ผลต่างระหว่างรุ่นของ "อำเภอโกสุมพิสัย"
ย้อนการแก้ไขที่ 8643211 สร้างโดย 101.51.8.188 (พูดคุย) ป้ายระบุ: ทำกลับ |
Billner2009 (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 6: | บรรทัด 6: | ||
| coordinates={{Coord|16|14|55|N|103|4|1|E|type:admin2nd_region:TH}} |
| coordinates={{Coord|16|14|55|N|103|4|1|E|type:admin2nd_region:TH}} |
||
| area = 827.876 |
| area = 827.876 |
||
| population = |
| population = 119,841 |
||
| population_as_of = |
| population_as_of = 2562 |
||
| density = |
| density = 144.75 |
||
| postal_code = 44140 |
| postal_code = 44140 |
||
| geocode = 4403 |
| geocode = 4403 |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 22:31, 28 มกราคม 2563
อำเภอโกสุมพิสัย | |
---|---|
การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
• อักษรโรมัน | Amphoe Kosum Phisai |
คำขวัญ: โกสุมพิสัยเมืองสะดืออีสาน ถิ่นฐานคนดี วนอุทยานโกสัมพีลือเลื่อง องค์พระมิ่งเมืองศักดิ์สิทธิ์ งามจับจิตบึงกุย | |
แผนที่จังหวัดมหาสารคาม เน้นอำเภอโกสุมพิสัย | |
พิกัด: 16°14′55″N 103°4′1″E / 16.24861°N 103.06694°E | |
ประเทศ | ไทย |
จังหวัด | มหาสารคาม |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 827.876 ตร.กม. (319.645 ตร.ไมล์) |
ประชากร (2562) | |
• ทั้งหมด | 119,841 คน |
• ความหนาแน่น | 144.75 คน/ตร.กม. (374.9 คน/ตร.ไมล์) |
รหัสไปรษณีย์ | 44140 |
รหัสภูมิศาสตร์ | 4403 |
ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอโกสุมพิสัย ถนนศรีโกสุม ตำบลหัวขวาง อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม 44140 |
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย |
โกสุมพิสัย เป็นอำเภอที่มีพื้นที่มากที่สุดของจังหวัดมหาสารคาม มีประชากรมากเป็นอันดับ 2 รองจากอำเภอเมืองมหาสารคาม เป็นอำเภอเก่าแก่อำเภอของจังหวัด ถูกจัดตั้งขึ้นพร้อมกับเมืองวาปีปทุม และมีฐานะเป็นอำเภอ ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2425 เป็นต้นมา มีสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอยู่มากมาย เช่น วนอุทยานโกสัมพี แก่งตาด บึงบอน บึงกุย ลานหินร่อง สะดืออีสาน หาดวังโก เป็นต้น
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอโกสุมพิสัยมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเชียงยืน
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกันทรวิชัยและอำเภอเมืองมหาสารคาม
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอบรบือและอำเภอกุดรัง
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านไผ่ อำเภอบ้านแฮด และอำเภอเมืองขอนแก่น (จังหวัดขอนแก่น)
ประวัติ
ตามบันทึกพงศาวดารหัวเมืองอีสานในส่วนที่เกี่ยวกับโกสุมพิสัย ซึ่งคณะกรรมการเมืองโกสุมพิสัยทำส่งไปถวายกรมหมื่นสรรพสิทธิประสงค์ ข้าหลวงต่างพระองค์รักษาราชการมณฑลลาวกาว เมื่อวันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2439 มีความว่า โกสุมพิสัยนี้แต่ก่อนชื่อ "บ้านดงวังท่า" ไม่มีคำว่าหอขวางเติมท้าย ต่อมาจึงได้นามว่า "บ้านวังท่าหอขวาง" สันนิษฐานว่าเคยเป็นชุมชนหรือเมืองแห่งหนึ่งนานมาแล้ว โดยสันนิษฐานจากลักษณะศิลปะของพระพุทธรูปที่พบ คาดว่าจะมีผู้คนมาตั้งถิ่นฐานอยู่ในราว พ.ศ. 1300-1700 ในสมัยขอมเรืองอำนาจ สมัยเดียวกับปราสาทหินพิมาย เขาพระวิหาร และกู่ต่าง ๆ ที่อยู่ทั่วภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ต่อมาถูกปล่อยให้รกร้างไปประมาณ 200 ปีจนเกิดป่าดงพงทึบ มีช้าง เสือ หมี กลาง ละมั่ง ลิง และสัตว์ต่าง ๆ อาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก
