การสละราชสมบัติ

การสละราชสมบัติครั้งแรกของนโปเลียน ลงนามที่พระราชวังฟงแตนโบล เมื่อวันที่ 4 เมษายน 1814

การสละราชสมบัติ หรือ การสละราชบัลลังก์ (อังกฤษ: Abdication) เป็นการสละอำนาจของพระมหากษัตริย์อย่างเป็นทางการ การสละราชสมบัติมีบทบาทหลายอย่างในลำดับการสืบราชสันตติวงศ์ของสถาบันพระมหากษัตริย์ แม้ว่าบางวัฒนธรรมจะมองว่าการสละราชสมบัติเป็นการละทิ้งหน้าที่อย่างที่สุด ในสังคมอื่น ๆ (เช่นประเทศญี่ปุ่นในยุคก่อนการฟื้นฟูเมจิ) การสละราชสมบัติเป็นเหตุการณ์ปกติและช่วยรักษาเสถียรภาพในระหว่างการสืบทอดทางการเมือง

พระเจ้าเปดรูที่ 1 ผู้ก่อตั้งและจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิบราซิล ส่งจดหมายสละราชสมบัติเมื่อวันที่ 7 เมษายน 1831

ในอดีต การสละราชสมบัติเกิดขึ้นทั้งโดยการใช้กำลัง (โดยที่ผู้ครองราชย์ถูกบังคับให้สละราชสมบัตติด้วยความเจ็บปวดแห่งความตายหรือผลร้ายแรงอื่น ๆ) และด้วยความสมัครใจ ผู้ปกครองบางคนถือว่าสละราชสมบัติ โดยไม่ปรากฏตัว โดยสละราชสมบัติทางกายภาพและด้วยตำแหน่งอำนาจของพวกเขา แม้ว่าโดยทั่วไปคำตัดสินเหล่านี้จะประกาศโดยผู้สืบทอดที่มีส่วนได้เสียในการเห็นพระมหากษัตริย์สละราชสมบัติ และบ่อยครั้งโดยปราศจากหรือแม้จะได้รับข้อมูลโดยตรงจากพระมหากษัตริย์ผู้สละราชสมบัติ

เมื่อเร็ว ๆ นี้ เนื่องจากลักษณะพิธีการส่วนใหญ่ของพระมหากษัตริย์ผู้ครองราชย์ในประเทศระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ หลายแห่ง พระมหากษัตริย์หลายพระองค์จึงสละราชสมบัติเนื่องจากความชรา เช่น พระมหากษัตริย์แห่งเบลเยียม กัมพูชา เนเธอร์แลนด์ ญี่ปุ่น และเดนมาร์ก

รากศัพท์

รูปจำลองพระหฤทัยของกษัตริย์ จอห์นที่ 2 คาซิเมียร์ วาซา ที่ อับบาเย เดอ แซงต์-แชร์กแมง-เด-เพรส์ ใน กรุงปารีส เผยให้เห็นการถอดมงกุฎออก

การสละราชสมบัติในภาษาอังกฤษ คือ abdication มาจาก ภาษาละติน abdicatio แปลว่า ปฏิเสธหรือสละ ( ab, ห่างไกลจาก และ dicare, ประกาศ) ในความหมายกว้าง ๆ การสละราชสมบัติ คือการสละและลาออกจากตำแหน่งที่เป็นทางการใด ๆ แต่มีการใช้โดยเฉพาะกับตำแหน่งสูงสุดของรัฐ ในกฎหมายโรมัน คำนี้ยังใช้กับการปฏิเสธสมาชิกในครอบครัวด้วย เช่น การแยกลูกชายออกจากมรดก ปัจจุบันคำนี้ใช้กันทั่วไปสำหรับพระมหากษัตริย์เท่านั้น กล่าวกันว่าเจ้าของหน้าที่ที่ได้รับเลือกหรือได้รับการแต่งตั้งจะ ลาออก แทนที่จะ สละตำแหน่ง ข้อยกเว้นที่น่าสังเกตคือการสละตำแหน่งพระสังฆราชแห่งโรม (และเจ้าผู้คนครรัฐวาติกัน) ของสมเด็จพระสันตะปาปา เรียกว่า การลาออกของสมเด็จพระสันตะปาปา หรือ การสละตำแหน่งพระสันตะปาปา

ตัวอย่างทางประวัติศาสตร์

ในบางวัฒนธรรม การสละราชสมบัติของกษัตริย์ถือเป็นการละทิ้งพระราชกรณียกิจอย่างลึกซึ้งและน่าตกใจ ผลที่ตามมาก็คือ การสละราชสมบัติมักเกิดขึ้นเฉพาะในสถานการณ์ที่ทำให้เกิดความวุ่นวายทางการเมืองหรือความรุนแรงที่รุนแรงที่สุดเท่านั้น สำหรับวัฒนธรรมอื่น การสละราชสมบัติเป็นองค์ประกอบประจำของการสืบราชสันตติวงศ์มากกว่ามาก

จักรวรรดิโรมัน

การสละราชสมบัติที่โดดเด่นที่สุดในบรรดาการสละราชสมบัติในสมัยโบราณ ได้แก่ การสละราชสมบัติของ ลูคิอุส ควิงทิอุส คินคินนาตุส ผู้เผด็จการโรมัน ใน 458 และ 439 ปีก่อนคริสตกาล; ลูเซียส คอร์นีเลียส ซุลลา ผู้เผด็จการโรมันใน 79 ปีก่อนคริสตกาล; จักรพรรดิดิออเกลติอานุส ในคริสตศักราช 305; และจักรพรรดิโรมุลุส เอากุสตุส ในคริสตศักราช 476

สำนักสันตะปาปา รัฐสันตะปาปา และนครรัฐวาติกัน

บทความหลัก: การสละตำแหน่งพระสันตะปาปา

เนื่องจากลักษณะที่ซับซ้อนของตำแหน่งพระสันตะปาปา (หัวหน้าคริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกทั่วโลกและอธิปไตยของรัฐสันตะปาปา ตั้งแต่ปี 754 ถึง 1870 และของนครวาติกันตั้งแต่ปี 1929) การสละตำแหน่งของพระสันตะปาปาจึงเกี่ยวข้องกับทั้งขอบเขตทางวิญญาณและทางโลก ในทางเทคนิคแล้ว คำที่ถูกต้องสำหรับพระสันตะปาปาที่ครองราชย์โดยสมัครใจลงจากตำแหน่งพระสังฆราชแห่งโรมคือการสละหรือการลาออก ตามที่กำหนดไว้ในมาตรา 332 §2 ของประมวลกฎหมายพระศาสนจักร ค.ศ. 1983

การอภิปรายเปิดกว้างเกี่ยวกับการสละตำแหน่งที่มีข้อขัดแย้งบางประการในยุคกลางตอนต้น พระสันตะปาปา 3 องค์สุดท้ายที่สละตำแหน่ง ได้แก่ เซเลสทีนที่ 5 ในปี 1294, เกรกอรีที่ 12 ในปี 1415 เพื่อยุติศาสนเภทตะวันตก และ เบเนดิกต์ที่ 16 ในปี 2013 ซึ่งสืบทอดตำแหน่งโดยพระสันตะปาปาองค์ปัจจุบันคือฟรานซิส การลาออกของเบเนดิกต์ที่เกิดขึ้น 598 ปีหลังจากครั้งสุดท้ายที่พระสันตะปาปาทรงทำเช่นนั้น และ 719 ปีหลังจากพระสันตะปาปาองค์สุดท้ายที่สละตำแหน่งโดยสิ้นเชิงตามความประสงค์ของพระองค์เอง เป็นเหตุการณ์ที่ไม่เคยได้ยินมาก่อนมานานกว่าครึ่งสหัสวรรษ ตลอดจนการเป็นพระสันตะปาปาพระองค์แรกที่สละตำแหน่งหลังการปฏิรูปและการต่อต้านการปฏิรูป และพบกับความประหลาดใจมากมายทั่วโลก

