ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กรมขุนวิมลพัตร"
พุทธามาตย์ (คุย | ส่วนร่วม) ล ย้อนการแก้ไขของ Sagot11 1 1111 (พูดคุย) ไปยังรุ่นก่อนหน้าโดย พุทธามาตย์ ป้ายระบุ: ย้อนรวดเดียว |
ไม่มีความย่อการแก้ไข ป้ายระบุ: ถูกย้อนกลับแล้ว แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
||
| บรรทัด 13: | บรรทัด 13: | ||
}} |
}} |
||
'''กรมขุนวิมลพัตร'''<ref name="กรุงเก่า">''ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง'', หน้า 177</ref> หรือ '''กรมขุน |
'''กรมขุนวิมลพัตร'''<ref name="กรุงเก่า">''ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง'', หน้า 177</ref> หรือ '''กรมขุนวิมลภักดี'''<ref name="กรุงเก่า"/> เป็นพระราชธิดาใน[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ]] และเป็นพระอัครมเหสีใน[[สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์]] หลัง[[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง]] พระองค์ถูกกวาดต้อนไปประทับ ณ พระราชวังหลวงอังวะจนกระทั่งสวรรคต<ref name="พม่า">''พระราชพงศาวดารพม่า'', หน้า 1135</ref> |
||
== พระราชประวัติ == |
== พระราชประวัติ == |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 22:01, 18 มกราคม 2564
| กรมขุนวิมลพัตร | |
|---|---|
| พระอัครมเหสีกรุงศรีอยุธยา | |
| ก่อนหน้า | กรมหลวงพิพิธมนตรี |
| ถัดไป | กรมหลวงบาทบริจา |
| พระราชสวามี | สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ |
| พระราชบุตร | เจ้าฟ้าสิริจันทรเทวี |
| ราชวงศ์ | บ้านพลูหลวง |
| พระราชบิดา | สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ |
| พระราชมารดา | เจ้าจอมมารดาศรี |
กรมขุนวิมลพัตร[1] หรือ กรมขุนวิมลภักดี[1] เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ และเป็นพระอัครมเหสีในสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง พระองค์ถูกกวาดต้อนไปประทับ ณ พระราชวังหลวงอังวะจนกระทั่งสวรรคต[2]
พระราชประวัติ
พระชนม์ชีพช่วงต้น
กรมขุนวิมลพัตรมีพระนามเดิมว่าพระองค์เจ้าแมงเม่า บางแห่งออกพระนามว่า เม้า หรือเมาฬี[2] "บัญชีพระนามเจ้านาย" ในคำให้การชาวกรุงเก่าระบุว่าพระองค์เป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาศรี มีพระเชษฐาและพระภคินีร่วมพระชนกชนนีคือ พระองค์เจ้าหญิงผอบ, พระองค์เจ้าชายสถิต, พระองค์เจ้าชายพงศ์ และพระองค์เจ้าชายแตง[3]
พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุว่า หลังสงครามพระเจ้าอลองพญาในรัชสมัยสมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์ สมเด็จพระอนุชาธิราชให้สึกพระองค์เจ้าแมงเม่าจากชี นำมาถวายเป็นบาทบริจาริกาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว[4] ต่อมาจึงทรงยกเจ้าแมงเม่าเป็นพระอัครมเหสี[5] ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าสถาปนาขึ้นเป็นกรมขุนวิมลพัตร[1] แต่ในคำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรมระบุว่าได้สถาปนาเป็นกรมหมื่นพิมลภักดี[6] และทรงให้มเหสีอื่น ๆ มียศถาบรรดาศักดิ์เสมอกัน[7] ส่วนบันทึกของบาทหลวงปีแยร์ บรีโก (Pierre Brigot) บาทหลวงชาวฝรั่งเศส ระบุว่า "...ตั้งแต่สมัยก่อน ๆ มา พระราชโองการของพระเจ้าแผ่นดินเท่ากับเป็นกฎหมายในเมืองนี้ ครั้งมาในบัดนี้ เจ้านายผู้หญิงทุกองค์ก็มีอำนาจเท่ากับพระเจ้าแผ่นดินและข้าราชการก็ต้องเปลี่ยนกันอยู่เสมอ..."[8] สอดคล้องกับพระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียนได้ระบุว่าสมเด็จพระอนุชาธิราชมีพระราชดำรัสให้พระองค์เจ้าแมงเม่าสึกจากชีแล้วตั้งให้เป็นพระอัครมเหสีของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ความว่า "...แลสมเดจ์พระราชอนุชาเสดจ์ขึ้นเฝ้าพระเชษฐ์าอยู่เนือง ๆ ดำหรัสให้พระองค์จ้าวแมงเม่า ซึ่งทรงผนวดเปนชีอยู่นั้นลาผนวดออกมาเปนพระอัคะมเหษีพระเชษฐ์าธิราช"[9]
กรมขุนวิมลพัตรมีพระราชธิดาเพียงพระองค์เดียวคือเจ้าฟ้าหญิงสิริจันทรเทวี บางแห่งออกพระนามเป็นศรีจันทเทวี (คำให้การขุนหลวงหาวัด)[7], ศิริจันทาเทวี (คำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม)[6] หรือเจ้าฟ้าน้อย (คำให้การชาวกรุงเก่า)[1] หลังประสูติกาลมีการประโคมดนตรีสามครั้งตามโบราณราชประเพณี[5]
พระราชอำนาจ
พระนางมีบทบาททางการเมืองระดับหนึ่ง ดังที่ปีแยร์ บรีโก บาทหลวงฝรั่งเศสได้เขียนจดหมายเหตุบันทึกไว้ว่า "... บ้านเมืองแปรปรวน เพราะฝ่ายใน [พระราชชายา] ได้มีอำนาจเท่ากับพระเจ้าแผ่นดินผู้มีความผิดฐานกบฏ ฆ่าคนตายเอาไฟเผาบ้านเรือนจะต้องได้รับโทษถึงประหารชีวิต แต่ความโลภของฝ่ายในให้เปลี่ยนเป็นริบทรัพย์สิน ริบได้ก็ตกเป็นของฝ่ายในทั้งสิ้น พวกข้าราชการเห็นความโลภของฝ่ายใน ก็แสวงหาผลประโยชน์กับผู้ต้องหาคดีให้ได้มากที่สุดที่จะหาได้ จะได้แบ่งเอาบ้าง ความเดือดร้อนลำเค็ญก็ยิ่งทับถมราษฎรมากขึ้น..."[10] และบาทหลวงคนนี้ยังสรุปว่าการที่ฝ่ายในมีอำนาจนี้เป็นต้นเหตุที่ทำให้อาณาจักรอ่อนแอ และเป็นแบบอย่างให้เหล่าข้าราชการทำตาม[8]
ปลายพระชนม์
หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์, กรมขุนวิมลพัตร และเจ้านายพระองค์อื่น ๆ ต่างพากันหลบหนีพม่า สมเด็จพระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์เสด็จสวรรคต พม่าตามจับกรมขุนวิมลพัตรพระมเหสี พระราชบุตร และพระบรมวงศานุวงศ์อื่น ๆ กวาดต้อนไปยังกรุงอังวะ[2][11][12] โดยพระเจ้ามังระโปรดให้พระองค์รวมทั้งเจ้านายฝ่ายในพระองค์อื่นประทับอยู่ภายในพระราชวังหลวงอังวะ[13] พระองค์ประทับอยู่ที่นั่นจนกระทั่งเสด็จสวรรคต
ในวัฒนธรรมร่วมสมัย
กรมขุนวิมลพัตรเป็นตัวละครในละครโทรทัศน์เรื่อง นิราศสองภพ รับบทโดยดวงหทัย ศรัทธาทิพย์เมื่อ พ.ศ. 2545 ละครโทรทัศน์ ฟ้าใหม่ รับบทโดยปิยะดา เพ็ญจินดาเมื่อ พ.ศ. 2547[14] ภาพยนตร์ซีรีส์ ศรีอโยธยา รับบทโดยรัดเกล้า อามระดิษเมื่อ พ.ศ. 2560[15][16] และเป็นตัวละครในนวนิยายเรื่อง หนึ่งด้าวฟ้าเดียว ของวรรณวรรธน์ ตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. 2557 และถูกดัดแปลงเป็นละครโทรทัศน์ในปี พ.ศ. 2561 รับบทโดยจินตหรา สุขพัฒน์[17]
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 177
- ↑ 2.0 2.1 2.2 พระราชพงศาวดารพม่า, หน้า 1135
- ↑ ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 176
- ↑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม), หน้า 374
- ↑ 5.0 5.1 ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 129
- ↑ 6.0 6.1 คำให้การขุนหลวง วัดประดู่ทรงธรรม, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 314
- ↑ 7.0 7.1 ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 494
- ↑ 8.0 8.1 ผิน ทุ่งคา (19 เมษายน 2561). "บาทหลวงฝรั่งเศสอ้าง "เจ้านายผู้หญิง" มีอำนาจเทียบเท่า "กษัตริย์" ก่อนสิ้นแผ่นดินอยุธยา". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 21 เมษายน 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากฉบับตัวเขียน, หน้า 340
- ↑ ขจร สุขพานิช. ข้อมูลประวัติศาสตร์ : สมัยบางกอก. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, 2531. หน้า 269
- ↑ ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 136
- ↑ ปรามินทร์ เครือทอง (9 เมษายน 2561). "ชะตากรรมเจ้าหญิงอยุธยาหลังกรุงแตก". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 21 เมษายน 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ ศานติ ภักดีคำ, รศ. ดร. (5 มีนาคม 2561). "ตามรอยสมเด็จพระเจ้าอุทุมพร หรือขุนหลวงหาวัด: จากกรุงศรีอยุธยาสู่กรุงอมรปุระ". ศิลปวัฒนธรรม. (39:5), หน้า 72-92
- ↑ "ละคร ฟ้าใหม่ เรื่องย่อ". ออนไลน์ไอดอล. พ.ศ. 2560.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|year=(help) - ↑ "เรื่องย่อ ภาพยนตร์ซีรีส์ "ศรีอโยธยา"". MGR Online. 4 ธันวาคม 2560. สืบค้นเมื่อ 22 เมษายน 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ภาพยนตร์อิงประวัติศาสตร์ "ศรีอโยธยา" ออกอากาศตอนแรก 20.30 น. คืนนี้". ทรูโฟร์ยู. 5 ธันวาคม 2560. สืบค้นเมื่อ 22 เมษายน 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "เรื่องย่อ : หนึ่งด้าวฟ้าเดียว". สปริงนิวส์. 12 เมษายน 2561. สืบค้นเมื่อ 21 เมษายน 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
- บรรณานุกรม
- นราธิปประพันธ์พงศ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. พระราชพงศาวดารพม่า. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2550. 1136 หน้า. ISBN 978-974-7088-10-6
- ศานติ ภักดีคำ. พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน. พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง, 2558. 558 หน้า. หน้า (35)-(50). ISBN 978-616-92351-0-1 [จัดพิมพ์โดยเสด็จพระราชกุศลในการพระราชทานเพลิงศพพระธรรมปัญญาบดี (ถาวร ติสฺสานุกโร ป.ธ.๔)]
- ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2553. 536 หน้า. ISBN 978-616-508-073-6
- พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN 978-616-7146-08-9
| กรมพระ | _goldStamp_bgred.png) | |
|---|---|---|
| กรมหลวง | ||
| กรมขุน | ||
| กรมหมื่น | กรมหมื่นจิตรสุนทร • กรมหมื่นเทพพิพิธ • กรมหมื่นพิทักษ์ภูเบศร์ • กรมหมื่นสุนทรเทพ • กรมหมื่นเสพภักดี • กรมหมื่นอินทรภักดี
 = สืบราชสมบัติ • * = กรมพระราชวังบวร • ตัวเอียง = ฝ่ายใน | |