ปริมณฑล (ศาสนาพุทธ)

ปริมณฑล ในคำวัดหมายถึงความเรียบร้อย, ความสวยงาม, ความเป็นระเบียบ

ปริมณฑล ใช้เรียกการนุ่งห่มของภิกษุสามเณรว่า นุ่งห่มเป็นปริมณฑล คือนุ่งห่มเรียบร้อยสวยงาม เป็นระเบียบ ถูกธรรมเนียมนิยม

นุ่งเป็นปริมณฑล คือด้านบนนุ่งปิดสะดือ แต่ไม่ถึงกระโจมอก ด้านล่างปืดหัวเข่าลงมาเพียงครึ่งแข้ง ไม่ถึงกรอมข้อเท้า (สบง) คือ การนุ่งของพระสงฆ์ในส่วนสบง (ผ้าที่ใช้นุ่ง) ปรากฏในพระวินัยส่วนเสขิยวัตรสารูป สิกขาบทที่ 1 ว่า "ภิกษุพึงทำความศึกษาว่า เราจักนุ่งเป็นปริมณฑล ให้เรียบร้อย" การนุ่งเป็นปริมณฑลนี้ หมายถึง การนุ่งสบงโดยส่วนบนปิดตั้งแต่สะดือลงมา ส่วนล่างปิดตั้งแต่ใต้เข่าขี้นไป

ห่มเป็นปริมณฑล คือในวัดห่มเฉวียงบ่าคือปิดบ่าและแขนซ้าย เปิดบ่าและแขนขวา ปกเข่าลงมาขนาดเท่าผ้านุ่ง (สบง) เมื่อเข้าบ้านห่มคลุมปิดบ่าและแขนทั้งสองข้าง ปิดหลุมคอ ข้างล่างปิดหัวเข่าทั้งสองข้างเหมือนในวัด (ห่มดอง ห่มคลุม)

อ้างอิง

• พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ. ๙ ราชบัณฑิต พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548