สหราชอาณาจักร

การสละราชสมบัติที่รู้จักกันดีที่สุดประการหนึ่งในประวัติศาสตร์เมื่อเร็ว ๆ นี้ คือ การสละราชสมบัติของสมเด็จพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 8 แห่งสหราชอาณาจักรและประเทศในเครือจักรภพ ในปี 1936 พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดสละราชสมบัติแล้วแต่งงานกับวอลลิส ซิมป์สัน ผู้หย่าร้างชาวอเมริกัน เนื่องจากการคัดค้านการก่อตั้งอังกฤษ รัฐบาลในเครือจักรภพ ราชวงศ์ และคริสตจักรแห่งอังกฤษ

พระเจ้าริชาร์ดที่ 2 ถูกบังคับให้สละราชสมบัติในปี 1399 หลังจากที่ เฮนรี โบลิงโบรค ลูกพี่ลูกน้องคนแรกของบิดาเข้ายึดอำนาจในขณะที่ริชาร์ดอยู่ต่างประเทศ

ระหว่างการปฏิวัติอันรุ่งโรจน์ ในปี 1688 พระเจ้าเจมส์ที่ 2 และที่ 7 หนีไปฝรั่งเศส และทิ้งมหาลัญจกรแผ่นดินลงในแม่น้ำเทมส์ และมีการถกเถียงกันในรัฐสภาว่าพระองค์ถูกริบบัลลังก์หรือสละราชสมบัติ การกำหนดเป็นอย่างหลังนี้ได้รับการเห็นพ้องกันแม้จะมีการประท้วงของพระเจ้าเจมส์ และในการประชุมเต็มรูปแบบของลอร์ดและสภาสามัญ ก็ได้รับการแก้ไขว่า "พระเจ้าเจมส์ที่ 2 ทรงพยายามที่จะล้มล้างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร โดยการละเมิดสัญญาเดิมระหว่างกษัตริย์และประชาชน และตามคำแนะนำของคณะเยสุอิต และคนชั่วร้ายอื่น ๆ ได้ฝ่าฝืนกฎพื้นฐาน และถอนตัวออกจากอาณาจักรนี้ สละราชสมบัติ และราชบัลลังก์จึงว่างลง" รัฐสภาแห่งสกอตแลนด์ได้ประกาศคำสั่งริบและปลดออกจากตำแหน่ง

ใน สกอตแลนด์ สมเด็จพระราชินีนาถแมรีที่ 1 ถูกบังคับให้สละราชสมบัติในปี 1567 เพื่อสนับสนุนเจมส์ที่ 6 ลูกชายวัยหนึ่งขวบของเธอ

ปัจจุบัน เนื่องจากตำแหน่งพระมหากษัตริย์ขึ้นอยู่กับกฎหมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พระราชบัญญัติว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ ค.ศ. 1701 การสละราชสมบัติจะมีผลเฉพาะโดยพระราชบัญญัติจากรัฐสภาเท่านั้น ภายใต้เงื่อนไขของ ธรรมนูญเวสต์มินสเตอร์ (ค.ศ. 1931) การกระทำดังกล่าวจะต้องได้รับความเห็นชอบจากรัฐสภาของผู้ลงนามในธรรมนูญที่ยังหลงเหลืออยู่ทั้งหมด เพื่อให้การสละราชสมบัติของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 8 มีผลทางกฎหมาย จึงได้มีการผ่านพระราชบัญญัติพระราชประสงค์ในการสละราชสมบัติ ค.ศ. 1936

อียิปต์

หลังจากการประท้วงครั้งใหญ่ต่อ พระเจ้าฟารูก เริ่มขึ้นในวันที่ 23 กรกฎาคม 1952 กองทัพได้บังคับให้ฟารูกที่ 1 สละราชสมบัติเพื่อสนับสนุนฟุอาดที่ 2 พระราชโอรสวัยทารกของเขา ในระหว่างการปฏิวัติอียิปต์ในปี พ.ศ. 2495 ฟารูกถูกเนรเทศไปยังอิตาลี

เยอรมนี

ความโกลาหลของความพ่ายแพ้ของเยอรมนีในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทำให้จักรพรรดิเยอรมัน (ไกเซอร์) วิลเฮ็ล์มที่ 2 สละราชสมบัติในฐานะจักรพรรดิแห่งเยอรมัน และผลที่ตามมาก็คือบัลลังก์ของพระองค์ในฐานะกษัตริย์แห่งปรัสเซียเป็นไปตามสนธิสัญญาแวร์ซาย ส่งผลให้มีการยกเลิกระบอบกษัตริย์ทั้งสอง ส่งผลให้กษัตริย์ ดยุค เจ้าชาย และขุนนางอื่น ๆ ของเยอรมนีสละราชสมบัติและสละตำแหน่งราชวงศ์

