รถไฟใต้ดินลอนดอน

รถไฟใต้ดินลอนดอน
ข้อมูลทั่วไป
ที่ตั้ง	กรุงลอนดอน
ประเภท	รถไฟใต้ดิน
จำนวนสาย	11
จำนวนสถานี	270
การให้บริการ
เริ่มดำเนินงาน	10 มกราคม 1863 (1863-01-10)
ผู้ดำเนินงาน	London Underground Ltd (LUL); ส่วนหนึ่งของ การคมนาคมลอนดอน (TfL)
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	402 กิโลเมตร (250 ไมล์)
รางกว้าง	1,435 มม. (4 ฟุต 8 1⁄2 นิ้ว) standard gauge
การจ่ายไฟฟ้า	630 V DC รางที่สี่

รถไฟใต้ดินลอนดอน (อังกฤษ: London Underground) เป็นระบบขนส่งมวลชนของกรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร ตัวระบบใช้ไฟฟ้าเป็นหลัก มีทั้งรถไฟบนดินและรถไฟใต้ดินอยู่ภายในสายเดียวกัน ถือเป็นระบบรถไฟใต้ดินที่เก่าแก่ที่สุดในโลก เริ่มเปิดใช้เมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2406 (ค.ศ. 1863) โดยสายแรกคือ สายเมโทรโพลิตัน ซึ่งปัจจุบันกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของ "สาย Circle" ซึ่งวิ่งรอบโซน 1 ชั้นในของเมือง และ "สาย Hammersmith & City" ที่วิ่งพาดจากด้านตะวันตกเฉียงใต้ไปยังด้านตะวันออกของเมือง ปัจจุบันระบบรถไฟฟ้าใต้ดินลอนดอนมีทั้งหมด 274 สถานี มีระยะทางรวมประมาณ 406 กิโลเมตร (253 ไมล์) และมีผู้โดยสารในปี ค.ศ. 2016–17 ประมาณ 1,379 ล้านคน-เที่ยว หรือเฉลี่ย 4.8 ล้านคน-เที่ยวต่อวัน แม้ว่าชื่อ "the Underground" จะทำให้คนส่วนใหญ่นึกถึงรถไฟใต้ดิน แต่ความจริงแล้วมีเพียงร้อยละ 45 ของเส้นทางทั้งหมดเท่านั้นที่เป็นทางรถไฟในอุโมงค์ใต้ดิน พื้นที่ให้บริการส่วนใหญ่ของรถไฟใต้ดินลอนดอน ได้แก่พื้นที่ทางตอนเหนือของแม่น้ำเทมส์ ทำให้ส่วนพื้นที่ตอนใต้ของเกรเทอร์ลอนดอน มีจำนวนสถานีให้บริการเพียงร้อยละ 10 ของสถานีทั้งหมดเท่านั้น

ในระยะแรกเส้นทางแต่ละสายของรถไฟใต้ดินลอนดอน เป็นกรรมสิทธิ์และอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของแต่ละบริษัทเอกชนที่ลงทุนสร้างทางเส้นทางรถไฟ แต่ภายหลังถูกรวมเข้าด้วยกันภายใต้แบรนด์ "UNDERGROUND" ในตอนต้นศตวรรษที่ 20 และภายหลัง ในปี ค.ศ. 1933 ก็ถูกควบรวมเข้ากับเส้นทางขนส่งทางรางใต้ผิวดินอื่น ๆ และ เส้นทางรถเมล์ เพื่อก่อตั้งการขนส่งแห่งนครลอนดอน (London Transport) ขึ้นภายใต้การควบคุมของคณะกรรมการขนส่งผู้โดยสารลอนดอน (London Passenger Transport Board) ปัจจุบันผู้ดำเนินการให้บริการของรถไฟใต้ดินลอนดอน คือ บริษัท London Underground Limited (LUL) ซึ่งเป็นหน่วยงานสาขาขององค์การคมนาคมสำหรับลอนดอน (อังกฤษ: Transport for London) ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) เป็นต้นมา รถไฟใต้ดินลอนดอนได้ถูกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของ องค์การคมนาคมสำหรับลอนดอน (TfL) ซึ่งควบคุมการบริหารจัดการรถเมล์ รถไฟรางเบาสายดอคแลนดส์ รถไฟเหนือดินลอนดอน และครอสเรล (Crossrail หรือตามชื่อเป็นทางการว่า สายอลิซาเบธ) ด้วย

