อำเภอวิเชียรบุรี

อำเภอวิเชียรบุรี
ศาลนเรศวรรวมใจ ถิ่นไก่ย่างอร่อย สุสานหอยล้านปี พุน้ำร้อนมีใต้ดิน อุทยานหินโบราณ บ่อน้ำมันล้ำค่า
ข้อมูลทั่วไป
อักษรไทย	อำเภอวิเชียรบุรี
อักษรโรมัน	Amphoe Wichian Buri
จังหวัด	เพชรบูรณ์
ข้อมูลสถิติ
พื้นที่	1,632.0 ตร.กม.
ประชากร	131,931 คน (พ.ศ. 2561)
ความหนาแน่น	80.84 คน/ตร.กม.
รหัสทางภูมิศาสตร์	6705
รหัสไปรษณีย์	67130
ที่ว่าการอำเภอ
ที่ตั้ง	ที่ว่าการอำเภอวิเชียรบุรี หมู่ที่ 13 ตำบลท่าโรง อำเภอวิเชียรบุรี จังหวัดเพชรบูรณ์ 67130
พิกัด	15°39′26″N 101°6′24″E
โทรศัพท์	0 5679 1567
โทรสาร	0 5679 1567
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

อำเภอวิเชียรบุรี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์

ประวัติศาสตร์

ในปี พ.ศ.  2436  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้ทรงปฏิรูปการปกครองของประเทศใหม่  จึงทรงโปรดเกล้าฯ  แต่งตั้งสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย  เพื่อจัดระเบียบแบ่งการปกครองหัวเมืองแบบใหม่เรียกว่า  “มณฑล” โดยแบ่งเป็น  6  มณฑล คือ  1.  มณฑลลาวเฉียง  2.  มลฑลลาวพวน  3. มลฑลลาวกาว  4.  มลฑลเขมร  5.  มลฑลลาวกลาง6.  มลฑลภูเก็ต  ในสมัยนั้นเมืองเพชรบูรณ์  เมืองวิเชียรบุรี  ที่อยู่ตอนใต้ให้ไปขึ้นอยู่กับมลฑลลาวกลาง  มีบัญชาการมณฑลที่เมืองนครราชสีมา

ต่อมา  พ.ศ. 2442  ตั้งมลฑลเพชรบูรณ์ขึ้นเป็นอิสระ  โอนเมืองหล่มสัก  อำเภอหล่มเก่า อำเภอวังสะพุง มาขึ้นกับมณฑลเพชรบูรณ์ ยุบเมืองวิเชียรบุรีเป็นอำเภอ แล้วโอนอำเภอบัวชุม อำเภอชัยบาดาล ไปขึ้นกับเมืองเพชรบูรณ์ ขณะนั้นอำเภอวิเชียรบุรีแบ่งการปกครองเป็น 8  ตำบล  โดยมีให้ตำแหน่ง  “นายอำเภอ” เป็นผู้บริหารราชการอำเภอขึ้นครั้งแรก ซึ่งแต่งตั้งให้ หลวงจรุงจิตประชา  (หอม  พรหมสัทธิ์) เป็นนายอำเภอวิเชียรบุรีคนแรก

ปี พ.ศ.  2447  กระทรวงมหาดไทยประกาศยุบมณฑลเพชรบูรณ์  ให้อำเภอวิเชียรบุรีเป็นเมืองชั้นจัตวา  ขึ้นตรงกับกรุงเทพมหานคร

ต่อมาในปี พ.ศ. 2450 ประกาศตั้งมณฑลเพชรบูรณ์ขึ้นอีกครั้งหนึ่ง อำเภอวิเชียรบุรีก็ถูกโอนกลับมาอยู่ในการปกครองเช่นเดิม

เมื่อปี  พ.ศ. 2453 อำเภอวิเชียรได้ทำการสำรวจสำมะโนประชากรปรากฏว่ามีราษฎรทั้งสิ้น  4,319 คน  มีวัด  3 แห่ง  และสำนักสงฆ์  9  แห่ง

เมื่อปี  พ.ศ. 2459 กระทรวงมหาดไทยประกาศยุบมณฑลเพชรบูรณ์ ให้โอนไปขึ้นการปกครองกับมณฑลพิษณุโลก เมื่อวันที่ 1  เมษายน  พ.ศ. 2459  โดยมีเขตการปกครอง  4 อำเภอ  1  กิ่งอำเภอ คือ