ญี่ปุ่น

ในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น การสละราชสมบัติถูกใช้บ่อยมากและในความเป็นจริงเกิดขึ้นบ่อยกว่าการสวรรคตบนราชบัลลังก์ ในวันนั้น อำนาจบริหารส่วนใหญ่อยู่ในมือของผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (ดูเพิ่มที่ เซ็ชโชและคัมปากุ) และงานหลักของจักรพรรดิ คือนักบวช ซึ่งมีพิธีกรรมซ้ำซากมากมายจนถือว่าจักรพรรดิผู้ดำรงตำแหน่งสมควรได้รับการปรนเปรอการเกษียณอายุในฐานะมหาจักรพรรดิแล้ว บริการประมาณสิบปี ประเพณีที่พัฒนาขึ้นว่าจักรพรรดิควรขึ้นครองบัลลังก์เมื่ออายุยังน้อย หน้าที่ของนักบวชชั้นสูงถือว่าเป็นไปได้สำหรับเด็กที่เดินได้ และราชวงศ์ที่ผ่านช่วงวัยหัดเดินของเขาไปแล้วก็ถือว่าเหมาะสมและแก่พอ การบรรลุนิติภาวะไม่ใช่ข้อกำหนด ด้วยเหตุนี้ จักรพรรดิญี่ปุ่นหลายพระองค์จึงทรงสืบราชสันตติวงศ์เป็นพระราชโอรส บางองค์มีพระชนมายุเพียง 6 หรือ 8 พรรษาเท่านั้น เห็นได้ชัดว่าวัยเด็กช่วยให้พระมหากษัตริย์ทรงอดทนต่อหน้าที่อันน่าเบื่อหน่าย และยอมทนต่อการกดขี่นายหน้าผู้มีอำนาจทางการเมือง และบางครั้งก็ปิดบังสมาชิกผู้ทรงอำนาจอย่างแท้จริงของราชวงศ์จักรวรรดิด้วย จักรพรรดินีญี่ปุ่นและจักรพรรดิหลายสิบองค์เกือบทั้งหมดสละราชสมบัติและใช้ชีวิตที่เหลืออย่างสบาย ๆ เกษียณอายุ โดยมีอิทธิพลอยู่เบื้องหลัง บ่อยครั้งมีอำนาจมากกว่าที่พวกเขามีขณะอยู่บนราชบัลลังก์ (ดู การว่าราชการในวัด) จักรพรรดิหลายองค์สละราชสมบัติในขณะที่ยังทรงพระเยาว์ ประเพณีเหล่านี้แสดงให้เห็นในนิทานพื้นบ้าน ละคร วรรณกรรม และวัฒนธรรมรูปแบบอื่น ๆ ของญี่ปุ่น ซึ่งมักจะกล่าวถึงหรือพรรณนาถึงจักรพรรดิ์ในช่วงวัยรุ่น

ก่อนการฟื้นฟูเมจิ ญี่ปุ่นมีจักรพรรดินี 11 พระองค์ที่ครองราชย์ จักรพรรดินีญี่ปุ่นมากกว่าครึ่งสละราชสมบัติเมื่อผู้สืบเชื้อสายฝ่ายหน้า (ชาย) ที่เหมาะสมได้รับการพิจารณาว่ามีอายุมากพอที่จะปกครอง นอกจากนี้ ไม่มีบทบัญญัติสำหรับการสละราชสมบัติในกฎราชวงศ์ รัฐธรรมนูญเมจิ หรือ รัฐธรรมนูญแห่งญี่ปุ่น ค.ศ. 1947

