อำเภอทรายมูล

อำเภอทรายมูล
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sai Mun
คำขวัญ:  พระธาตุฝุ่นล้ำค่า สวนป่าดงมะไฟ หอไตรประวัติศาสตร์ เห็ดธรรมชาติสมบูรณ์
แผนที่จังหวัดยโสธร เน้นอำเภอทรายมูล
พิกัด: 15°56′24″N 104°12′30″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ยโสธร
พื้นที่
• ทั้งหมด	272.8 ตร.กม. (105.3 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	30,805 คน
• ความหนาแน่น	112.92 คน/ตร.กม. (292.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	35170
รหัสภูมิศาสตร์	3502
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอทรายมูล หมู่ที่ 16 ถนนสุขาภิบาล 1 ตำบลทรายมูล อำเภอทรายมูล จังหวัดยโสธร 35170
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ทรายมูล เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดยโสธร มีสถานที่สำคัญทางศาสนา คือ "พระธาตุฝุ่น" เป็นพระธาตุที่มีลักษณะเป็นเนินดินทรายที่มนุษย์สร้างขึ้น ตั้งอยู่ภายในตัวอำเภอ ห่างจากที่ว่าการอำเภอทรายมูลเพียงไม่กี่ร้อยเมตร

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอทรายมูลตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือและทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกุดชุม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองยโสธร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเสลภูมิ (จังหวัดร้อยเอ็ด)

ประวัติ

ในอดีตทรายมูลเป็นเพียงหมู่บ้านแห่งหนึ่งในเขตอำเภอยโสธร (สมัยยังเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดอุบลราชธานี) ในสมัยรัชกาลที่ 5 เกิดโรคระบาด ชาวบ้านได้อพยพย้ายถิ่นฐานไปจากที่ตั้งเดิมไปตั้งหมู่บ้านที่ใหม่ ห่างจากที่ตั้งเดิมไปประมาณ 2 กิโลเมตร ตั้งชื่อหมู่บ้านแห่งใหม่นี้ว่า บ้านทรายมูล

บ้านทรายมูลได้รับการยกฐานะเป็น ตำบลทรายมูล และต่อมาพื้นที่บางส่วนของตำบลได้รับการประกาศเป็นสุขาภิบาลทรายมูล เมื่อปี พ.ศ. 2511 ต่อมา กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศตั้งเป็น กิ่งอำเภอทรายมูล โดยแยกตำบลทรายมูล ดู่ลาด ดงมะไฟ นาเวียง รวม 4 ตำบล ออกจากอำเภอเมืองยโสธร เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2518 ให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองยโสธร จังหวัดยโสธร ต่อมาเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2521 กระทรวงมหาดไทยได้โอนตำบลไผ่ อำเภอกุดชุม มาขึ้นกับกิ่งอำเภอทรายมูล เนื่องจากท้องที่ตำบลไผ่ อยู่ใกล้กับกิ่งอำเภอทรายมูลมากกว่าอำเภอกุดชุม และต่อมาเมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2527 กระทรวงมหาดไทยก็ประกาศยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอทรายมูล

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอทรายมูลแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 ตำบล 54 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	ทรายมูล			(Sai Mun)			16 หมู่บ้าน
2.	ดู่ลาด			(Du Lat)			12 หมู่บ้าน
3.	ดงมะไฟ			(Dong Mafai)			10 หมู่บ้าน
4.	นาเวียง			(Na Wiang)			7 หมู่บ้าน
5.	ไผ่			(Phai)			9 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอทรายมูลประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลทรายมูล ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลทรายมูล
• เทศบาลตำบลนาเวียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเวียงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทรายมูล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทรายมูล (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลทรายมูล)
• องค์การบริหารส่วนตำบลดู่ลาด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดู่ลาดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงมะไฟ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงมะไฟทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไผ่ทั้งตำบล

อ้างอิง

• http://www.amphoe.com/menu.php?mid=1&am=479&pv=44 เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• http://www.yasothon.go.th/a_caimoon.html เก็บถาวร 2005-04-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน