มณฑลเสฉวน

มณฑลเสฉวน 四川省
มณฑล
(ตามเข็มนาฬิกาจากด้านบน) ทะเลสาบแรดในจิ่วไจ้โกว สะพานอานชุ่น แพนด้ายักษ์ ภูเขาเอ๋อเหมย์ พระพุทธรูปเล่อชาน
แผนที่แสดงที่ตั้งของมณฑลเสฉวน
พิกัด: 30°08′N 102°56′E
เมืองหลวง (และเมืองใหญ่สุด)	เฉิงตู
จำนวนเขตการปกครอง	21 จังหวัด, 181 อำเภอ, 5,011 ตำบล
การปกครอง
• เลขาธิการพรรค	เผิง ชิงฮฺหวา (彭清华)
• ผู้ว่าการ	หยิ่น ลี่ (尹力)
พื้นที่
• ทั้งหมด	485,000 ตร.กม. (187,000 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	อันดับที่ 5
ความสูงจุดสูงสุด	7,556 เมตร (24,790 ฟุต)
ประชากร  (ค.ศ. 2013)
• ทั้งหมด	81,100,000 คน
• อันดับ	อันดับที่ 4
• ความหนาแน่น	170 คน/ตร.กม. (430 คน/ตร.ไมล์)
• อันดับความหนาแน่น	อันดับที่ 22
ประชากรศาสตร์
• องค์ประกอบทางชาติพันธุ์	ฮั่น – 95% อี๋ – 2.6% ทิเบต – 1.5% เชียง – 0.4% อื่น ๆ - 0.5%
• ภาษาและภาษาถิ่น	ภาษาจีนกลางตะวันตกเฉียงใต้ (สำเนียงเสฉวน), ภาษาทิเบตคาม, ภาษาแคะ
รหัส ISO 3166	CN-SC
GDP (ค.ศ. 2017)	3.70 ล้านล้านเหรินหมินปี้ 547.71 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 6)
• ต่อหัว	44,651 เหรินหมินปี้ 6,613 ดอลลาร์สหรัฐ (อับดับที่ 22)
HDI (ค.ศ. 2018)	0.716 (สูง) (อันดับที่ 26)
เว็บไซต์	www.sc.gov.cn

เสฉวน หรือ ซื่อชวน (จีน: ; พินอิน: Sìchuān) เป็นมณฑลหนึ่งทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ของสาธารณรัฐประชาชนจีน กินพื้นที่ส่วนใหญ่ของแอ่งเสฉวนและพื้นที่ทางตะวันออกสุดของที่ราบสูงทิเบต ตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำจินชาทางตะวันตก ภูเขาต้าปาทางเหนือ และที่ราบสูงยูนนาน–กุ้ยโจวทางทิศใต้ เมืองหลวงของเสฉวนคือ เฉิงตู มีประชากรในเสฉวนอยู่ที่ 81 ล้านคน

ในสมัยโบราณ เสฉวนเป็นที่ตั้งของรัฐปาและรัฐสู่ ต่อมาได้ถูกพิชิตโดยรัฐฉิน ซึ่งทำให้รัฐฉินแข็งแกร่งขึ้นและปูทางไปสู่การรวมจีนของจิ๋นซีฮ่องเต้กลายเป็นราชวงศ์ฉิน ในยุคสามก๊ก ก๊กสู่ฮั่นของเล่าปี่มีที่ตั้งอยู่ในเสฉวน ในศตวรรษที่ 17 พื้นที่แห่งนี้ได้รับความเสียหายจากการก่อกบฏของจางเซี่ยนจง และถูกปราบโดยแมนจูในเวลาต่อมา แต่ก็ได้รับการฟื้นฟูจนกลายเป็นพื้นที่ที่มีประสิทธิผลมากที่สุดแห่งหนึ่งของจีนในศตวรรษที่ 19 ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ฉงชิ่งเคยเป็นเมืองหลวงชั่วคราวของสาธารณรัฐจีน ทำให้ที่นี่เป็นจุดสนใจในการทิ้งระเบิดของญี่ปุ่น เป็นหนึ่งในพื้นที่สุดท้ายในจีนแผ่นดินใหญ่ที่กองทัพปลดปล่อยประชาชนยึดได้ในช่วงสงครามกลางเมืองจีน และถูกแบ่งออกเป็นสี่ส่วนตั้งแต่ปี 1949 ถึง 1952 โดยฉงชิ่งได้รับการบูรณะในอีกสองปีต่อมา เสฉวนได้ประสบกับทุพภิกขภัยครั้งใหญ่ในจีนในปี 1959 ถึง 1961 แต่ก็ยังคงเป็นมณฑลที่มีประชากรมากที่สุดของจีนจนกระทั่งมีการแยกฉงชิ่งเพื่อตั้งขึ้นเป็นนครปกครองโดยตรงในปี 1997