ภายหลังความพ่ายแพ้ของญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่สอง สมาชิกราชวงศ์จำนวนมาก เช่น เจ้าชายชิจิบุ ทากามัตสึ และ ฮิงาชิกูนิ ได้กดดันจักรพรรดิฮิโรฮิโตะ ในขณะนั้นให้สละราชสมบัติเพื่อที่เจ้าชายองค์หนึ่งจะรับราชการเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์จนกว่ามกุฏราชกุมารอากิฮิโตะทรงเจริญพระชนมพรรษา ในวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 1946 เจ้าชายมิกาซะ (ทากาฮิโตะ) พระเชษฐาองค์เล็กของจักรพรรดิ ยังได้ลุกขึ้นยืนในสภาองคมนตรีและทรงกระตุ้นทางอ้อมให้จักรพรรดิก้าวลงจากตำแหน่งและยอมรับความรับผิดชอบต่อความพ่ายแพ้ของญี่ปุ่น นายพลดักลาส แมกอาเธอร์ แห่งกองทัพสหรัฐฯ ยืนกรานให้จักรพรรดิฮิโรฮิโตะคงอยู่บนราชบัลลังก์ แมกอาเธอร์มองว่าจักรพรรดิ์เป็นสัญลักษณ์ของความต่อเนื่องและความสามัคคีของชาวญี่ปุ่น

เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2016 สถานีโทรทัศน์แห่งชาติเอ็นเอชเค รายงานว่าจักรพรรดิอากิฮิโตะทรงประสงค์จะสละราชสมบัติเพื่อสนับสนุน มกุฎราชกุมารนารูฮิโตะ พระราชโอรสองค์โตภายในเวลาไม่กี่ปี โดยอ้างพระชนมายุของพระองค์ การสละราชสมบัติภายในราชวงศ์ไม่เคยเกิดขึ้นนับตั้งแต่ จักรพรรดิโคกากุสละราชสมบัติในปี 1817 อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่อาวุโสภายในสำนักพระราชวังหลวงปฏิเสธว่าไม่มีแผนการอย่างเป็นทางการสำหรับพระมหากษัตริย์ที่จะสละราชสมบัติ การสละราชสมบัติของจักรพรรดิอาจต้องมีการแก้ไขกฎราชวงศ์ ซึ่งในเวลานั้นไม่มีข้อกำหนดสำหรับความเคลื่อนไหวดังกล่าว ต่อมาเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2016 จักรพรรดิทรงพระราชทานพระราชดำรัสทางโทรทัศน์ซึ่งไม่ค่อยพบบ่อยนัก โดยเน้นย้ำถึงพระชนม์ชีพที่ชราภาพและสุขภาพที่ถดถอย สิ่งนี้ถูกตีความว่าเป็นนัยถึงความตั้งใจของพระองค์ที่จะสละราชสมบัติ เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2017 นายกรัฐมนตรีชินโซ อาเบะ ประกาศว่าสมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะจะทรงสละราชบัลลังก์ในวันที่ 30 เมษายน 2019 การประกาศดังกล่าวเกิดขึ้นหลังจากการประชุมสภาพระราชวงศ์อิมพีเรียล

เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม 2017 ร่างกฎหมายที่ให้อากิฮิโตะสละราชสมบัติออกโดยคณะรัฐมนตรีในรัฐบาลญี่ปุ่น เมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2017 สภานิติบัญญัติแห่งชาติได้ผ่านร่างกฎหมายฉบับครั้งเดียวที่อนุญาตให้อากิฮิโตะสละราชสมบัติ และให้รัฐบาลเริ่มจัดเตรียมกระบวนการส่งมอบตำแหน่งให้กับมกุฎราชกุมารนารูฮิโตะ การสละราชสมบัติเกิดขึ้นอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2019

อินเดีย

ตามแหล่งข่าวของเชนที่เขียนขึ้นเกือบ 800 ปีหลังจากการครองราชย์พระเจ้าจันทรคุปต จักรพรรดิองค์แรกของราชวงศ์โมริยะ สละราชสมบัติและกลายเป็นพระเชนในปีสุดท้ายของชีวิต

