นครของประเทศญี่ปุ่น

แผนที่แสดงที่ตั้งของนครต่าง ๆ ในประเทศญี่ปุ่น (ไม่ได้แสดงฮกไกโดและจังหวัดโอกินาวะ)

นคร (ญี่ปุ่น: 市; โรมาจิ: shi) ในประเทศญี่ปุ่น เป็นหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นประเภทหนึ่ง นครจะอยู่ในระดับเดียวกับเมือง (ญี่ปุ่น: 町; โรมาจิ: machi) และหมู่บ้าน (ญี่ปุ่น: 村; โรมาจิ: mura) แต่จะต่างจากเมืองและหมู่บ้านคือ นครไม่เป็นส่วนหนึ่งของอำเภอ (ญี่ปุ่น: 郡; โรมาจิ: gun) แต่ละนคร เมือง และหมู่บ้านจะมีการพื้นที่และการบริหารงานแยกส่วนกันอย่างเป็นเอกเทศ ไม่ขึ้นต่อกัน ซึ่งการปกครองในลักษณะนี้ถูกกำหนดขึ้นโดยกฎหมายจัดการตนเองของท้องถิ่น ค.ศ. 1947

สถานะของนคร

มาตรา 8 ของกฎหมายจัดการตนเองของท้องถิ่นได้ตั้งเงื่อนไขดังต่อไปนี้ในการกำหนดให้เทศบาลมีฐานะเป็นนคร

• ต้องมีประชากรโดยทั่วไปเท่ากับ 50,000 คนหรือมากกว่า
• อย่างน้อย 60% ของครัวเรือนจะต้องอยู่ในใจกลางพื้นที่เขตเมือง
• อย่างน้อย 60% ของครัวเรือนจะต้องได้รับการว่าจ้างในการพาณิชย์ อุตสาหกรรม หรืออาชีพอื่น ๆ ภายในเมือง
• ต้องเป็นไปตามเงื่อนไขอื่นที่กำหนดในข้อบัญญัติของจังหวัด

การยกฐานะเทศบาลจะได้รับการอนุมัติโดยผู้ว่าราชการจังหวัดและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกิจการภายในประเทศและการสื่อสาร

ในทางทฤษฎี นครสามารถถูกลดฐานะเป็นเมืองหรือหมู่บ้านได้หากไม่เป็นไปตามเงื่อนไขดังกล่าว แต่การลดฐานะยังไม่เคยเกิดขึ้นมาจนถึงปัจจุบัน นครที่มีประชากรน้อยที่สุดคือ อูตาชิไน ฮกไกโด มีประชากรเพียงสามพันคน ในขณะที่เมืองในจังหวัดเดียวกัน โอโตฟูเกะ มีประชากรกว่าสี่หมื่นคน

ภายใต้พระราชบัญญัติบทบัญญัติพิเศษว่าด้วยการควบรวมเทศบาล (ญี่ปุ่น: 市町村の合併の特例等に関する法律) เกณฑ์จำนวนประชากรสำหรับการยกฐานะเป็นนคร 50,000 คน ได้รับการผ่อนปรนลงมาเหลือ 30,000 คน ในกรณีที่จำนวนประชากรเพิ่มขึ้นจากการควบรวมเมืองและ/หรือหมู่บ้านเข้าด้วยกัน ทั้งนี้ เพื่ออำนวยความสะดวกเทศบาลในการลดค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการ ทำให้เทศบาลจำนวนมากได้รับการยกฐานะเป็นนครอันเนื่องมาจากเกณฑ์ที่ผ่อนปรนนี้ แต่ก็ยังมีเทศบาลที่ได้รับการยกฐานะเป็นนครอันเป็นผลมาจากการเพิ่มขึ้นของประชากรในเขตเทศบาลนั้นเอง ไม่ได้มาจากการควบรวมกับเทศบาลอื่น เช่น โนโนอิจิ จังหวัดอิชิกาวะ ที่ได้รับการยกฐานะเป็นนครไปเมื่อ ค.ศ. 2011

