พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน
พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน เป็นพงศาวดารสยาม เนื้อหาเริ่มตั้งแต่พระเจ้าเชียงรายและชาวเมืองอพยพมาสร้างกรุงศรีอยุธยา จนถึงนายบุญเรืองเผาตัวในปี พ.ศ. 2333 (ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช) รวมเป็นสมุดไทย 42 เล่ม[1]
ประวัติ[แก้]
ต้นฉบับของพระราชพงศาวดารฉบับนี้สูญหาย ฉบับตัวเขียนที่หลงเหลือในปัจจุบันนี้เป็นฉบับที่พระอาลักษณ์ในกรมพระราชวังบวรสถานมงคลโดยมีหลวงลิขิตปรีชา (คุ้ม โรจนกุล) เจ้ากรมพระอาลักษณ์ ขุนสาราบรรจง ปลัดกรมจำลอง และขุนจำนงสุนทร ปลัดกรม แบ่งกันคัดลอกราวรัชกาลที่ 4-5 ได้เป็นสมุดไทย 42 เล่ม[2] ที่บานแพนกระบุว่า ในปี พ.ศ. 2338 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเสด็จออกพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท โปรดให้ชำระพระราชพงศาวดาร แล้วสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน กับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ได้ร่วมกันชำระตรวจสอบและเรียบเรียงเรื่องต่อมา[3] สันนิษฐานว่าใช้พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เป็นหลักในการชำระ[4]
ต่อมาพระราชพงศาวดารฉบับนี้ได้ใช้เป็นต้นฉบับพระราชพงศาวดารอีก 2 ฉบับ คือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท ทรงใช้ในการตรวจชำระจนได้เป็นพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา[5] และเจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) ก็ใช้ในการเรียบเรียงพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1[6]
บัญชีเอกสารของหอสมุดแห่งชาติระบุว่าพระราชพงศาวดารฉบับนี้เป็นพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เนื่องจากทั้งสองฉบับเนื้อความคล้ายกันมาก ต่างกันที่ฉบับพระราชหัตถเลขาฉบับจริงมีลายพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงแก้ไขคำและสำนวนเท่านั้น[7] นอกจากนี้ยังมักเข้าใจผิดว่าพระราชพงศาวดารฉบับนี้คือฉบับเดียวกับพระราชพงศาวดาร ฉบับหมอบรัดเล แต่เมื่อเปรียบเทียบทั้งสองฉบับแล้วพบว่าเนื้อหาตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศถึงต้นรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีต่างกันมาก จึงไม่ใช่สำนวนเดียวกัน[8] แต่มีการนำฉบับหมอบรัดเลมาตีพิมพ์เผยแพร่โดยระบุว่าเป็นฉบับสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรสบ้าง เป็นฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพนบ้าง โดยที่ต้นฉบับจริงยังไม่ถูกตีพิมพ์เผยแพร่[9] จนกระทั่งมูลนิธิ "ทุนพระพุทธยอดฟ้า" ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้จัดพิมพ์ในการพระราชทานเพลิงศพพระธรรมปัญญาบดี (ถาวร ติสฺสานุกโร) ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2558[10]
อ้างอิง[แก้]
- เชิงอรรถ
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า 502
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า (63)
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า (1)
- ↑ การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 35
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า (44)
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า (45)
- ↑ การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 48
- ↑ การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 36
- ↑ การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก, หน้า 37
- ↑ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน, หน้า (50)
- บรรณานุกรม
- ศานติ ภักดีคำ. พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ฉบับตัวเขียน. พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง, 2558. 558 หน้า. หน้า (35)-(50). ISBN 978-616-92351-0-1 [จัดพิมพ์โดยเสด็จพระราชกุศลในการพระราชทานเพลิงศพพระธรรมปัญญาบดี (ถาวร ติสฺสานุกโร ป.ธ.๔)]
- อุบลศรี อรรถพันธุ์. การชำระพระราชพงศาวดารในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2524. 273 หน้า. หน้า 34-37. [วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร]
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
- พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ตรวจสอบชำระจากเอกสารตัวเขียน. เผยแพร่โดย คลังสารสนเทศของสถาบันนิติบัญญัติ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.