ไทย

กรุงรัตนโกสินทร์

ในสมัยอาณาจักรรัตนโกสินทร์ มีพระมหากษัตริย์ที่ทรงสละราชสมบัติเพียงพระองค์เดียว คือ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ได้มีพระราชหัตถเลขาสละราชสมบัติเมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477 (นับศักราชแบบเก่า) ภายหลังทรงมีความเห็นขัดแย้งกับรัฐบาลไทย ซึ่งนำโดยคณะราษฎรที่ก่อการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ในขณะนั้น

ตัวอย่างอื่น ๆ ในประวัติศาสตร์ล่าสุด

สมเด็จพระราชินีนาถคริสตีนาแห่งสวีเดน ทำให้ยุโรปตกใจด้วยการสละราชสมบัติเพื่อย้ายไป โรม และรับราชการ สมเด็จพระสันตะปาปา

ฮุเซ็น อิบน์ อะลี อัลฮาชิมี ชารีฟแห่งมักกะฮ์ สละราชสมบัติในราชอาณาจักรฮิญาซ ในเดือนตุลาคม 1924

เมื่อเยอรมนีบุกเบลเยียมในปี 1940 พระเจ้าเลออปอลที่ 3 ทรงยอมจำนนต่อผู้รุกรานแทนการหลบหนีไปลอนดอนเช่นเดียวกับชาวดัตช์และนอร์เวย์ในสถานการณ์ที่คล้ายคลึงกัน สิ่งนี้ทำให้เขาไม่เป็นที่นิยมทั้งในและต่างประเทศ และหลังสงครามในเดือนกรกฎาคม 1951 รัฐบาลเบลเยียมได้สั่งให้พระเจ้าเลออปอลที่ 3 สละราชสมบัติ

ในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา พระมหากษัตริย์หรือผู้นำของเนเธอร์แลนด์ เบลเยียม ลักเซมเบิร์ก กาตาร์ กัมพูชา ภูฏาน และญี่ปุ่น ได้สละราชสมบัติเนื่องจากวัยชรา ในเนเธอร์แลนด์ กษัตริย์ 3 พระองค์สุดท้าย คือวิลเฮลมินา ยูเลียนา และ เบียทริกซ์ ได้สละราชสมบัติทั้งหมด ทั้งสามกรณีนี้ทำเพื่อสืบทอดราชบัลลังก์ให้ทายาทเร็วขึ้น

ในเดือนมิถุนายน 2014 สมเด็จพระราชาธิบดีฆวน การ์โลสที่ 1 แห่งสเปน สละราชสมบัติ เพื่อสนับสนุนพระราชโอรสของพระองค์คือเฟลิเปที่ 6

สมเด็จพระราชินีนาถมาร์เกรเธอที่ 2 แห่งเดนมาร์ก ทรงประกาศสละราชสมบัติในระหว่างการพระราชทานพรปีใหม่ในวันที่ 31 ธันวาคม 2023 โดยการสละราชสมบัตินี้มีผลตั้งแต่วันที่ 14 มกราคม 2024 ซึ่งเป็นวันครบรอบ 52 ปีแห่งการขึ้นครองราชย์ของพระองค์

ดูเพิ่ม

• รายชื่อผู้ดำรงตำแหน่ง
• การสละราชสมบัติของสมเด็จพระสันตะปาปา
• รายชื่อบุคคลที่ลาออกจากรัฐบาล - เทียบเท่าสาธารณรัฐ

อ้างอิง

• Bix, Herbert P. (2000). Hirohito and the Making of Modern Japan. New York: Harper and Collins. ISBN 978-0-06-019314-0.

การแสดงที่มา

• บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ: The New Century Book of Facts. Springfield, Massachusetts: King-Richardson Company. 1911.

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อความบนวิกิซอร์ซ:
  • "Abdication" . Encyclopædia Britannica. Vol. I (9th ed.). 1878. p. 30.
  • "Abdication" . สารานุกรมบริตานิกา ค.ศ. 1911. Vol. 1 (11 ed.). 1911. p. 33.
  • "Abdication". สารานุกรมคาทอลิก. 1913.
  • "Abdication". Collier's New Encyclopedia. 1921.
  • Napoleon Bonaparte, Speech of Abdication
  • Napoleon's Proclamation to the French People on His Second Abdication
  • Wilhelm II of Germany, Statement of Abdication
  • Abdication of King Edward VIII
  • O. Henry, "The Higher Abdication"