เคมีโอลิมปิกระดับชาติ ประเทศไทย

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ (อังกฤษ: Thailand Chemistry Olympiad: TChO) เป็นส่วนหนึ่งของการแข่งขันโอลิมปิกวิชาการระดับชาติของประเทศไทย เริ่มต้นจาก การแข่งขันเคมีโอลิมปิก สอวน. (POSN Chemistry Olympiad) ครั้งที่ 1 และต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ ในภายหลัง การแข่งขันจัดขึ้นปีละ 1 ครั้งและศูนย์ สอวน. ต่างๆทั่วประเทศเวียนกันเป็นเจ้าภาพ ภายใต้การสนับสนุนของมูลนิธิส่งเสริมโอลิมปิกวิชาการและพัฒนามาตรฐานวิทยาศาสตร์ศึกษาในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (สอวน.)

ประวัติ

ก่อนหน้านี้ การคัดเลือกตัวแทนไปแข่งเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศดำเนินการโดยสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) โดยมีค่ายต่างๆจัดที่ สสวท. กรุงเทพมหานคร โดยใช้ข้อสอบกลางใช้สอบทั่วประเทศ รอบแรก เป็นข้อสอบแบบปรนัย รอบสอง เป็นข้อสอบแบบอัตนัย เพื่อคัดเลือกนักเรียนไปเข้าค่ายอบรม สสวท.ค่ายที่ 1 ต่อไป ต่อมาในปี พ.ศ. 2543 ได้มีการจัดตั้งโครงการโอลิมปิก สอวน. ขึ้นโดยให้แต่ละศูนย์คัดเลือกนักเรียนในพื้นที่รับผิดชอบโดยดำเนินการออกข้อสอบเอง จัดค่ายอบรม และคัดนักเรียนตัวแทนศูนย์ละ 3 คน เข้าสอบแข่งขันในรอบที่ 2 ของ สสวท.โดยไม่ต้องผ่านการสอบรอบแรก

แนวคิดเรื่องการจัดแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2544 ได้มีการใช้ข้อสอบกลางที่ทุกศูนย์ร่วมกันออกสำหรับการคัดเลือกนักเรียน สอวน.ในค่ายที่ 2 ไปแข่งขันภาคปฏิบัติที่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบังโดยเป็นข้อสอบแบบอัตนัย ขณะนั้นมีปัญหาคือศูนย์ภูมิภาคหลายๆแห่งไม่มีนักเรียนที่สอบผ่านข้อเขียนและข้อสอบภาคปฏิบัติเป็นข้อสอบที่นอกเหนือจากเนื้อหาที่ได้อบรมในหลักสูตรค่าย 1 และ 2 ของส่วนภูมิภาค ในปี พ.ศ. 2545-2547 จึงกลับไปใช้ระบบเดิม กล่าวคือ ให้แต่ละศูนย์ดำเนินการคัดเลือกตัวแทนศูนย์ละ 3 คน ไปแข่งขันกับนักเรียนที่สอบผ่านรอบแรกของ สสวท.ในภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ณ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในขณะที่สาขาวิชาอื่นเริ่มต้นการแข่งขันระดับชาติ

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ เดิมเรียกว่า การแข่งขันเคมีโอลิมปิก สอวน. (อังกฤษ: POSN Chemistry Olympiad: POSN-ChO) จัดขึ้นประมาณเดือนพฤษภาคม-มิถุนายนของแต่ละปี การแข่งขันการแข่งขันเคมีโอลิมปิก สอวน.ครั้งแรกจัดขึ้นในปี พ.ศ. 2548 ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก โดยใช้ภาษาไทยในการแข่งขัน ต่อมาในปี พ.ศ. 2552 ได้เปลี่ยนชื่อเป็น การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ ครั้งที่ 5 (อังกฤษ: The Fifth Thailand Chemistry Olympiad: 5th TChO)

ในปี พ.ศ. 2555 มูลนิธิ สอวน. ได้เพิ่มนักเรียนนอกโครงการพิเศษ จำนวน 3 คน รวมทั้งสิ้น 99 คน มาสอบแข่งขันโดยใช้ข้อสอบมาตรฐานเดียวกัน ซึ่งออกโดยคณะกรรมการวิชาการกลางและมีอาจารย์พร้อมครูสังเกตการณ์ของแต่ละศูนย์ร่วมพิจารณาคัดเลือกข้อสอบ เกณฑ์การให้คะแนนตลอดจนประเมินผลและตัดสินผลการแข่งขันด้วยมาตรฐานเดียวกับการแข่งขันเคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ (International Chemistry Olympiad: IChO) จัดรางวัลให้เป็นเหรียญทอง เหรียญเงิน เหรียญทองแดง และประกาศเกียรติคุณ จากนั้นจึงคัดเลือกนักเรียนที่สอบผ่านเกณฑ์จำนวน 50 คน เพื่อเข้าค่ายเคมีโอลิมปิก ค่ายที่ 1 ของ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ต่อไป