การก่อสร้างทางรถไฟใต้ดินลอนดอน เป็นโครงการที่ต้องมีการระดมทุนอย่างมหาศาล แบบที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน ทำให้การก่อสร้างเครือข่ายทางรถไฟใต้ดินสายแรกของโลกนี้มีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการปฏิวัติการระดมทุนผ่านสถาบันการเงินสมัยใหม่

รถไฟใต้ดินลอนดอน บางครั้งจะเรียกว่า ดิอันเดอร์กราวนด์ (The Underground) หรือ เดอะทูป (The Tube) ตามลักษณะของอุโมงค์รถไฟใต้ดิน

ประวัติศาสตร์

ทางรถไฟสายเมโทรโพลิตันเมื่อเริ่มเปิดใช้งาน โดยใช้หัวรถจักรไอน้ำลากจูงแบบ GWR broad guage

ในตอนต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 มหานครลอนดอนมีการขยายตัวทางประชากรอย่างรวดเร็ว เนื่องจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมทำให้มีแรงงานจำนวนมากจากพื้นที่ชนบทอพยพเข้ามาหางานทำ พอถึงปี ค.ศ. 1830 พื้นที่เขตชั้นในของลอนดอนก็มีประชากรมากถึง 1.5 ล้านคน และยังมีแรงงานจำนวนไม่ต่ำกว่า 2 แสนคน เดินทางเข้ามาทำงานทุกเช้า ทำให้การจราจรในท้องถนนของนครลอนดอนแทบหยุดนิ่งเป็นอัมพาต เพราะในขณะนั้นต้องพึ่งพารถลาก และรถโดยสารเทียมม้า หรือเทียมวัวซึ่งเคลื่อนที่ช้า และยังทำให้แรงงานจำนวนมากต้องมาอาศัยอยู่กันอย่างแออัดเป็นสลัมในพื้นที่ชั้นในของเมือง เนื่องจากการจราจรที่เกือบหยุดนิ่งในช่วงเช้า ทำให้แรงงานเหล่านี้จำเป็นต้องเข้ามาหาที่อยู่ใกล้ ๆ สถานที่ทำงาน ขณะนั้นเทคโนโลยีรถไฟยังเป็นของใหม่ แต่ความพยายามที่จะสร้างทางรถไฟเพื่อขนผู้โดยสารจากชานเมือง เข้ามาใจกลางเมือง ยังถูกต่อต้านในรัฐสภาเพราะพื้นที่ใจกลางกรุงลอนดอนล้วนแต่เป็นที่ดินที่มีเศรษฐี และผู้มีอิทธิพลถือกรรมสิทธิ์อยู่ ทำให้การเวนคืนพื้นที่เพื่อสร้างทางรถไฟในพื้นที่ส่วนในของเมืองหลวงเป็นเรื่องที่มีอุปสรรคมากในทางการเมือง ดังนั้นแม้จะมีชุมทางรถไฟถึง 7 แห่งเกิดขึ้นรอบพื้นที่โซนภายในของนครลอนดอน แต่การจะเชื่อมต่อระหว่างสถานีรถไฟใหญ่ ๆ เหล่านั้นเข้าด้วยกันโดยทางรถไฟบนดิน (at grade) เป็นเรื่องที่ถูกคัดค้านมาตลอด ด้วยเหตุนี้ในปี ค.ศ. 1830 จึงเกิดแนวคิดที่จะสร้างทางรถไฟใต้ดินเพื่อนำผู้คนจากพื้นที่ภายนอกของลอนดอนเข้ามาทำงานในใจกลางเมือง โดยมีนายชาร์ลส เพียรสัน (Charles Pearson) อัยการของนครลอนดอนรับหน้าที่เป็นหัวเรือในการผลักดันแนวคิดนี้ไปสู่การปฏิบัติ นายเพียร์สันจึงได้รับการกล่าวถึงว่าเป็นบิดาแห่งรถไฟใต้ดินลอนดอนมาจนปัจจุบัน

ในปี ค.ศ. 1854 ทางรถไฟสายเมโทรโพลิตันได้รับอนุมัติให้ก่อสร้างได้เป็นสายแรก หลังจากเปิดทดลองอยู่สองปี ทางรถไฟใต้ดินสายแรกของโลกก็เปิดให้บริการในเดือนมกราคม ค.ศ. 1863 ระหว่างสถานีแพดดิงตัน กับสถานีฟาร์ริงตัน โดยเป็นรถโดยสารที่ให้ความสว่างด้วยแก๊ส และมีหัวรถจักรไอน้ำฉุดลาก มีผู้โดยสารใช้บริการถึง 38,000 คนในวันเปิดให้บริการ