ชาวจีนฮั่นในเสฉวนพูดภาษาจีนกลางด้วยสำเนียงท้องถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งเป็นรูปเป็นร่างขึ้นในช่วงที่มีการขยายตัวของประชากรในพื้นที่ในสมัยราชวงศ์หมิง ปัจจุบันกลุ่มภาษาถิ่นนี้มีผู้พูดประมาณ 120 ล้านคน ซึ่งทำให้ภาษานี้เป็นภาษาที่มีคนพูดมากที่สุดเป็นอันดับ 10 ของโลกหากนับแยกกัน ด้วยสภาพอากาศที่ชื้นและอบอุ่นในพื้นที่ทำให้อาหารเสฉวนเป็นอาหารที่มีรสชาติเผ็ดมาช้านาน โดยเฉพาะรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ของพริกไทยเสฉวนที่กลายเป็นวัตถุดิบหลักของอาหารจีนทั่วโลก เช่น ไก่กังเปา หมาผัวโต้วฟู

ในปี 1950 มณฑลซีคังถูกยุบและต่อมาถูกแยกไปรวมกับเขตปกครองตนเองทิเบตที่ก่อตั้งขึ้นใหม่และมณฑลเสฉวน ทำให้พื้นที่ทางตะวันตกและตะวันเฉียงเหนือของเสฉวนประกอบด้วยเขตปกครองตนเองของชนชาติทิเบตและชนชาติเชียง

ชื่อ

ชื่อ "เสฉวน" มีความหมายว่า "แม่น้ำสี่สาย" เพราะมณฑลเสฉวนตั้งอยู่บนพื้นที่ของแม่น้ำ 3 สายมาบรรจบกัน คือ แม่น้ำแยงซีเกียง แม่น้ำหลินเจียง และแม่น้ำจินซางเจียง มีชื่อย่อคือ ชวน (川）หรือ สู่（蜀, จ๊ก)

ประวัติศาสตร์

ในทางประวัติศาสตร์เคยเป็นราชธานีก๊กสู่ฮั่นของเล่าปี่และขงเบ้งในสมัยสามก๊ก ปลายราชวงศ์ฮั่น ขงเบ้งได้เลือกเอาเสฉวนเป็นราชธานีของก๊กสู่ เพื่อหมายฟื้นฟูราชวงศ์ฮั่น

ภูมิศาสตร์

มณฑลเสฉวนมีพื้นที่ติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ มณฑลชิงไห่ มณฑลกานซู และมณฑลฉ่านซี ประเทศจีน
• ทิศใต้ ติดต่อกับ มณฑลยูนนาน และมณฑลกุ้ยโจว ประเทศจีน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ มณฑลหูเป่ย์ และมณฑลหูหนาน ประเทศจีน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ เขตปกครองตนเองทิเบต

มณฑลเสฉวนมีภูมิประเทศสวยงามหลายรูปแบบทั้งภูเขาหิมะที่ราบสูงแม่น้ำ และมีมรดกโลกได้แก่

• อุทยานแห่งชาติจิ่วไจ้โกว-หวงหลง
• พระพุทธรูปเล่อซานและเขาง้อไบ๊
• เขื่อนตูเจียงเอี้ยน
• ถ้ำผาหินสลักต้าจู๋
• วัดเต๋าชิงเฉงซัน

สภาพอากาศเป็นแบบกึ่งร้อนชื้น สภาพโดยทั่วไปจะมีความชื้นในอากาศสูง สภาพอากาศจึงค่อนข้างครึ้มไม่ค่อยมีแสงแดด โดยในรอบสัปดาห์จะมีแสงแดดหรือเห็นพระอาทิตย์เพียงไม่กี่วัน แต่จะมีหมอกปกคลุมเป็นปกติ จนได้รับฉายาว่า "เมืองในหมอก" หรือ "หมาเห่าพระอาทิตย์"

เศรษฐกิจ

ในมลฑลเสฉวนมีการลงทุนภาคอุตสาหกรรมหนัก โดยเฉพาะอุตสาหกรรมรถยนต์ โดย First Automotive Works (FAW) ผู้ผลิตรถยนต์รายใหญ่ของจีน ลงทุนร่วมกับโตโยต้า และมีศูนย์กลางการผลิตแม่พิมพ์เหล็กสำหรับรถยนต์ที่เมืองฉางเฟย

อ้างอิง

• Marks, Thomas A., Counterrevolution in China: Wang Sheng and the Kuomintang, Frank Cass (London: 1998), ISBN 0-7146-4700-4. Partial view on Google Books. p. 116.

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ มณฑลเสฉวน
• เว็บไซต์ทางการ