อำเภอวิเชียรบุรี

อำเภอวิเชียรบุรี
อำเภอ
คำขวัญ: ศาลนเรศวรรวมใจ ถิ่นไก่ย่างอร่อย สุสานหอยล้านปี พุน้ำร้อนมีใต้ดิน อุทยานหินโบราณ บ่อน้ำมันล้ำค่า
พิกัดภูมิศาสตร์: 15°39′26″N 101°6′24″E
อักษรไทย	อำเภอวิเชียรบุรี
อักษรโรมัน	Amphoe Wichian Buri
จังหวัด	เพชรบูรณ์
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,632.0 ตร.กม. (630.1 ตร.ไมล์)
ประชากร (2561)
• ทั้งหมด	131,931
• ความหนาแน่น	80.84 คน/ตร.กม. (209.4 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	67130
รหัสภูมิศาสตร์	6705
ที่อยู่ ที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอวิเชียรบุรี หมู่ที่ 13 ตำบลท่าโรง อำเภอวิเชียรบุรี จังหวัดเพชรบูรณ์ 67130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

อำเภอวิเชียรบุรี เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์

ประวัติ

อำเภอวิเชียรบุรี เดิมชื่อว่า "เมืองท่าโรง" ต่อมาสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้า ให้เปลี่ยนชื่อเป็นเมืองวิเชียรบุรี  เรียกฐานะเป็นเมืองตรี ได้รวบรวมเมืองชัยบาดาลและเมืองบัวชุม ขึ้นตรงต่อเมืองวิเชียรบุรี จนกระทั่งเมื่อตั้งมณฑลเพชรบูรณ์ในสมัยสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้มีการเปลี่ยนแปลง โดยยกฐานะเมืองวิเชียรบุรีเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเพชรบูรณ์ เมื่อปี พ.ศ. 2441 

ต่อมามีพระราชกฤษฎีกา ลงวันที่ 17 เมษายน 2482 เปลี่ยนชื่ออำเภอวิเชียรบุรีเป็นอำเภอท่าโรง จนกระทั่งเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2487 จึงได้กลับมาใช้ชื่ออำเภอวิเชียรบุรี จนมาถึงทุกวันนี้ เมื่อนับถึงปีปัจจุบัน อำเภอวิเชียรบุรีได้รับการยกฐานะเป็นอำเภอมาเป็นเวลารวม 111 ปี

อำเภอวิเชียรบุรี มีสถานที่ศักดิ์สิทธิ์เป็นที่สักการะของประชาชนชาวอำเภอวิเชียรบุรี และอำเภอใกล้เคียง คือสมเด็จพระนเรศวรมหาราช โดยมีประวัติว่า เมื่อครั้งสมเด็จพระนเรศวรมหาราชดำรงพระอิสริยศเป็นสมเด็จพระอุปราชครองเมืองพิษณุโลก เมื่อปี พ.ศ. 2125 ได้เสด็จกรีฑาทัพมาปราบกบฏพระยาละแวก พระองค์ทรงให้พระยาศรีถมอรัตน์เจ้าเมืองวิเชียรบุรี และพระยาชัยบาดาลเจ้าเมืองชัยบาดาล เป็นทัพหน้าตีทัพกบฏพระยาละแวก  สำหรับทัพหลวงสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ได้เสด็จมายั้งทัพที่เมืองวิเชียรบุรี ณ สถานที่ก่อสร้างศาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช อำเภอวิเชียรบุรีในปัจจุบัน