กติกาและรูปแบบการแข่งขัน

การสอบใช้เวลา 2 วัน หนึ่งวันสำหรับการสอบภาคทฤษฎี และอีกหนึ่งวันสำหรับการสอบภาคปฏิบัติ เวลาที่ใช้สำหรับทำข้อสอบแต่ละภาคกำหนดให้ภาคละ 5 ชั่วโมง ข้อสอบภาคทฤษฎี จะมีเนื้อหาครอบคลุมสาขาต่าง ๆ ในวิชาเคมี ได้แก่ เคมีอนินทรีย์ เคมีอินทรีย์ เคมีเชิงฟิสิกส์ เคมีวิเคราะห์ และ ชีวเคมี ส่วนข้อสอบภาคปฏิบัติจะเน้นกระบวนการและทักษะเกี่ยวกับการทดลองในวิชาเคมี เดิมศูนย์ สอวน. ที่รับหน้าที่เป็นเจ้าภาพจะต้องจัดเตรียมข้อสอบตัวอย่าง (Preparatory Problems) ผู้ออกข้อสอบ ตรวจข้อสอบ และจัดทำข้อสอบสำหรับการแข่งขัน แต่ในปัจจุบันการเตรียมข้อสอบตัวอย่างและข้อสอบภาคทฤษฎีจะเป็นหน้าที่ของกรรมการวิชาการเคมีโอลิมปิก สอวน. สัดส่วนคะแนนของข้อสอบภาคทฤษฎี : คะแนนภาคปฏิบัติ เท่ากับ 60 : 40 ผู้ชนะจะได้รับรางวัลดีเยี่ยม (เหรียญทอง), ดีมาก (เหรียญเงิน), ดี(เหรียญทองแดง), ตามลำดับคะแนนที่ทำได้ ผู้แข่งขันที่ได้คะแนนรวมสูงสุด จะได้รับรางวัลพิเศษ นอกจากนี้ ศูนย์เจ้าภาพสามารถให้รางวัลพิเศษอื่นๆ ได้ตามที่เห็นสมควร

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ ครั้งที่ 17 ปี พ.ศ. 2564

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ ครั้งที่ 17 ปี พ.ศ. 2564 เดิมจะจัดแบบทั่วไป ณ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี จังหวัดนครราชสีมา แต่เนื่องจากมีการระบาดทั่วของไวรัสโคโรนา-2019 จึงได้ปรับการแข่งขันเป็นรูปแบบ การสอบเข้าถึงระยะไกล (Remote Access Exam) ณ สนามสอบศูนย์ สอวน. ต่าง ๆ ทั่วประเทศแทน และยกเลิกการสอบภาคปฏิบัติ

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติในอนาคต

TChO	เมืองที่จัดการแข่งขัน	ศูนย์เจ้าภาพ	ปี พ.ศ.ที่จัดการแข่งขัน
การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ
20	ขอนแก่น	มหาวิทยาลัยขอนแก่น	2567
21	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ	2568
22	พัทลุง	มหาวิทยาลัยทักษิณ	2569
23	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี	2570

การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติที่ผ่านมา

TChO	เมืองที่จัดการแข่งขัน	ศูนย์เจ้าภาพ	วันที่จัดการแข่งขัน
การแข่งขันเคมีโอลิมปิกระดับชาติ
19	พิษณุโลก	มหาวิทยาลัยนเรศวร	22-26 พฤษภาคม 2566
18	นครปฐม	โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์	24-28 กรกฎาคม 2565
17	นครราชสีมา	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี	18-22 ธันวาคม 2564
16	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ	5-9 ธันวาคม 2563
15	นครศรีธรรมราช	มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์	10-14 มิถุนายน 2562
14	อุบลราชธานี	มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี	11-15 มิถุนายน 2561
13	นครปฐม	มหาวิทยาลัยศิลปากร	5-9 มิถุนายน 2560
12	ชลบุรี	มหาวิทยาลัยบูรพา	6-10 มิถุนายน 2559
11	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์	1-5 มิถุนายน พ.ศ. 2558
10	สงขลา	มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์	28 เมษายน - 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2557
9	เชียงใหม่	มหาวิทยาลัยเชียงใหม่	26 เมษายน - 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2556
8	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี	4 -8 พฤษภาคม พ.ศ. 2555
7	สงขลา	มหาวิทยาลัยทักษิณ	5-9 พฤษภาคม พ.ศ. 2554
6	กรุงเทพมหานคร	สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง	26 - 30 เมษายน พ.ศ. 2553
5	พิษณุโลก	มหาวิทยาลัยนเรศวร	6 - 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2552
การแข่งขันเคมีโอลิมปิก สอวน.
4	กรุงเทพมหานคร	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ	7 - 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2551
3	เชียงใหม่	มหาวิทยาลัยเชียงใหม่	28 เมษายน - 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2550
2	ขอนแก่น	มหาวิทยาลัยขอนแก่น	30 เมษายน - 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2549
1	นครนายก	มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ	9 -13 พฤษภาคม พ.ศ. 2548

ศูนย์ สอวน.ที่เข้าร่วมการแข่งขัน

ลำดับ	ศูนย์ สอวน.
1	มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ
2	มหาวิทยาลัยขอนแก่น
3	มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
4	มหาวิทยาลัยทักษิณ
5	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี
6	มหาวิทยาลัยนเรศวร
7	มหาวิทยาลัยบูรพา
8	มหาวิทยาลัยศิลปากร
9	มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
10	มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
11	มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
12	โรงเรียนเตรียมทหาร
13	โรงเรียนบดินทร์เดชา (สิงห์ สิงหเสนี)*
14	โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์

โดยธรรมนูญการแข่งขันกำหนดให้แต่ละศูนย์ฯสามารถส่งนักเรียนผู้แทนเข้าร่วมการแข่งขันได้ทั้งหมด 6 คน และอาจารย์ผู้แทนศูนย์ 2 คน ยกเว้นศูนย์กรุงเทพ (โรงเรียนบดินทร์เดชา (สิงห์ สิงหเสนี)) ที่สามารถส่งนักเรียนผู้แทนได้ 3 ทีม ทีมละ 6 คน รวม 18 คน และกรรมการทีมละ 2 คน รวม 6 คน

ดูเพิ่ม

• เคมีโอลิมปิกระหว่างประเทศ