ลำดับเวลา

• ค.ศ. 1863: รถไฟฟ้าใต้ดินลอนดอนเปิดให้บริการ โดยบริษัทรถไฟเมโทรโพลิตันเป็นผู้สร้างสายแรก และให้บริการ 7 สถานีระหว่างสถานีแพดดิงตัน กับสถานีฟาร์ริงตัน
• ค.ศ. 1864: สายเมโทรโพลิตันขยายต่อไปทางทิศตะวันตกและมุ่งลงใต้ไปถึง Hammersmith กับ Kensington
• ค.ศ. 1865: สายเมโทรโพลิตันขยายไปทางทิศตะวันออกจนถึงสถานี Moorgate

อุบัติเหตุและการก่อการร้าย

• เหตุระเบิดที่ลอนดอน วันที่ 7 กรกฎาคม 2548 และวันที่ 21 กรกฎาคม 2548

การบริการ

แผนที่ โซน 1 (โซนกลาง) ของรถไฟใต้ดินลอนดอน (และสาย DLR)

รถไฟใต้ดินไม่ได้เปิดให้บริการตลอด 24 ชั่วโมง ยกเว้นวันปีใหม่ เพราะว่าสายรถไฟใต้ดินส่วนใหญ่จะมีทางรถไฟแค่สองรางสวนกันเท่านั้น เพราะฉะนั้นจึงจำเป็นต้องปิดบริการตอนกลางคืนเพื่อทำการปรับปรุงรักษารางรถไฟ รถไฟจะเริ่มให้บริการเที่ยวแรกเวลา 04.30 น. เป็นต้นไปจนถึงเวลา 01.30 น. ซึ่งแตกต่างจากระบบรถไฟฟ้าใต้ดินที่นิวยอร์กตรงที่ลอนดอนไม่มีรางให้อ้อมบริเวณที่บำรุงรักษา เมื่อไม่นานมานี้จึงได้มีการเริ่มใช้เวลาที่รถไฟปิดบริการวันสุดสัปดาห์ในการบำรุงรักษา

สาย

ตารางข้างล่างนี้แสดงสายรถไฟใต้ดินต่าง ๆ ที่วิ่งบนรถไฟใต้ดินลอนดอน ถึงปี พ.ศ. 2550 รถไฟใต้ดินลอนดอนมีทั้งหมด 12 สาย สายที่ 12 ซึ่งก็คือสายอีสต์ลอนดอน แต่สายนี้ถูกปิดลงเพื่อเปลี่ยนแปลงไปเป็นรถไฟเหนือดินลอนดอน และเปิดให้บริการอีกครั้งในปี พ.ศ. 2553

สายรถไฟใต้ดินลอนดอน

ชื่อสาย	สีบนแผนที่	ให้บริการครั้งแรก	ส่วนแรกเปิด *	ตั้งชื่อสายเมื่อ	ประเภท	ระยะทาง (กม.)	ระยะทาง (ไมล์)	จำนวนสถานี	รอบการเดินรถต่อปี (พันรอบ)	รอบการเดินรถเฉลี่ยต่อไมล์ (พันรอบ)
สายเบเคอร์ลู	น้ำตาล	พ.ศ. 2449	พ.ศ. 2449	พ.ศ. 2449	ระดับลึก	23.2	14.5	25	95,947	6,617
สายเซ็นทรัล	แดง	พ.ศ. 2443	พ.ศ. 2399	พ.ศ. 2443	ระดับลึก	74	46	49	183,582	3,990
สายเซอร์เคิล	เหลือง	พ.ศ. 2427	พ.ศ. 2406	พ.ศ. 2492	กึ่งใต้ดิน-บนดิน	22.5	14	27	68,485	4,892
สายดิสทริกต์	เขียว	พ.ศ. 2411	พ.ศ. 2401	พ.ศ. 2411 - พ.ศ. 2448	กึ่งใต้ดิน-บนดิน	64	40	60	172,879	4,322
สายแฮมเมอร์สมิธและซิตี	ชมพู	พ.ศ. 2406	พ.ศ. 2401	พ.ศ. 2531	กึ่งใต้ดิน-บนดิน	26.5	16.5	28	45,845	2,778
สายจูบิลี	เทา	พ.ศ. 2522	พ.ศ. 2422	พ.ศ. 2522	ระดับลึก	36.2	22.5	27	127,584	5,670
สายเมโทรโพลิตัน	ม่วง	พ.ศ. 2406	พ.ศ. 2406	พ.ศ. 2406	กึ่งใต้ดิน-บนดิน	66.7	41.5	34	53,697	1,294
สายนอร์ธเธิร์น	ดำ	พ.ศ. 2433	พ.ศ. 2410	พ.ศ. 2480	ระดับลึก	58	36	50	206,734	5,743
สายพิคคาดิลลี่	น้ำเงิน	พ.ศ. 2449	พ.ศ. 2412	พ.ศ. 2449	ระดับลึก	71	44.3	52	176,177	3,977
สายวิกตอเรีย	ฟ้า	พ.ศ. 2511	พ.ศ. 2511	พ.ศ. 2511	ระดับลึก	21	13.25	16	161,319	12,175
สายวอเตอร์ลูและซิตี	ฟ้าอ่อน	พ.ศ. 2441	พ.ศ. 2441	พ.ศ. 2441	ระดับลึก	2.5	1.5	2	9,616	6,410
* เมื่อปีที่แสดงเป็นปีก่อนหน้าปี ให้บริการครั้งแรก ก็หมายความว่าสายที่กล่าวเปิดบริการเป็นส่วนหนึ่งของสายอื่นมาก่อนหรือโดยบริษัทอื่นมาก่อน.

