ข้ามไปเนื้อหา

รูป (ศาสนาพุทธ)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

รูปในทางพุทธศาสนา มีหลายความหมาย ดังนี้

  1. เป็นธรรมะคำหนึ่งอย่างเช่นในคำว่า
  2. นามธรรม แปลว่า สิ่งชำรุดทรุดโทรม, สิ่งที่แตกสลาย, สิ่งที่ผันแปรได้
  3. หมายถึงรูปร่างที่มองเห็นด้วยตา คือร่างกายหรือตัวตนของคน สัตว์สิ่งของ อันเกิดขึ้นจากการรวมตัวของธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม จัดเป็นหนึ่งในขันธ์ 5 (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) มีสภาวะเกิดดับคือ เกิด แก่ เจ็บ และ ตาย
  4. ใช้เป็นคำแสดงลักษณะหรือลักษณะนามของภิกษุสามเณร เช่นภิกษุ 3 รูป สามเณร 5 รูป
  5. ในสมัยก่อนใช้เป็นคำแทนตัวเองของภิกษุสามเณรที่พูดกับคฤหัสถ์ เช่นเดียวกับคำว่า อาตมา, ฉัน เช่น "วันนี้รูปไปไม่ได้หรอกโยม รูปไม่ว่าง" หมายความว่า "อาตมาไปไม่ได้ ไม่ว่าง" นั่นเอง

รูป๒๘

[แก้]

รูป ในปรมัตถธรรม4 มี 28 แบ่งเป็น มหาภูตรูป 4 และอุปาทยรูป24

มหาภูตรูป๔

[แก้]

ปฐวี ธาตุดิน , อาโป ธาตุน้ำ , วาโย ธาตุลม , เตโช ธาตุไฟ

อุปาทายรูป๒๔

[แก้]

ปสาทรูป๕

[แก้]

จักขุปสาท การรับรู้ทางตา , โสตปสาท การรับรู้ทางหู , ฆานปสาท การรับรู้ทางจมูก , ชิวหาปสาท การรับรู้ทางลิ้น , กายปสาท การรับรู้ทางกาย

โคจรรูป๔

[แก้]

รูปะ รูป , สัททะ เสียง , คันธะ กลิ่น , รสะ รส

ภาวรูป๒

[แก้]

ปุริสภาวะ ภาวะแห่งบุรุษ อิตถีภาวะ ภาวะแห่งสตรี

หทยรูป๑

[แก้]

หทยรูปเป็นรูปที่เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน ตั้งอยู่ภายในช่องเนื้อเยื่อหัวใจโตเท่าเมล็ดดอกบุนนาค เป็นที่อาศัยเกิดของจิต (จิตประเภทมโนธาตุ และมโนวิญญาณธาตุ) เพื่อการรู้ธรรมารมณ์

ชีวิตรูป๑

[แก้]

ชีวิตรูป ความเป็นชีวิต (ชีวิตินทรีย์) ที่เกิดจากกฎพีชนิยามคือ สมตา (ปรับให้เหมาะสม) ชีวิตา (มีกระบวนการทำงาน) วัฏฏตา (มีระบบสืบพันธุ์)

อาหารรูป๑

[แก้]

อาหารรูป อาหารที่หล่อเลี้ยงร่างกาย น้ำและลมหายใจ

ปริจเฉทรูป๑

[แก้]

ปริจเฉทรูป ช่องว่างต่างๆภายในกาย

วิญญัติรูป๒

[แก้]

กายวิญญัติ การกระทำทางกาย วจีวิญญัติ การกระทำทางวาจา

วิการรูป๓

[แก้]

รูปัสสะ ลหุตา ความเบาแห่งรูป รูปัสสะมุทุตา ความอ่อนแห่งรูป รูปัสสะ กัมมัญญตา ความควรแก่การงาน พอเหมาะ พอประมาณ แห่งรูป

ลักขณรูป๔

[แก้]

รูปัสสะ อุจจโย ความเติบโตแห่งรูป รูปัสสะ สันตติ ความสืบต่อแห่งรูป รูปัสสะ ชรตา ความทรุดโทรมแห่งรูป รูปัสสะ อนิจจัง ความแปรปรวนแห่งรูป

อ้างอิง

[แก้]