ข้ามไปเนื้อหา

ทศภูมิ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ส่วนหนึ่งของชุดบทความ
ศาสนาพุทธ
ประวัติ
คัมภีร์
การปฏิบัติ
นิพพาน
ธรรมเนียม
ศาสนาพุทธตามประเทศ
พระโพธิสัตว์

ทศภูมิ หรือ โพธิสัตว์ทศภูมิ เป็นคติว่าด้วยลำดับการบรรุลธรรมของพระโพธิสัตว์ คำว่า "ภูมิ" แปลว่า "แผ่นดิน" แต่ในที่นี้หมายถึงลำดับขั้น หากเทียบกับฝ่ายเถรวาทคือคำว่า "ภูมิธรรม" ทศภูมิทั้ง 10 ลำดับ หรือ ภูมิทั้งสิบ (十地) ปรากฏอยู่ในแนวคิดของฝ่ายมหายาน และวัชรยาน โดยมีรายละเอียดเป็นพิเศษในอวตังสกสูตร หรือ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค มีดังนี้

  1. ประมุทิตาภูมิ (歡喜地) พระโพธิสัตว์ปราโมทย์ยินดีที่มีดวงตาเห็นธรรมบ้างแล้ว และมีความยินดีในความไร้ทุกข์ของสัตว์ ภูมินี้บำเพ็ญหนักในทานบารมี[1] [2][3]
  2. วิมลาภูมิ (離垢地) พ้นแล้วจากมลทิน กล่าวคือ พระโพธิสัตว์ละมิจฉาจริยาได้เด็ดขาด ปฏิบัติแต่ในสัมมาจริยา แม้แต่ในความฝันก็ไม่กระทำเรื่องอกุศล ภูมินี้มีศีลบารมีเป็นใหญ่[4] [5][6]
  3. ประภากรีภูมิ (發光地) ประหนึ่งว่าได้แสงโอภาสเผาผลาญอกุศลมูลเสียสิ้น กล่าวคือ พระโพธิสัตว์ทำลายอวิชาได้เด็ดขาด มีความอดทน (ตบะ) ทุกประการ ภูมินี้มีขันติบารมีเป็นใหญ่[7][8] [9]
  4. อรจิษมตีภูมิ (焰慧地 ) พระโพธิสัตว์มีปัญญาเรืองรอง หลุดพ้นจากการยึดติด ประกาศภูมิรู้ชัด อีกทั้งยังมีความเพียรในการบำเพ็ญธรรม (สมาธิ) ภูมินี้มีวิริยะบารมีเป็นใหญ่[10][11] [12]
  5. สุทุรชยาภูมิ (難勝地) หมายความว่า ผู้อื่นชนะยาก ผู้อื่นนี้คืออกุศลทั้งปวงไม่อาจเอาชนะพระโพธิสัตว์โดยง่าย ทั้งยังแทงตลอดในอริยสัจจ์ 4 ภูมินี้มีญาณบารมีเป็นใหญ่[13] [14][15]
  6. อภิมุขีภูมิ (現前地) พระโพธิสัตว์บำเพ็ญยิ่งในปัญญาบารมี เพื่อรู้แจ้งเห็นชัดในปฏิจจสมุปบาท ภูมินี้มีปัญญาบารมีเป็นใหญ่ ระดับนี้พระโพธิสัตว์อาจเข้านิพพานได้แล้ว แต่ด้วยมหากรุณา เพื่อเกื้อหนุสัตว์โลก ทำให้ดำรงเพื่อเกื้อนหนุนสรรพสัตว์ต่อไป [16][17][18]
  7. ทูรังคมาภูมิ (遠行地) พระโพธิสัตว์มีอุบายอันฉลาดแม้บำเพ็ญกุศลน้อย แต่ได้ผลแก่สรรพสัตว์มาก ภูมินี้มีอุบายบารมีเป็นใหญ่ นอกจากจากนี้ พระโพธิสัตว์ละสภาวะสาวกยาน กับปัจเจกโพธิยาน ซึ่งเป็นธรรมเครื่องกั้นพุทธภูมิ จึงได้ชื่อว่า ทูรังคมา คือ ก้าวไปไกลเกินกว่ายานอื่น[19] [20][21]
  8. อจลาภูมิ (不動地) พระโพธิสัตว์มั่นคงไม่คลอนแคลน บำเพ็ญหนักในปณิธานบารมี ในระดับนี้พระโพธิสัตว์มีสถานะเท่าพระอรหันต์แล้ว ถือว่านิพานแล้ว จึงเรียว่า อารยะโพธิสัตว์ หรือพระโพธิสัตว์ผู้เป็นอริยะบุคคล แต่ยังดำรงขันธ์อยู่เพื่อกุศลแก่สรรพสัตว์[22][23]
  9. สาธุมตีภูมิ (善慧地) พระโพธิสัตว์แตกฉานในอภิญญา และปฏิสัมภิทาญาณ ภูมินี้บำเพ็ญหนักในพละบารมี สามารถแทงทะลุในยานทั้ง 3 คือ สาวกยาน ปัจเจกโพธิยาน และโพธิสัตว์ยาน สามารถวิสัชชนากังขาของสรรพสัตว์ได้ในวจีเดียว [24][25][26][27]
  10. ธรรมเมฆภูมิ (法雲地) พระโพธิสัตว์เหมือนหนึ่งเมฆล่องลอย ไร้การยึดติดในสภาวะใด บำเพ็ญหนักในญาณบารมีมีจิตอิสระ ไม่ติดในรูปธรรม นามธรรม บำเพ็ญหนักญาณบารมี ทั้งยังโปรดสรรพสัตว์ถ้วนทั่ว เหมือนฝนจากฟ้า หลั่งมาจากเมฆ[28] [29] [30]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  2. ↑ Compassion in Tibetan Buddhism, pp. 140-142.
  3. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  4. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  5. ↑ Ibid., pp. 193-194
  6. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  7. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  8. ↑ Ibid., p.204
  9. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  10. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  11. ↑ Wongch'uk, vol. thi [119], p. 527.5.
  12. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  13. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  14. ↑ The Precious Garland, p.85
  15. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  16. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  17. ↑ Wonch'uk (vol. thi [119], p. 531.1, มาจาก Sutra on the Ten Bhumis
  18. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  19. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  20. ↑ Wonch'uk (vol. thi [119], p. 532.6)
  21. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  22. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  23. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  24. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  25. ↑ Sutra Explaining the Thought, p. 116.3.
  26. ↑ La Somme du Grand Vehicule d'Asanga, p. 208
  27. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
  28. ↑ พุทธาวตังสกะ มหาไวปุลยสูตร โพธิสัตวทศภูมิวรรค
  29. ↑ The Precious Garland, P. 87.
  30. ↑ William Edward Soothill, Lewis Hodous. (1934.). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. Oxford.
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ทศภูมิ&oldid=11382831"