1. อำเภอเมืองเพชรบูรณ์     2. อำเภอวัดป่า  (หล่มสัก)   3. อำเภอหล่มเก่า   4.  อำเภอวิเชียรบุรี  5. กิ่งอำเภอชนแดน  (ตั้งในปี  พ.ศ. 2460)

สมัยกรุงเทพมหานคร  (รัชกาลที่ 6 -  จนถึงปัจจุบัน)

ในปี  พ.ศ. 2476 ทางราชการได้มีประกาศใช้พระราชบัญญัติจัดระเบียบบริหารราชการแห่งราชอาณาจักรสยามใหม่  ให้ยกเลิกมณฑลต่าง ๆ  ทั่วประเทศ ทำให้เมืองเพชรบูรณ์มีฐานะเป็นจังหวัด ซึ่งปกครองอำเภอวิเชียรบุรีด้วย

พ.ศ.  2482 รัฐบาลสมัยจอมพล  ป.  พิบูลสงคราม ได้มีประกาศเปลี่ยนชื่ออำเภอวิเชียรมาเป็น อำเภอท่าโรง  เมือวันที่  27 เมษายน  พ.ศ.  2482 เพื่อให้สอดคล้องกับชื่อตำบลที่ตั้ง ซึ่งประชาชนนิยมเรียกกันโดยทั่วไป

ต่อมาปี  พ.ศ. 2487 รัฐบาลมีแผนหลักที่จะสร้างเมืองนครบาลเพชรบูรณ์ให้ทันสมัย  และรักษาขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมประเพณีของไทย  จึงมีประกาศเปลี่ยนชื่อ  “อำเภอท่าโรง” กลับมาใช้ชื่อ  “อำเภอวิเชียรบุรี”  เมื่อวันที่ 2  พฤศจิกายน  พ.ศ. 2487  แล้วให้มีการสร้างสนามบินทหารสำรองไว้ที่บ้านท่าโรง  และสร้างเส้นทางสายชัยชัยวิบูรณ์  จากอำเภอชัยบาดาล  ผ่านอำเภอวิเชียรบุรี  ไปบรรจบถนนสายเพชรบูรณ์  - ตะพานหิน ที่บ้านสามแยกวังชมพู แต่สามรถจัดทำได้เพียงการบุกเบิกเส้นทางเป็นแนวถนนดินลำลอง  รัฐบาลก็ยุบสภาเสียก่อน  แผนการทุกอย่างจึงถูกยกเลิกไปโดยปริยาย

พ.ศ.  2504 ประกาศแยกกิ่งอำเภอหนองไผ่ ขึ้นในพื้นที่อำเภอวิเชียรบุรี และได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเป็นอำเภอหนองไผ่  เมือวันที่ 7  กรกฎาคม  2506 

พ.ศ.  2505 ได้มีการย้ายที่ว่าการอำเภอวิเชียรบุรีจากสถานที่เดิมซึ่งเป็นที่ตั้งอยู่ของชุมสายโทรศัพท์วิเชียรบุรีปัจจุบัน  ได้อยู่อาคารหลังใหม่เป็นอาคารไม้  2 ชิ้น  ณ  ที่ตั้งปัจจุบัน

พ.ศ.  2509 รัฐบาลจอมพลถนอม  กิตติขจร  มีพระราชกฤษฎีกา  กำหนดแนวทางหลวงแผ่นดินสายสระบุรี  - หล่มสัก  จากอำเภอเมืองสระบุรี  ผ่านอำเภอชัยบาดาล  อำเภอวิเชียรบุรี  อำเภอหนองไผ่ อำเมืองเพชรบูรณ์ จนถึงอำเภอหล่มสัก  ยาว  289 ก.ม.  และได้สร้างเสร็จเมื่อปี  พ.ศ. 2513  ทำให้มีประชาชนต่างจังหวัดอพยพเข้ามาอาศัยทำมาหากินในเขตอำเภออย่างมากมาย

พ.ศ.  2513 มีประกาศแยกกิ่งอำเภอศรีเทพขึ้นในพื้นที่อำเภอวิเชียรบุรีอีกและในเวลาต่อมาก็มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะเป็นอำเภอศรีเทพ  เมื่อวันที่ 8  สิงหาคม  พ.ศ. 2519

เมื่อวันที่  25 มกราคม  2515 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์พระบรมราชินีนาถ  ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีบวงสรวงดวงพระวิญญาณสมเด็จพระนเรศวรมหาราช  ณ บริเวณที่ตั้งศาลสมเด็จพระนเรศวรในปัจจุบัน  และเสด็จเยี่ยมเยียนประชาชนชาววิเชียรบุรี  และอำเภอใกล้เคียงของจังหวัดเพชรบูรณ์

