พระแม่จามุณฑา

จามุณฑา
เทพีแห่งการณรงค์ยุทธสงคราม และ "ผู้ทำลายโรคระบาดร้าย, ความอดอยาก , และภัยพิบัติอื่นๆ"
เทพีปฏิมาทองแดง เจ้าแม่จามุณฑา ศิลปะเนปาล พุทธศตวรรษที่ยี่สิบ จัดแสดง ณ จัดแสดง ณ พิพิธภัณฑ์ศิลปะลอสแองเจลีสเคาน์ตี้ ลอสแอนเจลิส สหรัฐ
ชื่อในการทับศัพท์ภาษาสันสกฤต	Cāmuṇḍā
ชื่อในDevanagari	चामुण्डा
ส่วนเกี่ยวข้อง	ทุรคา, อาทิปราศักติ, เจ้าแม่ศรีมหาอุมาเทพี, กาลี, มหากาลี
ที่ประทับ	เชิงตะกอนที่ฌาปนกิจหรือต้นมะเดื่อ
มนตร์	ॐ ऐं ह्रीं क्लीं चामुण्डायै विच्चे oṁ aiṁ hrīṁ klīṁ cāmuṇḍāyai vicce
อาวุธ	ตรีศูล พระขรรค์
พาหนะ	กระบือ หรือ หมาใน ภูตผี (เปรต)
คู่ครอง	พระอินทร์ศวร หรือ พระภีษนะ ไภรวะ หรือ พระภูตไภรวะ

จามุณฑา (Sanskrit: चामुण्डा, IAST: Cāmuṇḍā), หรือ นามอันนิยมขนานอื่นๆ คือ จามุณเฑศวรี, จามุณฑี หรือ จารจิกา, เป็นเทพีภาคดุร้ายของพระเทพีจัณฑีอันเป็นเทพมารดรอิตถีพละและเป็นหนึ่งในหมู่คณะสัปตมาตฤกา (เจ็ดเทพมารดร)ในศาสนาฮินดู

พระนางยังเป็นหนึ่งในประมุขของโยคินีทั้งหลาย เช่น คณะหกสิบสี่โยคินี หรือ แปดสิบเอ็ดเทพีตันตระอันเป็นเทพีอัศวินนารีบริวารของเจ้าแม่ศรีมหาอุมาเทพี นามของนางนั้นมาจากนามของเทพปกรณัมการสงครามกับอสูรจัณฑะ และ มุณฑะสองอสูรที่นางได้สังหารในยุทธรณรงค์สงคราม นางมีความใกล้ชิดกับเจ้าแม่กาลีและเป็นอีกแง่มุมของความดุร้ายของเจ้าแม่อุมาเทวี ในเทพปกรณัมมักกล่าวว่านางนั้นคือภาคหนึ่งของพระแม่ศรีมหาอุมาเทวี, กาลี หรือ ทุรคา

นางนั้นมักถูกพรรณนาว่าสถิตย์อยู่ในบริเวณที่เผาศพ เชิงตะกอนหรือรอบต้นมะเดื่อ นางนั้นยังได้รับการบวงสรวงบัตรีพลีสังเวยด้วยเลือดเนื่อสัตว์และเหล้าตามธรรมเนียมประเพณีพิธีกรรมเดิมพื้นเมือง ซึ่งลดน้อยลงด้วยการมาถึงและแพร่อิทธิพลของลัทธิไศวะ และ ลัทธิไวษณพ ของศาสนาฮินดู

ในคติพุทธศาสนา

เทวปฏิมาเจ้าแม่จามุณฑา ศิลปะอาณาจักรฮอยศาลา พุทธศตวรรษที่สิบเจ็ด ณ โหยสวเรศวรมนเทียร หเลพีฑู รัฐกรณาฏกะ ประเทศอินเดีย

นางนั้นได้มีการเคารพบูชาในฐานะพุทธมารดาในทางพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน ในพระคาถา นมะ​ สมันตะ พุทธานัม จามุณฑาเย สวาหะ โอม​ หุรุ​ หุรุ​ จามุณฑา สวาหะ

ดูเพิ่ม

• มาตฤกา
• พระแม่ไวษณวี
• พระเทพี
• พระเทวี

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ เจ้าแม่จามุณฑา