สายพันธุ์ที่น่ากังวล

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก Variant of concern)
ไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งก่อโรคโควิด-19

สายพันธุ์ที่น่ากังวล (Variant of concern หรือ VOC) คือสายพันธุ์ย่อยของไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2 ซึ่งก่อโรคโควิด-19 โดยถูกใช้สำหรับจัดแบ่งไวรัสที่มีการกลายพันธุ์ในโปรตีนหนาม (Spike Protein) ซึ่งช่วยเพิ่มความสามารถในการจับกับตัวรับบนผิวเซลล์ (receptor binding domain, RBD) อย่างมาก (เช่น ที่ตำแหน่ง N501Y) จากข้อมูลทางพันธุกรรมใน RBD-hACE2 complex และจากข้อมูลทางระบาดวิทยาในการเชื่อมโยงกับการแพร่กระจายอย่างรวดเร็วในประชากรมนุษย์[1]

เบื้องต้นสายพันธุ์ที่ค้นพบใหม่อาจถูกระบุว่าเป็น "สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ"[2] ต่อมาในระหว่างหรือหลังการทดสอบฟูลเลอร์แล้วอาจถูกเปลี่ยนแปลงให้เป็น "สายพันธุ์ที่น่ากังวล" โดยทั่วไปแล้วลำดับสายพันธุ์จะถูกกำหนดในระบบการตั้งชื่อของ PANGOLIN[3] และจัดกลุ่ม (clades) ในระบบของ Nextstrain[4] และ GISAID[5]

ไวรัส SARS-CoV-2 ได้รับการสังเกตการกลายพันธุ์ในช่วงการระบาดทั่วของโควิด-19 โดยการรวมกันของการกลายพันธุ์เฉพาะจุดในหลายตำแหน่งได้พิสูจน์ว่ามีความน่ากังวลมากกว่า[6] นี่เป็นสาเหตุหลักสำหรับความสามารถในการแพร่กระจายและความรุนแรงของโรค และยังเกี่ยวข้องกับความเป็นไปได้ของการเกิดการกลายพันธุ์หนีภูมิคุ้มกัน

หลักเกณฑ์[แก้]

องค์กรสาธารณสุขระดับชาติและระดับนานาชาติหลายแห่ง (เช่น ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐอเมริกา (CDC), สำนักสาธารณสุขอังกฤษ (PHE) และ กลุ่มศึกษาจีโนมเชื้อโรคโควิด-19 แห่งสหราชอาณาจักร (Covid-19 Genomics UK consortium หรือ Cog-UK) และเครือข่ายจีโนมเชื้อโรคโควิดแห่งแคนาดา (Canadian COVID Genomics Network หรือ CanCOGeN)) เกณฑ์บางส่วนหรือทั้งหมดต่อไปนี้เพื่อประเมินประเภทสายพันธุ์:[7][8]

  • ความสามารถในการแพร่ระบาดเพิ่มขึ้น
  • ผู้มีอาการป่วยเพิ่มขึ้น
  • อัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้น
  • เพิ่มความเสี่ยงของ "ผลระยะยาวของโควิด-19"
  • ความสามารถในการหลบเลี่ยงการตรวจจับโดยการทดสอบวินิจฉัย
  • ความไวต่อยาต้านไวรัสลดลง (ถ้ามีและเมื่อผู้ป่วยได้รับยา)
  • ความไวต่อการทำให้แอนติบอดีเป็นกลางลดลง ไม่ว่าจะเป็นการรักษา (เช่น พลาสมาของผู้ที่ฟื้นจากโรค หรือสารภูมิต้านทานโมโนโคลน) หรือในการทดลองในห้องปฏิบัติการ
  • ความสามารถในการหลบเลี่ยงภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติ (เช่น ทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ)
  • ความสามารถในการแพร่เชื้อสู่ผู้ได้รับวัคซีน
  • เพิ่มความเสี่ยงในสภาวะเฉพาะ เช่น กลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในเด็ก หรือโควิดลากยาว (long-haul COVID)
  • ความสัมพันธ์ที่เพิ่มขึ้นสำหรับกลุ่มประชากรหรือกลุ่มทางคลินิกโดยเฉพาะ เช่น เด็กหรือบุคคลที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง

ตัวแปรที่ปรากฏตรงตามเกณฑ์เหล่านี้อย่างน้อยหนึ่งรายการอาจมีการระบุเป็น "สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ" หรือ "สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ" ('VUI') ซึ่งอยู่ระหว่างการตรวจยืนยันคุณสมบัติเหล่านี้ เมื่อตรวจสอบแล้วสายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ/VUI อาจได้รับการเปลี่ยนประเภทเป็น "สายพันธุ์ที่น่ากังวล" โดยองค์กรตรวจสอบ เช่น CDC[2][6][9] หมวดหมู่ที่เกี่ยวข้องคือ "สายพันธุ์ที่มีผลตามมาสูง" ซึ่งถูกใช้โดย CDC ในกรณีที่มีหลักฐานชัดเจนว่าประสิทธิผลของมาตรการป้องกันหรือการแทรกแซงสำหรับสายพันธุ์เฉพาะจะลดลงอย่างมาก[10]

การจำแนกตามประเทศ[แก้]

แคนาดา[แก้]

เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 แคนาดาได้ติดตามเป็นการเฉพาะสายพันธุ์ที่น่ากังวลสามสายพันธุ์ ได้แก่ B.1.1.7, B.1.351 และ P.1[11]

ยุโรป[แก้]

วันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแห่งยุโรปได้ประกาศความตระหนักในสายพันธุ์ที่น่ากังวลสี่สายพันธุ์ ได้แก่ B.1.1.7, B.1.1.7+E484K, B.1.351 และ P.1 ศูนย์ยังตั้งชื่อสายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ (VOI) อีกเก้าสายพันธุ์ได้แก่ B.1.525, B.1.427/B.1.429, P.3, B.1.616, B.1.617.1, B.1.617.2, B.1.617.3, B.1.620 และ B.1.621 ในขณะที่อีก 17 รายการถูกอธิบายว่าเป็นสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ[12]

ณ ปลายเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2564 ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแห่งยุโรปได้ประกาศว่าสี่สายพันธุ์เป็น 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ได้แก่ เบตา, แกมมา, เดลตา และโอไมครอน (B.1.1.529) ส่วนมิว, แลมดา และ AY.4.2 ได้รับการระบุว่าเป็น สายพันธุ์ที่ต้องได้รับความสนใจ (VOI) ในขณะที่มี 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' จำนวน 9 สายพันธุ์ และอีก 25 สายพันธุ์ถูกระบุ 'ลดระดับ'[13]

สหราชอาณาจักร[แก้]

ในวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2564 สหราชอาณาจักรมีการระบุแปดสายพันธุ์ใน 'รายการเฝ้าระวัง' โดย 4 สายพันธุ์มีสถานะ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' และ 4 สายพันธุ์จัดเป็น 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' โดยสำนักสาธารณสุขอังกฤษเพิ่มสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบสายพันธุ์ที่สี่หลังจากที่ ตั้งแต่วันที่ 15 กุมภาพันธ์เป็นต้นมามีผู้ที่ทดสอบเชื้อเป็นบวก 16 คน[14] คือสายพันธุ์ VUI-21FEB-04 (B.1.1.318) ซึ่งถูกกำหนดให้เป็นสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ ส่วนสายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบอื่น ๆ ได้แก่ P.2, VUI-21FEB-01 (A.23.1 ที่มี E484K) และ B.1.525 ในขณะที่สายพันธุ์ที่น่ากังวลได้แก่ B.1.1.7, B.1.351 และ P.1[15][16]

ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2564 สำนักสาธารณสุขอังกฤษได้เปลี่ยนรูปแบบการตั้งชื่อเป็น [YY][MMM]-[NN] โดยที่เดือนจะถูกเขียนโดยใช้รหัสสามตัวอักษร[17]

ณ ปลายเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2564 สหราชอาณาจักรมี 15 สายพันธุ์ใน 'รายการเฝ้าระวัง', โดย 4 สายพันธุ์มีสถานะ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' และ 11 สายพันธุ์ได้รับการจัดประเภทเป็น 'สายพันธุ์ที่อยู่ระหว่างการตรวจสอบ' ล่าสุดได้แก่ 'VUI-21OCT-01/ A.Y 4.2' โดย 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ได้แก่ แอลฟา, เบตา, แกมมา, เดลตา[18]

สหรัฐ[แก้]

ในเดือนพฤษภาคม 2564 รายการ 'สายพันธุ์ที่น่ากังวล' ของศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐอเมริกาแสดงการติดตามสายพันธุ์ B.1.1.7, B.1.351, P.1 และ สายพันธุ์ที่เกี่ยวข้องกับ B.1.427 และ B.1.429[19]

องค์การอนามัยโลก[แก้]

องค์การอนามัยโลกแสดงรายการสายพันธุ์ที่น่ากังวลทั่วโลก[20][21] เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 องค์การอนามัยโลกได้ประกาศสายพันธุ์ที่น่ากังวลใหม่ คือสายพันธุ์ B.1.1.529 ซึ่งปัจจุบันเรียกอย่างเป็นทางการว่า "โอไมครอน" ตามระบบการตั้งชื่อขององค์การอนามัยโลก ซึ่งรายงานการพบครั้งแรกโดยแอฟริกาใต้เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564[22]