ต่อมาเมื่อวันที่  26 เมษายน  2526  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฯ  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์อัครราชกุมารี  พร้อมด้วยพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลีพระวรราชาธินัดดามาตุ เสด็จแทนพระองค์ทรงประกอบพระราชพิธีเปิดศาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช

และเมื่อวันที่  30  พฤษภาคม  2540  ฯพณฯ พล.อ.  ชวลิต  ยงใจยุทธ ยายกรัฐมนตรีและคณะเดินทางมาเป็นประธานในพิธีเปิดอาคารที่ว่าการอำเภอวิเชียรบุรีหลังปัจจุบันแบบ  คสล. 2  ชั้น และใช้งานจนถึงปัจจุบัน

สถานที่สำคัญ ได้แก่ ศาลสมเด็จพระนเรศวร, วัดวิเชียรบำรุง (วัดท่าน้ำ)

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอวิเชียรบุรีตั้งอยู่ทางตอนใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบึงสามพัน มีคลองจังหันและแม่น้ำป่าสัก เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอภักดีชุมพล (จังหวัดชัยภูมิ) และอำเภอลำสนธิ (จังหวัดลพบุรี)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอศรีเทพ และอำเภอโคกเจริญ (จังหวัดลพบุรี) มีห้วยลำตะค้อ และแม่น้ำป่าสัก เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอไพศาลี (จังหวัดนครสวรรค์)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอวิเชียรบุรีแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 14 ตำบล 192 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ท่าโรง

(Tha Rong)

18 หมู่บ้าน

8.

พุขาม

(Phu Kham)

10 หมู่บ้าน

2.

สระประดู่

(Sa Pradu)

12 หมู่บ้าน

9.

ภูน้ำหยด

(Phu Nam Yot)

16 หมู่บ้าน

3.

สามแยก

(Sam Yaek)

10 หมู่บ้าน

10.

ซับสมบูรณ์

(Sap Sombun)

10 หมู่บ้าน

4.

โคกปรง

(Khok Prong)

17 หมู่บ้าน

11.

บึงกระจับ

(Bueng Krachap)

10 หมู่บ้าน

5.

น้ำร้อน

(Nam Ron)

12 หมู่บ้าน

12.

วังใหญ่

(Wang Yai)

10 หมู่บ้าน

6.

บ่อรัง

(Bo Rang)

22 หมู่บ้าน

13.

ยางสาว

(Yang Sao)

17 หมู่บ้าน

7.

พุเตย

(Phu Toei)

14 หมู่บ้าน

14.

ซับน้อย

(Sap Noi)

14 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอวิเชียรบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 16 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองวิเชียรบุรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าโรงและตำบลสระประดู่
• เทศบาลตำบลพุเตย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลพุเตย
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าโรง (นอกเขตเทศบาลเมืองวิเชียรบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสระประดู่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระประดู่ (นอกเขตเทศบาลเมืองวิเชียรบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสามแยก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามแยกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกปรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกปรงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำร้อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำร้อนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อรัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อรังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพุเตย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพุเตย (นอกเขตเทศบาลตำบลพุเตย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลพุขาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพุขามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลภูน้ำหยด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลภูน้ำหยดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลซับสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลซับสมบูรณ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบึงกระจับ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงกระจับทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลยางสาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางสาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลซับน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลซับน้อยทั้งตำบล

นามสกุลที่เกี่ยวข้องกับเมืองวิเชียรบุรี

ณ วิเชียร เป็นนามสกุลพระราชทานลำดับนามสกุลที่ 2803[2] สืบเชื้อสายจากเจ้าเมืองวิเชียรบุรี (หรือเมืองศรีเทพในอดีต) พระราชทานแก่อำมาตย์โท พระยาประเสริฐสงคราม (ใจ ณ วิเชียร) จางวางกำกับราชการอำเภอวิเชียรบุรี กระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2458 ซึ่งปู่และบิดาเป็นเจ้าเมืองวิเชียรบุรี เขียนเป็นอักษรโรมันว่า “na Vijira” ตามประกาศพระราชทานนามสกุลครั้งที่ 43 เล่มที่ 32 หน้าที่ 2546 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร รับพระบรมราชโองการ