การจำแนกประเภทสำหรับนครขนาดใหญ่

คณะรัฐมนตรีญี่ปุ่นสามารถกำหนดให้นครที่มีประชากรอย่างน้อย 200,000 คนมีสถานะเป็นนครศูนย์กลางได้ หรือนครใหญ่ที่รัฐกำหนด หากมีประชากรเกินกว่า 500,000 คน สถานะของนครขนาดใหญ่เหล่านี้จะเป็นการเพิ่มขอบเขตอำนาจการบริหารบางประการ จากที่เดิมเป็นของจังหวัดก็จะมอบให้เทศบาลนคร

สถานะของโตเกียว

โตเกียว เมืองหลวงของประเทศญี่ปุ่น เคยมีสถานะเป็นนครโตเกียวจนถึง ค.ศ. 1943 ในปัจจุบันกฎหมายได้จัดประเภทให้เป็นจังหวัดพิเศษที่เรียกว่า "มหานคร" (ญี่ปุ่น: 都; โรมาจิ: to; ทับศัพท์: โทะ) โดยมีพื้นที่ครอบคลุมทั้งจังหวัดโตเกียวเดิม อาณาบริเวณที่เคยเป็นนครโตเกียวได้รับการจัดตั้งใหม่เป็นเขตพิเศษของโตเกียวจำนวน 23 เขต แต่ละเขตจะมีสถานะการบริหารคล้ายคลึงกับเทศบาลนคร นอกจากนี้ มหานครโตเกียวยังมีนคร เมือง และหมู่บ้านต่าง ๆ ที่อยู่ภายใต้เขตอำนาจของตน

ประวัติศาสตร์

มีการริเริ่ม "ระบบนคร" (市制 shisei, ชิเซ) ขึ้นเมื่อ ค.ศ. 1888 และนำมาใช้ครั้งแรกในช่วงของ "การควบรวมครั้งใหญ่เมจิ" (明治の大合併 Meiji no daigappei, เมจิโนะไดงัปเป) ค.ศ. 1889 "นคร" หรือ -ชิ ได้นำมาแทนที่ "เขต" หรืออำเภอในเมือง (区 -ku, -คุ) ที่มีอยู่เดิมก่อนหน้านี้ซึ่งเป็นเขตการปกครองระดับเดียวกับอำเภอ หรืออำเภอในชนบท (-gun) มาตั้งแต่ ค.ศ. 1878 เริ่มแรกเดิมทีมีนครเพียง 39 แห่งเท่านั้นใน ค.ศ. 1889 จังหวัดส่วนใหญ่มีเพียงนครแห่งเดียว บางจังหวัดมีนคร 2 แห่ง (ได้แก่ จังหวัดยามางาตะ โทยามะ โอซากะ เฮียวโงะ และฟูกูโอกะ) และบางจังหวัดไม่มีนครเลย โดยจังหวัดมิยาซากิเป็นจังหวัดสุดท้ายที่มีนครแห่งแรกเมื่อ ค.ศ. 1924 ในจังหวัดโอกินาวะและฮกไกโดซึ่งขณะนั้นยังไม่ได้มีสถานะเทียบเท่ากับจังหวัดอย่างสมบูรณ์ในจักรวรรดิ เขตเมืองใหญ่ยังคงถูกจัดให้เป็น "เขต" จนกระทั่งทศวรรษ 1920 เขตนาฮะและเขตชูริ เขตในโอกินาวะ ก็ได้เปลี่ยนเป็นนครนาฮะและนครชูริเมื่อเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1921 และ 6 เขตในฮกไกโดก็ได้เปลี่ยนมาเป็นนครที่เป็นอิสระจากอำเภอเมื่อเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1922

มาจนถึง ค.ศ. 1945 จำนวนของนครทั่วประเทศเพิ่มขึ้นเป็น 205 แห่ง หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 จำนวนนครก็ได้เพิ่มขึ้นเกือบสองเท่าในช่วงของ "การควบรวมครั้งใหญ่โชวะ" ในคริสต์ทศวรรษ 1950 และเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจนแซงหน้าจำนวนเมือง (町) ในช่วงต้นศตวรรษที่ 21 ณ วันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 2018 ประเทศญี่ปุ่นมีนคร 792 แห่ง

ดูเพิ่ม

• รายชื่อนครในประเทศญี่ปุ่น
• รายชื่อนครในประเทศญี่ปุ่นเรียงตามจำนวนประชากร
• เทศบาลของประเทศญี่ปุ่น
• เขตการปกครองของประเทศญี่ปุ่น