• วันที่ 3 พฤษภาคม 2474 ตั้งตำบลสระกรวด แยกออกจากตำบลนาตะกรุด (ตำบลศรีเทพในปัจจุบัน) และตำบลบ่อรัง
• วันที่ 17 เมษายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลนาตะกรุด อำเภอวิเชียร เป็น ตำบลศรีเทพ เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลวิเชียร อำเภอวิเชียร เป็น ตำบลท่าโรง และเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอวิเชียร จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็น อำเภอท่าโรง
• วันที่ 9 พฤษภาคม 2487 เปลี่ยนชื่ออำเภอท่าโรง จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นอำเภอวิเชียรบุรี
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลวิเชียรบุรี ในท้องที่บางส่วนของตำบลท่าโรง
• วันที่ 27 ธันวาคม 2503 แยกพื้นที่ตำบลกองทูล ตำบลกันจุ และตำบลบ้านโภชน์ อำเภอวิเชียรบุรี มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองไผ่ ขึ้นกับอำเภอวิเชียรบุรี
• วันที่ 14 สิงหาคม 2504 โอนพื้นที่กิ่งอำเภอหนองไผ่ อำเภอวิเชียรบุรี ไปขึ้นกับ อำเภอเมืองเพชรบูรณ์
• วันที่ 1 กันยายน 2507 จัดตั้งสุขาภิบาลสว่างวัฒนา ในท้องที่บางส่วนของตำบลสระกรวด
• วันที่ 17 มกราคม 2510 จัดตั้งสุขาภิบาลพุเตย ในท้องที่บางส่วนของตำบลสระกรวด
• วันที่ 2 พฤษภาคม 2510 ตั้งตำบลพุเตย แยกออกจากตำบลสระกรวด ตั้งตำบลสามแยก แยกออกจากตำบลท่าโรง
• วันที่ 2 เมษายน 2511 ตั้งตำบลโคกปรง แยกออกจากตำบลท่าโรง ตั้งตำบลสระประดู่ แยกออกจากตำบลสามแยก ตั้งตำบลซับสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลสามแยก ตั้งตำบลพุขาม แยกออกจากตำบลพุเตย ตั้งตำบลโคกสะอาด แยกออกจากตำบลสระกรวด ตั้งตำบลคลองกระจัง แยกออกจากตำบลศรีเทพ และตำบลสระกรวด
• วันที่ 1 ธันวาคม 2513 แยกพื้นที่ตำบลศรีเทพ ตำบลสระกรวด ตำบลโคกสะอาด ตำบลคลองกระจัง และตำบลนาสนุ่น อำเภอวิเชียรบุรี มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอศรีเทพ ขึ้นกับอำเภอวิเชียรบุรี
• วันที่ 4 กันยายน 2516 ตั้งตำบลภูน้ำหยด แยกออกจากตำบลพุเตย
• วันที่ 8 กันยายน 2519 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอศรีเทพ อำเภอวิเชียรบุรี เป็น อำเภอศรีเทพ
• วันที่ 25 กันยายน 2527 ตั้งตำบลบึงกระจับ แยกออกจากตำบลโคกปรง
• วันที่ 1 มิถุนายน 2528 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลวิเชียรบุรี เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น
• วันที่ 5 พฤศจิกายน 2528 ตั้งตำบลวังใหญ่ แยกออกจากตำบลพุเตย
• วันที่ 11 ธันวาคม 2529 ตั้งตำบลซับน้อย แยกออกจากตำบลซับสมบูรณ์ ตั้งตำบลยางสาว แยกออกจากตำบลน้ำร้อน
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวิเชียรบุรี และสุขาภิบาลพุเตย เป็นเทศบาลตำบลวิเชียรบุรี และเทศบาลตำบลพุเตย ตามลำดับ
• วันที่ 6 มิถุนายน 2550 จัดตั้งศาลจังหวัดวิเชียรบุรี
• วันที่ 7 กรกฎาคม 2554 ยกฐานะจากเทศบาลตำบลวิเชียรบุรี เป็นเทศบาลเมืองวิเชียรบุรี

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอวิเชียรบุรีตั้งอยู่ทางตอนใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบึงสามพัน มีคลองจังหันและแม่น้ำป่าสัก เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอภักดีชุมพล (จังหวัดชัยภูมิ) และอำเภอลำสนธิ (จังหวัดลพบุรี)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอศรีเทพ และอำเภอโคกเจริญ (จังหวัดลพบุรี) มีห้วยลำตะค้อ และแม่น้ำป่าสัก เป็นเส้นแบ่งเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอไพศาลี (จังหวัดนครสวรรค์)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอวิเชียรบุรีแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 14 ตำบล 192 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ท่าโรง

(Tha Rong)

18 หมู่บ้าน

8.

พุขาม

(Phu Kham)

10 หมู่บ้าน

2.

สระประดู่

(Sa Pradu)

12 หมู่บ้าน

9.

ภูน้ำหยด

(Phu Nam Yot)

16 หมู่บ้าน

3.

สามแยก

(Sam Yaek)

10 หมู่บ้าน

10.

ซับสมบูรณ์

(Sap Sombun)

10 หมู่บ้าน

4.

โคกปรง

(Khok Prong)

17 หมู่บ้าน

11.

บึงกระจับ

(Bueng Krachap)

10 หมู่บ้าน

5.

น้ำร้อน

(Nam Ron)

12 หมู่บ้าน

12.

วังใหญ่

(Wang Yai)

10 หมู่บ้าน

6.

บ่อรัง

(Bo Rang)

22 หมู่บ้าน

13.

ยางสาว

(Yang Sao)

17 หมู่บ้าน

7.

พุเตย

(Phu Toei)

14 หมู่บ้าน

14.

ซับน้อย

(Sap Noi)

14 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอวิเชียรบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 16 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองวิเชียรบุรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าโรงและตำบลสระประดู่
• เทศบาลตำบลพุเตย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลพุเตย
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าโรง (นอกเขตเทศบาลเมืองวิเชียรบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสระประดู่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระประดู่ (นอกเขตเทศบาลเมืองวิเชียรบุรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสามแยก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามแยกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกปรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกปรงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำร้อน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำร้อนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อรัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อรังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพุเตย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพุเตย (นอกเขตเทศบาลตำบลพุเตย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลพุขาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพุขามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลภูน้ำหยด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลภูน้ำหยดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลซับสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลซับสมบูรณ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบึงกระจับ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงกระจับทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลยางสาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางสาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลซับน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลซับน้อยทั้งตำบล

นามสกุลที่เกี่ยวข้องกับเมืองวิเชียรบุรี

ณ วิเชียร เป็นนามสกุลพระราชทานลำดับนามสกุลที่ 2803[2] สืบเชื้อสายจากเจ้าเมืองวิเชียรบุรี (หรือเมืองศรีเทพในอดีต) พระราชทานแก่อำมาตย์โท พระยาประเสริฐสงคราม (ใจ ณ วิเชียร) จางวางกำกับราชการอำเภอวิเชียรบุรี กระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2458 ซึ่งปู่และบิดาเป็นเจ้าเมืองวิเชียรบุรี เขียนเป็นอักษรโรมันว่า “na Vijira” ตามประกาศพระราชทานนามสกุลครั้งที่ 43 เล่มที่ 32 หน้าที่ 2546 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร รับพระบรมราชโองการ