อ้างอิง[แก้]

  1. Shahhosseini, Nariman; Babuadze, George (Giorgi); Wong, Gary; Kobinger, Gary P. (May 2021). "Mutation Signatures and In Silico Docking of Novel SARS-CoV-2 Variants of Concern". Microorganisms (ภาษาอังกฤษ). 9 (5): 926. doi:10.3390/microorganisms9050926. PMC 8146828. PMID 33925854.
  2. 2.0 2.1 "Variants: distribution of cases data". GOV.UK. 28 January 2021. At "Differences between a Variant of Concern and Variant Under Investigation". สืบค้นเมื่อ 19 February 2021. SARS-CoV-2 variants, if considered to have concerning epidemiological, immunological, or pathogenic properties, are raised for formal investigation. At this point they are designated Variant Under Investigation (VUI) with a year, month, and number. Following a risk assessment with the relevant expert committee, they may be designated Variant of Concern (VOC)
  3. Rambaut, A.; Holmes, E.C.; O’Toole, Á.; และคณะ (2020). "A dynamic nomenclature proposal for SARS-CoV-2 lineages to assist genomic epidemiology". Nature Microbiology. 5 (11): 1403–1407. doi:10.1038/s41564-020-0770-5. PMC 7610519. PMID 32669681. S2CID 220544096.
  4. Bedford, Trevor; Hodcroft, Emma B; Neher, Richard A (6 January 2021). "Updated Nextstrain SARS-CoV-2 clade naming strategy". nextstrain.org/blog. สืบค้นเมื่อ 19 January 2021.
  5. "clade tree (from 'Clade and lineage nomenclature')". www.gisaid.org. 4 July 2020. สืบค้นเมื่อ 7 January 2021.
  6. 6.0 6.1 Griffiths, Emma; Tanner, Jennifer; Knox, Natalie; Hsiao, Will; Van Domselaar, Gary (2021-01-15). "CanCOGeN Interim Recommendations for Naming, Identifying, and Reporting SARS-CoV-2 Variants of Concern" (PDF). CanCOGeN (nccid.ca). สืบค้นเมื่อ 25 February 2021.
  7. Contributor, IDSA (2021-02-02). "COVID "Mega-variant" and eight criteria for a template to assess all variants". Science Speaks: Global ID News (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2021-02-20. {{cite web}}: |last= มีชื่อเรียกทั่วไป (help)
  8. CDC. "Emerging SARS-CoV-2 Variants" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). Centers for Disease Control and Prevention. สืบค้นเมื่อ 2021-01-04. บทความนี้รวมเอาเนื้อความจากแหล่งอ้างอิงนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ
  9. Investigation of SARS-CoV-2 variants of concern in EnglandTechnical briefing 6 13 February 2021 (See section: Nomenclature of variants in the UK, P.3) assets.publishing.service.gov.uk, accessed 27 February 2021
  10. CDC (2020-02-11). "Cases, Data, and Surveillance". Centers for Disease Control and Prevention (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2021-03-16.
  11. COVID-19 daily epidemiology update 12 May 2021 health-infobase.canada.ca accessed 13 May 2021
  12. SARS-CoV-2 variants of concern as of 11 May 2021 11 May 2021 www.ecdc.europa.eu accessed 13 May 2021
  13. SARS-CoV-2 variants of concern as of 26 November 2021 26 November 2021 www.ecdc.europa.eu accessed 27 November 2021
  14. Covid-19: Another new variant added to UK watch list Michelle Roberts, 4 March 2021 www.bbc.com, accessed 5 March 2021
  15. Variants of concern or under investigation: data up to 3 March 2021 4 March 2021 www.gov.uk, accessed 5 March 2021
  16. Latest update: New Variant Under Investigation designated in the UK 4 March 2021 www.gov.uk, accessed 5 March 2021
  17. Public Health England (22 March 2021). "Variants: distribution of cases data". GOV.UK (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-03-22.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  18. Variants of concern or under investigation: data up to 24 November 2021 Updated 26 November 2021, www.gov.uk, accessed 27 November 2021
  19. "SARS-CoV-2 Variant Classifications and Definitions". Centers for Disease Control and Prevention (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 11 February 2020. สืบค้นเมื่อ 30 April 2021.
  20. "WHO says India Covid variant of 'global concern'". BBC. 11 May 2021.
  21. "Tracking SARS-CoV-2 variants". www.who.int (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2021-06-16.
  22. "Classification of Omicron (B.1.1.529): SARS-CoV-2 Variant of Concern". World Health Organization. สืบค้นเมื่อ 26 November 2021.