พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์
พระวรวงศ์เธอ ชั้น 2 พระองค์เจ้าชั้นตรี
ผู้บัญชาการกรมทหารเรือ
ดำรงตำแหน่ง	8 เมษายน พ.ศ. 2430 - 14 เมษายน 2433
ประสูติ	25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2389
สิ้นพระชนม์	13 กันยายน พ.ศ. 2455 (66 ปี)
หม่อม	หม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (ศศิสมิต)
พระบุตร	24 คน
ราชสกุล	สนิทวงศ์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท
พระมารดา	หม่อมแย้ม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (ณ บางช้าง)

รับใช้	กองทัพเรือสยาม
ชั้นยศ	พลเรือโท

นายพลเรือโท พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ (25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2389 - 13 กันยายน พ.ศ. 2455) เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท มีพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าสาย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า เมื่อ พ.ศ. 2415 พระองค์เป็นพระปัยกา (ทวด) ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

พระประวัติ

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ ทรงกำกับกรมหมอหลวงแลกรมแสง และทรงเป็นแพทย์ประจำพระองค์ บังคับการเรือกลไฟ แลบังคับการทหารปืนแคตตริงกัน และได้เป็นผู้จัดการทำป้อมปากน้ำและจัดการทหารปืนปากน้ำ รวมถึงจัดการทหารในหัวเมืองตะวันออก นอกจากนี้ยังทรงเป็นเจ้าพนักงานใหญ่ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารเรือ รักษาการแทนผู้บัญชาการทหารเรือคนแรก ระหว่าง พ.ศ. 2430-2433 ทรงเป็นผู้ได้รับสัมปทานขุดคลองทางตอนเหนือของพระนคร ในเขตท้องทุ่งหลวงฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา จากตำบลบ้านใหม่ วัดเทียนถวาย ปทุมธานี ไปถึงนครนายก ในนามบริษัทขุดคลองแลคูนาสยาม ระหว่าง พ.ศ. 2433-2447 ได้รับพระราชทานชื่อว่า "คลองรังสิตประยูรศักดิ์" ตามพระนามของพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ารังสิตประยูรศักดิ์ ซึ่งมีศักดิ์เป็นพระนัดดา (หลานตา) ของพระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ แต่ชาวบ้านนิยมเรียกสั้น ๆ ว่า "คลองเจ้าสาย"

บุตร-ธิดา

พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ เสกสมรสกับหม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (ศศิสมิต) มีบุตร-ธิดา 8 คน ได้แก่

• พันตรี หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ (มีนามลำลองว่าคุณชายใหญ่)
• หม่อมราชวงศ์เนื่อง สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์เนื่อง ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
• หม่อมราชวงศ์สท้าน สนิทวงศ์ (มีนามลำลองว่าคุณชายกลาง) ต่อมาได้เป็น มหาอำมาตย์เอก พลเอก เจ้าพระยาวงษานุประพัทธ์ เป็นบิดาของหม่อมหลวงบัว กิติยากร พระราชมารดาใน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
• หม่อมราชวงศ์ชม สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น พระตำรวจเอก พระยานาวาพลานุโยค
• หม่อมราชวงศ์สวัสดิ์ สนิทวงศ์ (มีนามลำลองว่าคุณชายใหม่)
• หม่อมราชวงศ์เสงี่ยม สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็นหม่อมห้ามพระราชทานในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้เป็นสะใภ้หลวง
• หม่อมราชวงศ์ทวี สนิทวงศ์ (มีนามลำลองว่าคุณชายปิ๋ว) ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น หม่อมทวีวัฒนศักดิ์ ราชนิกุล
• หม่อมราชวงศ์หญิงไม่ปรากฏนาม (มีนามลำลองว่าคุณหญิงน้อย) สิ้นชีพตั้งแต่เยาว์

พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ยังมีบุตร-ธิดา ที่เกิดจากภรรยาอื่น ได้แก่

• หม่อมราชวงศ์พิณ สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น พลเรือตรี พระยานาวาพลพยุหรักษ์
• หม่อมราชวงศ์จวง สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์เจียม สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์ต้อ สนิทวงศ์ (ปราโมช)
• หม่อมราชวงศ์เตื้อง สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์ตั้น สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์ตัน สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น พลตรี หม่อมสนิทวงศ์เสนี ราชนิกุล สมรสกับ ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี
• หม่อมราชวงศ์บัว สนิทวงศ์ (สวัสดิกุล)
• หม่อมราชวงศ์เชื้อ สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์จี๊ด สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์อั้น สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์โต สนิทวงศ์
• หม่อมราชวงศ์ผอบ สนิทวงศ์ (นรเศรษฐ์สนิท)
• หม่อมราชวงศ์ศิริมาน สนิทวงศ์ (สฤษฎิ์ราชโยธิน)
• เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ข้อ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หลังจากพระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. 2455 ทายาทได้บริจาคตำหนักส่วนพระองค์ และที่ดินข้างเคียง ก่อตั้งเป็นโรงเรียนสำหรับสตรี ชื่อว่า โรงเรียนสายปัญญา

พระเกียรติยศ

พระอิสริยยศ

• หม่อมเจ้าสาย (25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2388 – พ.ศ. 2415)
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ (พ.ศ. 2426 – 13 กันยายน พ.ศ. 2455)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2429 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2429 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2452 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• ปรัสเซีย :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์นกอินทรีแดง ชั้นที่ 1
• ออสเตรีย-ฮังการี :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์เลโอโปลด์ ชั้นที่ 1
• สหราชอาณาจักรสวีเดนและนอร์เวย์ :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ดาวขั้วโลก ชั้นที่ 1
• ฝรั่งเศส :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นที่ 2

พงศาวลี

พงศาวลีของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์

16. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท                                   10. บุญเกิด                       5. ท้าววรจันทร์ (เจ้าจอมมารดาปรางใหญ่)                             22. ดี ณ บางช้าง               11. ทองอิน                       1. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์                                         6. ด้วง ณ บางช้าง                             3. หม่อมแย้ม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

อ้างอิง

ก่อนหน้า		พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์		ถัดไป
กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ (ผู้บัญชาการทหารเรือวังหน้า) เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) (ผู้บัญชาการทหารเรือวังหลวง)		เจ้าพนักงานใหญ่ผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารเรือ (8 เมษายน พ.ศ. 2430 - 14 เมษายน พ.ศ. 2433)		นายพลเรือโท พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์