ส่วนคำว่า "หอขวาง" นั้นมีที่มาคือ ในปี พ.ศ. 2413 มีนายพราน 2 คน คนหนึ่งชื่อพรานหมา อีกคนหนึ่งชื่อพรานบัว ร่วมกับพรรคพวกอีก 10 คน เป็นชาวบ้านโนนเมือง (เป็นหมู่บ้านเก่าแก่อีกแห่งหนึ่ง ปัจจุบันขึ้นกับตำบลแพง อำเภอโกสุมพิสัย ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของเมืองขอนแก่นในปัจจุบัน) พากันไปหายิงเนื้อ แต่ก็หาได้พบเนื้อไม่ จนล่วงเข้ามาในเขตพัทธสีมาด้านตะวันตก (อยู่ด้านข้างวัดกลางโกสุมในปัจจุบัน) ต่างก็รู้สึกอ่อนเพลียไปตาม ๆ กัน จึงหยุดพักนอนในที่แห่งนั้น
ในคืนนั้นพรานคนหนึ่งฝันว่า มีบุรุษหนึ่งร่างกายกำยำสูงใหญ่ ท่าทางดุร้ายน่ากลัว ถือตะบองมาขู่ว่า "พวกสูมาทำไม กูจะตีเสียให้ตายเดี๋ยวนี้" พรานเกิดความหวาดกลัวตัวสั่น ได้แต่วิ่งอ้อนวอนร้องขอชีวิตไว้ บุรุษนั้นจึงสั่งว่า "ถ้าพวกสูอยากได้เนื้อ จงพากันมากราบไหว้ทำสักการบูชา กับปลูกหอเพียงตาขวางตะวันให้กู ถ้าไม่ทำเช่นนั้น กูจะตามไปฆ่าเสียให้ตาย และพวกสูจะไม่ได้เนื้อแม้สักตัวเดียว" พรานคนนั้นตกใจตื่นขึ้น ก็ได้เล่าความฝันให้พรรคพวกฟัง จึงตกลงกันว่าจะปลูกหอได้ตามที่ได้นิมิตนั้น
ครั้งรุ่งเช้า จึงช่วยกันปลูกหอมเหศักดิ์ (ศาลเจ้า) ซึ่งมีลักษณะทอดยาวจากทิศเหนือมาทิศใต้ซึ่งเรียกว่า "ขวางตะวัน" (หอขวาง) แล้วพากันหกดอกไม้ต่าง ๆ มาบูชาและกราบไหว้อธิษฐานขอให้ล่าเนื้อได้ตามประสงค์ แล้วก็ออกหาเนื้อตามป่าแถบนั้น ก็ไปพบหมูป่าตัวหนึ่ง กำลังขุดคุ้ยหาอาหารอยู่ริมฝั่งน้ำห่างจากที่พักประมาณ 1 เส้น พรานก็เลยยิงถูกกลางลำตัวพอดี แต่หมูป่าไม่ตายคาที่ พวกพรานจึงไล่ตามหมูป่าไปพบโบสถ์ร้างหลังหนึ่ง (คือสถานที่ประดิษฐานองค์หลวงพ่อมิ่งเมืองในปัจจุบัน) เห็นมีรอยเลือดติดอยู่ฝาผนัง จึงตามรอยเลือดไปจนพบหมู่ป่านอนตายพิงผนังโบสถ์ร้างนั้น (คือโบสถ์ร้างวัดใต้โกสุม) พวกพรานจึงกากันหามหมูป่ากลับถิ่นฐานของตน
ส่วนความเป็นมาของบรรพบุรุษชาวโกสุมพิสัยนั้น มีพงศาวดารกล่าวไว้ว่า บรรพบุรุษเป็นชาวกรุงศรีสัตนาคนหุต (ล้านช้าง) ซึ่งได้อพยพกระจัดกระจายลงมาอยู่ในดินแดนภาคตะวันออกเฉียงเหนือทุกวันนี้ โดยมาแสวงหาที่ทำกินอันเป็นชัยภูมิที่เหมาะสมแก่จริตนิสัยของตน พวกไหนเห็นว่าสถานที่ใดเป็นที่เหมาะสม คือมีที่ดินทำกิน มีน้ำมีปลา และมีพืชพันธุ์ธัญญาหารอุดมสมบูรณ์ ก็รวมกันตั้งบ้านตั้งเมืองขึ้นในสถานที่นั้น เช่น เมืองหนองบัวลำภู (ลุ่มภู) นครจำปาศักดิ์ ดอนมดแดง และที่อื่น ๆ อีกมาก
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอโกสุมพิสัยแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 17 ตำบล 233 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | หัวขวาง | (Hua Khwang) | 24 หมู่บ้าน | 10. | เขื่อน | (Khuean) | 11 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
2. | ยางน้อย | (Yang Noi) | 14 หมู่บ้าน | 11. | หนองบอน | (Nong Bua) | 11 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
3. | วังยาว | (Wang Yao) | 12 หมู่บ้าน | 12. | โพนงาม | (Phon Ngam) | 12 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
4. | เขวาไร่ | (Khwao Rai) | 20 หมู่บ้าน | 13. | ยางท่าแจ้ง | (Yang Tha Chaeng) | 10 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
5. | แพง | (Phaeng) | 16 หมู่บ้าน | 14. | แห่ใต้ | (Hae Tai) | 19 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
6. | แก้งแก | (Kaeng Kae) | 10 หมู่บ้าน | 15. | หนองกุงสวรรค์ | (Nong Kung Sawan) | 10 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
