คลองท่าตะเภา

คลองท่าตะเภา เป็นลำน้ำที่เกิดจากคลองท่าแซะและคลองรับร่อโดยมีต้นกำเนิดจากเทือกเขาตะนาวศรีไหลผ่านทางตะวันตกของแหล่งโบราณคดีเขาสามแก้วแล้วไหลไปลงทะเลที่อ่าวไทย ที่ตำบลท่ายาง อำเภอเมืองชุมพร จังหวัดชุมพร บริเวณปากน้ำเป็นที่อยู่อาศัยของชาวประมง มีท่าเทียบเรือประมง ลำน้ำแยกออกจากคลองท่าตะเภาทางตอนใต้คือ คลองพนังตัก ที่ไหลออกสู่ทะเลอ่าวไทยเช่นกัน

บริเวณแหล่งโบราณคดีเขาสามแก้ว ปรากฏหลักฐานทางโบราณคดี มีการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์มาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ต่อเนื่องมาเป็นชุมชนในสมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์ โบราณวัตถุสำคัญที่พบได้แก่ กลองมโหรทึกสำริด นอกจากนี้ยังมีลูกปัด กำไล ตุ้มหู จี้สร้อยคอสำริด แก้ว และลูกปัดชนิดต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก ชุมชนโบราณนี้น่าจะเป็นเมืองท่าถึงแม้ว่าจะอยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดิน โดยใช้ลำน้ำท่าตะเภาออกไปสู่ทะเลอ่าวไทยที่ปากน้ำชุมพร จากการศึกษาพบว่าคลองท่าตะเภามีการเปลี่ยนเส้นทางน้ำมาแล้วหลายครั้ง