อำเภอดอกคำใต้

อำเภอดอกคำใต้ ดอกคำใต้เมืองคนงาม วัฒนธรรมหลากหลาย มากมายหัตถกรรม พระธาตุงามจอมไคร้ ร่องช้างแหล่งอาศัย มากน้ำใจชาวประชา ข้อมูลทั่วไป อักษรไทย อำเภอดอกคำใต้ อักษรโรมัน Amphoe Dok Khamtai จังหวัด พะเยา ข้อมูลสถิติ พื้นที่ 823.3 ตร.กม. ประชากร 69,684 คน (พ.ศ. 2560) ความหนาแน่น 84.63 คน/ตร.กม. รหัสทางภูมิศาสตร์ 5605 รหัสไปรษณีย์ 56120 ที่ว่าการอำเภอ ที่ตั้ง ที่ว่าการอำเภอดอกคำใต้ 318 หมู่ 8 ถนนพะเยา-เชียงคำ ตำบลดอนศรีชุม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา 56120 พิกัด 19°9′45″N 99°59′36″E หมายเลขโทรศัพท์ 0 5449 1489 หมายเลขโทรสาร 0 5441 8097 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ดอกคำใต้ (คำเมือง: ) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพะเยาและอยู่ใกล้กับตัวเมืองพะเยามากที่สุด อยู่ห่างตัวเมืองเพียง 11 กิโลเมตร ดอกคำใต้เป็นที่รู้จักกันในนามแม่หญิงงามดอกคำใต้ ซึ่งผู้หญิงในอำเภอดอกคำใต้นั้นมีความงดงามทั้งหน้าตาและกิริยา สมกับเป็นหญิงงามแห่งเมืองเหนือ ประวัติอำเภอดอกคำใต้ ในสมัยสุโขทัยเป็นราชธานี ซึ่งมีพ่อขุนรามคำแหงเป็นกษัตริย์ ได้มีสัมพันธ์ไมตรีอย่างดียิ่งกับ เมืองภูกามยาว( จังหวัดพะเยาในปัจจุบัน ) ซึ่งมีพ่อขุนงำเมืองเป็นกษัตริย์ พ่อขุนรามคำแหงได้เสด็จมาเยี่ยมเป็นประจำ โดยยกขบวนช้าง ม้า บริวาร มาเป็นอันมาก โดยเสด็จผ่านทางเวียงโกศัย( เมืองแพร่ ) ผ่านมาทางอำเภอดอกคำใต้ จนถึงเมืองภูกามยาว จนเกิดรอยตีนช้าง ตีนม้า เมื่อฝนตกทำให้น้ำไหลตามรอยตีนช้าง ตีนม้า จนกลายเป็นร่องลึก เรียกว่า “แม่น้ำร่องช้าง” ประชาชนเห็นว่าเป็นแหล่งที่อุดมสมบูรณ์จึงมาตั้งบ้านแปงเมืองอยู่ตามลำน้ำ และประกอบกับสองฝั่งลำน้ำร่องช้างมีต้นดอกคำใต้ขึ้นเป็นอันมาก จึงตั้งชื่อชุมชนนี้ว่า บ้านดอกคำใต้ ต่อมาชุมชนมีขนาดใหญ่ขึ้น และยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อ พ.ศ. 2397 และถูกยุบเป็นตำบล เมื่อ พ.ศ. 2457 จนถึง พ.ศ. 2500 ได้ยกฐานะเป็นกิ่งอำเภอ และเมื่อวันที่ 28 ตุลาคม พ.ศ. 2508 ได้ยกฐานะเป็นอำเภออีกครั้งจนถึงปัจจุบัน อำเภอดอกคำใต้เป็นอำเภอที่อยู่ใกล้อำเภอเมืองพะเยามากที่สุดระยะห่างจากตัวเมืองประมาณ 11 กม จึงทำให้อำเภอดอกคำใต้ได้รับความเจริญคล้ายกับอำเภอเมืองมากและมีโรงแรม,ธนาคาร,โรงงานอุตสหกรรม,แหล่งท่องเที่ยวมากมายรวมทั้งมีทั้งถนนเส้นทาง ผ่านไปยัง 1021 ไปยัง อำเภอจุน,อำเภอเชียงคำ,อำเภอภูซาง ถนน 1251 ไป อำเภอเชียงม่วน และถนน 1091 ไป อำเภอปง อำเภอเชียงม่วน สิ้นสุดระยะทางที่จังหวัดน่าน ฯลฯ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอดอกคำใต้ตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอป่าแดด (จังหวัดเชียงราย)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสอง (จังหวัดแพร่) และอำเภองาว (จังหวัดลำปาง)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอจุน อำเภอปง และอำเภอเชียงม่วน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองพะเยา และอำเภอภูกามยาว

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอดอกคำใต้แบ่งเขตการปกครองเป็น 12 ตำบล 125 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	ดอกคำใต้		Dok Kham Tai	10	2218	6015
2.	ดอนศรีชุม		Si Don Chum	10	2389	6302
3.	บ้านถ้ำ		Ban Tham	12	2742	8493
4.	บ้านปิน		Ban Pin	10	1789	5319
5.	ห้วยลาน		Huai Lan	16	2959	9088
6.	สันโค้ง		San Khong	11	1992	6482
7.	ป่าซาง		Pa Sang	10	1685	5246
8.	หนองหล่ม		Nong Lom	9	1854	5920
9.	ดงสุวรรณ		Dong Suwan	11	1739	5091
10.	บุญเกิด		Bun Koet	9	1730	4761
11.	สว่างอารมณ์		Sawang Arom	8	1386	4078
12.	คือเวียง		Khue Wiang	9	1532	4608

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอดอกคำใต้ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองดอกคำใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุญเกิดทั้งตำบล บางส่วนของตำบลดอกคำใต้ บางส่วนของตำบลดอนศรีชุม และพื้นที่ตำบลสว่างอารมณ์ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านถ้ำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านถ้ำทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลห้วยลาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยลานทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองหล่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหล่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอกคำใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอกคำใต้ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองดอกคำใต้)
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนศรีชุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนศรีชุม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองดอกคำใต้)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านปิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านปินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสันโค้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันโค้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าซาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าซางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงสุวรรณ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงสุวรรณทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคือเวียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคือเวียงทั้งตำบล

รถโดยสารประจำทาง

• สาย 962 กรุงเทพ-เชียงของ (กรุงเทพ-นครสวรรค์-แพร่-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง-เชียงของ) บริษัทผู้เดินรถ ได้แก่ บขส. สมบัติทัวร์ โชครุ่งทวีทัวร์ สยามเฟิร์สทัวร์ บุษราคัมทัวร์ เชิดชัยทัวร์ blue 9 ไทยพัฒนกิจ จำกัด
• สาย 671 เชียงใหม่-เชียงของ (เชียงใหม่-แม่ขะจาน-วังเหนือ-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง-เชียงของ) บริษัท ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
• สาย 113 เชียงใหม่-น่าน (เชียงใหม่-แม่ขะจาน-วังเหนือ-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-ปง-เชียงม่วน-น่าน) บริษัท ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
• สาย 1131 เชียงใหม่-เชียงม่วน (เชียงใหม่-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-ปง-เชียงม่วน) ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
• สาย 6711 เชียงใหม่-เทิง (เชียงใหม่-พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ-เทิง) ไทยพัฒนกิจขนส่ง จำกัด
• สาย 2160 พะเยา-เชียงคำ (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ) บริษัท ดอกคำใต้เดินรถ จำกัด
• สาย 197 พะเยา-ปง (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-ปง) บริษัท อารยะเดินรถ จำกัด
• สาย 612 พะเยา-น่าน (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-ปง-เชียงม่วน-บ้านหลวง-น่าน) บริษัท พะเยาขนส่ง จำกัด

สถานที่ท่องเที่ยว

• หน่วยพิทักษ์ป่าห้วยชมพู-ผาเทวดา
• ทุ่งทานตะวัน วีถีชีวิตเกษตรปลอดภัยบ้านจำไก่ ตำบลสันโค้ง (ปิดไปแล้ว)
• วัดพระธาตุแสงแก้วมงคล
• วัดบุญเกิด
• วัดพระธาตุดอยน้อย
• ถ้ำฝนแสนห่า
• วนอุทยานบ้านถ้ำ
• วัดพระธาตุจอมไคร้
• สวนสาธารณะดงหอหนองหล่ม บ่อน้ำ 1.000 ปี หมู่ที่ 8 ตำบลหนองหล่ม
• ถ้ำปางงุ้น (ถ้าหลวงหรือถ้ำสามพี่น้อง) หมู่ที่ 6 บ้านปางงุ้น ตำบลหนองหล่ม
• หนองหล่มตำบลสุขภาวะ (แหล่งท่องเที่ยวชุมชน)
• วัดศรีชุม (พระเจ้าทันใจ อายุ 700 กว่าปี )
• วัดพระธาตุจอมศีล ตำบลบ้านถ้ำ
• อ่างเก็บน้ำร่องสัก ตำบลบ้านปิน
• วัดพระธาตุแจ่โหว้

สถานศึกษา

ระดับมัธยมศึกษา

• ดอกคำใต้วิทยาคม
• ถ้ำปินวิทยาคม
• งำเมืองวิทยาคม

ระดับอาชีวศึกษา

• วิทยาลัยเทคนิคดอกคำใต้
• วิทยาลัยเทคโนโลยีวงศ์กาญจนา ( เอกชน )

ธนาคาร

• ธนาคารกรุงเทพฯ สาขาดอกคำใต้
• ธนาคารกรุงไทย สาขาดอกคำใต้
• ธนาคารออมสิน สาขาดอกคำใต้
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาดอกคำใต้
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขา ถ้ำปิน

สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์

1. ศาลาทรงไทยไม้เก่าบ้านห้วยลาน
2. ถ่านอัดแท่ง
3. เซรามิก
4. แคบหมูอัจฉรา
5. ไม้กวาดลายดอกแก้ว
6. ผ้าคลุมไหล่ไหม
7. ข้าวหอมมะลิและข้าวกล้อง
8. ผ้าลายเกร็ดเต๋า
9. กระติบข้าว
10. เครื่องปั้นดินเผา บ้านสันจกปก
11. ครีมมะขามแม่แสงดี หนองหล่ม สินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ระดับจังหวัด

การคมนาคม

ถนนสายสำคัญ

• 1021 พะเยา-เชียงคำ (พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-เชียงคำ 76 กิโลเมตร)
• 1251 ดอกคำใต้-เชียงม่วน (ดอกคำใต้-เชียงม่วน 70 กิโลเมตร)
• 1091 พะเยา-น่าน ( พะเยา-ดอกคำใต้-จุน-ปง-เชียงม่วน-บ้านหลวง-น่าน 176 กิโลเมตร)