
  • เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (1753－1755) พระธิดาของจักรพรรดินีอูลาน่าลา สกุลอูลาน่าลา
  • เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (1755－1758) พระธิดาของพระราชเทวีซิน สกุลไต้เจีย
  • เจ้าหญิงกู้หลุนเหอชิ่ง (固倫和靜公主,1756–1775) พระธิดาของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
  • เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (1758–1767) พระธิดาของพระราชเทวีซิน สกุลไต้เจีย
  • เจ้าหญิงเหอโซ่วเหอเค่อ (和碩和恪公主,1758–1780) พระธิดาของจักรพรรดินีเสี้ยวอี้ฉุน สกุลเว่ยเจีย
  • เจ้าหญิงกู้หลุนเหอเสี้ยว (固倫和孝公主,1775–1823) พระธิดาของพระอัครชายาตุน สกุลหวัง
• พระราชธิดาบุญธรรม
  • เจ้าหญิงเหอซั่วเหอหว่าน (和碩和婉公主,1734–1760) พระธิดาขององค์ชายหงโจ้ว

ดูเพิ่ม

• สิบการทัพใหญ่

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์) ตั้งแต่ จ.ศ. 1129 ถึง 1182 เป็นเวลา 53 ปี. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2552. 576 หน้า. ISBN 978-611-7146-02-2

ก่อนหน้า		จักรพรรดิเฉียนหลง		ถัดไป
จักรพรรดิยงเจิ้ง		จักรพรรดิจีน (พ.ศ. 2278 - 2339)		จักรพรรดิเจียชิ่ง