7. | หนองเหล็ก | (Nong Lek) | 20 หมู่บ้าน | 16. | เลิงใต้ | (Loeng Tai) | 12 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
8. | หนองบัว | (Nong Bua) | 10 หมู่บ้าน | 17. | ดอนกลาง | (Don Klang) | 11 หมู่บ้าน | ||||||||||||||||||
9. | เหล่า | (Lao) | 11 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอโกสุมพิสัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 18 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลโกสุมพิสัย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหัวขวาง
- องค์การบริหารส่วนตำบลหัวขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวขวาง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลโกสุมพิสัย)
- องค์การบริหารส่วนตำบลยางน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางน้อยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลวังยาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังยาวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขวาไร่ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแพง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแพงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแก้งแก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแก้งแกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเหล็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเหล็กทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเหล่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเหล่าทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเขื่อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขื่อนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบอนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลโพนงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนงามทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลยางท่าแจ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางท่าแจ้งทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแห่ใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแห่ใต้ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกุงสวรรค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกุงสวรรค์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเลิงใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเลิงใต้ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลดอนกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนกลางทั้งตำบล
สถานที่สำคัญ
สถานศึกษา (มัธยมศึกษา จำนวน ๘ แห่ง ขยายโอกาส ๑๖ แห่ง)
ระดับมัธยมศึกษา
- โรงเรียนโกสุมวิทยาสรรค์
- โรงเรียนมัธยมวัดกลางโกสุม
- วิทยาลัยเทคนิคน้ำพอง สาขาโกสุมพิสัย
- โรงเรียนหนองเหล็กศึกษา
- โรงเรียนโพนงามพิทยานุกูล
- โรงเรียนหนองบัวปิยนิมิตร
- โรงเรียวังยาวศึกษาวิทย์
- โรงเรียนเขื่อนพิทยาสรรค์
- โรงเรียนเขวาไร่ศึกษา
- ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอโกสุมพิสัย (กศน.)
ระดับประถมศึกษา
โรงเรียนศรีโกสุมวิทยามิตรภาพที่ 209
โรงเรียนบ้านสังข์ทอง
ธนาคาร
- ธนาคารไทยพาณิชย์
- ธนาคารกรุงเทพ
- ธนาคารกรุงไทย
- ธนาคารออมสิน
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาแพง
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเขื่อน
โรงเรียนดีเด่นระดับตำบล
แหล่งท่องเที่ยว
อุตสาหกรรม
โรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ได้แก่ โรงงานน้ำตาลวังขนาย โรงสีดุสิตอินเตอร์ไรด์