อำเภอเกาะคา

อำเภอเกาะคา
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ko Kha
คำขวัญ:  พระธาตุศักดิ์สิทธิ์ แหล่งผลิตน้ำตาลทราย สวดลายงามเครื่องปั้น จักสานเครื่องใช้ อุ่นไอบ่อน้ำร้อน ลือกระฉ่อนมนุษย์เกาะคา
แผนที่จังหวัดลำปาง เน้นอำเภอเกาะคา
พิกัด: 18°11′30″N 99°23′44″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ลำปาง
พื้นที่
• ทั้งหมด	551 ตร.กม. (213 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2561)
• ทั้งหมด	59,819 คน
• ความหนาแน่น	108.56 คน/ตร.กม. (281.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	52130
รหัสภูมิศาสตร์	5203
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเกาะคา หมู่ที่ 4 ตำบลท่าผา อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง 52130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เกาะคา (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นหนึ่งใน 13 อำเภอของจังหวัดลำปาง และเป็นที่ตั้งวัดคู่บ้านคู่เมืองลำปางคือ วัดพระธาตุลำปางหลวง

ประวัติ

อำเภอเกาะคาตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2457 แต่เดิมมีชื่อว่า อำเภอสบยาว เนื่องจากที่ตั้งอำเภอเดิมตั้งอยู่บริเวณที่ลำน้ำแม่ยาวไหลมาบรรจบกับแม่น้ำวัง อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอเกาะคาปัจจุบันไปทางทิศเหนือ 1 กิโลเมตร คำว่า "บรรจบ" ชาวบ้านพื้นเมืองเรียกว่า "สบ" จึงขนานนามว่า "อำเภอสบยาว" ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2459 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่ออำเภอสบยาวเป็น อำเภอเกาะคา เพราะที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ในเขตตำบลเกาะคา คำว่า "เกาะคา" มีประวัติความเป็นมาคือ บริเวณที่ตั้งตำบลแต่เดิมเป็นทางน้ำของลำน้ำแม่ยาว ซึ่งไหลมาจากทิวเขาขุนตาล (เขาผีปันน้ำ) เขตติดต่อกับจังหวัดลำพูน ผ่านตำบลใหม่พัฒนาและตำบลไหล่หินมาบรรจบกับแม่น้ำวังที่ตำบลเกาะคา ครั้นนานเข้าน้ำได้พัดเอาตะกอนดิน หิน และทราย มากองรวมกันจนกลายเป็นสันดอนทรายขึ้น (สันดอนทราย ชาวบ้านพื้นเมืองเรียกว่า เกาะ) ภายหลังลำน้ำแม่ยาวได้เปลี่ยนทางเดินของร่องน้ำทำให้เกิดสันดอนทรายเป็นบริเวณกว้าง แล้วกลายสภาพเป็นพื้นดินปนทรายซึ่งมีหญ้าคาขึ้นงอกงามเต็มที่ เมื่อมีชาวบ้านไปตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนในบริเวณดังกล่าว ชาวบ้านจึงเรียกว่า "เกาะคา"

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเกาะคาตั้งอยู่ทางตอนกลาง ค่อนไปทางทิศใต้ของจังหวัด ห่างจากตัวเมืองลำปางประมาณ 15 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอห้างฉัตรและอำเภอเมืองลำปาง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ทะ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสบปราบ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเสริมงามและอำเภอห้างฉัตร

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเกาะคาแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 9 ตำบล 78 หมู่บ้าน

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนครัวเรือน	จำนวนประชากร
1.	ลำปางหลวง		Lampang Luang	13	3,227	9,683
2.	นาแก้ว		Na Kaeo	8	2,992	9,690
3.	ไหล่หิน		Lai Hin	6	1,776	5,514
4.	วังพร้าว		Wang Phrao	7	2,083	7,095
5.	ศาลา		Sala	7	3,679	8,465
6.	เกาะคา		Ko Kha	8	1,497	4,248
7.	นาแส่ง		Na Saeng	7	1,548	4,826
8.	ท่าผา		Tha Pha	9	2,431	7,183
9.	ใหม่พัฒนา		Mai Phatthana	9	1,709	5,273

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเกาะคาประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง แยกเป็นเทศบาล 8 แห่ง และองค์การบริหารส่วนตำบล 2 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเกาะคา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลศาลา บางส่วนของตำบลเกาะคา และบางส่วนของตำบลท่าผา
• เทศบาลตำบลลำปางหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำปางหลวงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลนาแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาแก้วทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลศาลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศาลา (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเกาะคา)
• เทศบาลตำบลไหล่หิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไหล่หินทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลท่าผา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าผา (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเกาะคา)
• เทศบาลตำบลเกาะคาแม่ยาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะคา (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเกาะคา)
• เทศบาลตำบลวังพร้าว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังพร้าวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาแส่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาแส่งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลใหม่พัฒนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลใหม่พัฒนาทั้งตำบล