ดูเพิ่ม

• การคมนาคมในลอนดอน
• รถไฟเหนือดินลอนดอน
• Mind the gap

บรรณานุกรม

• Bownes, David; Green, Oliver; Mullins, Sam (2012). Underground: How the Tube Shaped London. London: Allen Lane. ISBN 9781846144622.
• Connor, J.E. (2006). London's Disused Underground Stations. Capital Transport. ISBN 1-85414-250-X.
• Croome, D.; Jackson, A (1993). Rails Through The Clay — A History Of London's Tube Railways (2nd ed.). Capital Transport. ISBN 1-85414-151-1.
• Badsey-Ellis, Antony (2005). London's Lost Tube Schemes. Capital Transport. ISBN 1-85414-293-3. Snippet view at google.com, retrieved 20 August 2012
• Bruce, J Graeme (1983). Steam to Silver. A history of London Transport Surface Rolling Stock. Capital Transport. ISBN 0-904711-45-5.
• Day, John R; Reed, John (2010) [1963]. The Story of London's Underground (11th ed.). Capital Transport. ISBN 978-1-85414-341-9.
• Edwards, Dennis; Pigram, Ron (1988). The Golden Years of the Metropolitan Railway and the Metro-land Dream. Bloomsbury. ISBN 1-870630-11-4.
• Emmerson, Andrew (2013). The London Underground (2nd ed.). Oxford: Shire Publications. ISBN 9780747812289.
• Green, Oliver (1987). The London Underground — An illustrated history. Ian Allan. ISBN 0-7110-1720-4.
• Halliday, Stephen (2015). London Underground. Amazing and Extraordinary Facts series (Revised ed.). Exeter: Rydon Publishing. ISBN 9781910821039.
• Horne, Mike (2003). The Metropolitan Line. Capital Transport. ISBN 1-85414-275-5.
• Horne, Mike (2006). The District Line. Capital Transport. ISBN 1-85414-292-5.
• Jackson, Alan (1986). London's Metropolitan Railway. David & Charles. ISBN 0-7153-8839-8. Snippet view at google.com, retrieved 20 August 2012
• Martin, Andrew (2012). Underground, Overground: A Passenger's History of the Tube. London: Profile Books. ISBN 9781846684777.
• Rose, Douglas (December 2007) [1980]. The London Underground: A Diagrammatic History (8th ed.). Capital Transport. ISBN 978-1-85414-315-0.
• Simpson, Bill (2003). A History of the Metropolitan Railway. Vol 1. Lamplight Publications. ISBN 1-899246-07-X.
• Walford, Edward (1878). New and Old London: Volume 5. British History Online. สืบค้นเมื่อ 3 July 2012.
• Wolmar, Christian (2002). Down the Tube: The Battle for London’s Underground. London: Aurum. ISBN 1854108727.
• Wolmar, Christian (2004). The Subterranean Railway: how the London Underground was built and how it changed the city forever. Atlantic Books. ISBN 1-84354-023-1.

แหล่งข้อมูลอื่น

• รถไฟใต้ดินลอนดอน เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