เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 5

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ เจ้าจอมมารดาชุ่ม (แก้ความกำกวม)

เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 5
เกิด	ชุ่ม ไกรฤกษ์ 19 กันยายน พ.ศ. 2412
เสียชีวิต	22 มิถุนายน พ.ศ. 2454
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระองค์เจ้าหญิงอาทรทิพยนิภา พระองค์เจ้าหญิงสุจิตราภรณี
บิดามารดา	พระมงคลรัตน์ราชมนตรี (ช่วง ไกรฤกษ์) ไข่ มงคลรัตน์ราชมนตรี

เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 5 เป็นธิดาของพระมงคลรัตน์ราชมนตรี (ช่วง ไกรฤกษ์) กับ ไข่ มงคลรัตน์ราชมนตรี เกิดเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2412

เจ้าจอมมารดาชุ่ม มีพี่น้องร่วมบิดาเดียวกันกับท่าน 10 คน ได้แก่

1. คุณสงวน ภรรยาพระราชประสิทธิ์
2. คุณเสงี่ยม ภรรยาหลวงนายเสน่ห์รักษา
3. คุณถนอม
4. คุณชื่น
5. คุณหญิงจันทร์ ภรรยาพระยาพิพิธโภไคยสวรรย์ (เชฐ หังสสูต)
6. พระยาราชสัมภารากร (ชม ไกรฤกษ์)
7. เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 5
8. พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ (นพ ไกรฤกษ์)
9. คุณใย
10. พระยาประเสริฐศุภกิจ (เพิ่ม ไกรฤกษ์)

ต่อมาท่านได้ถวายตัวเข้ารับราชการฝ่ายใน และให้ประสูติกาลพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2 พระองค์ คือ

1. พระองค์เจ้าหญิงอาทรทิพยนิภา ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ เดือน 5 แรม 6 ค่ำ ปีฉลู เอกศก จุลศักราช 1251 ตรงกับวันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2432
2. พระองค์เจ้าหญิงสุจิตราภรณี ประสูติเมื่อวันศุกร์ เดือนยี่ แรม 13 ค่ำ ปีขาล โทศก จ.ศ. 1252 ตรงกับวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2433

เจ้าจอมมารดาชุ่มถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2454 สิริอายุ 42 ปี

ตามเสด็จประพาสชวา

เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในชุดสตรีตะวันตก

เจ้าจอมมารดาชุ่ม เป็นเจ้าจอมที่ทรงโปรดมากคนหนึ่ง เพราะท่านสามารถพูดภาษาอังกฤษได้คล่อง จึงได้รับพระกรุณาธิคุณให้ตามเสด็จประพาสชวาถึงสองครั้ง

ครั้งแรกในปีพ.ศ. 2439 เจ้าจอมมารดาชุ่มได้ตามเสด็จพระราชดำเนินโดยรับหน้าที่เป็นนางสนองพระโอษฐ์ให้กับสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระอัครราชเทวี

ครั้งที่ 2 ในปีพ.ศ. 2444 เจ้าจอมมารดาชุ่มได้ตามเสด็จพระราชดำเนินอีกครั้ง โดยในครั้งนี้พระเจ้าลูกเธอของท่านโสกันต์แล้ว จึงได้ตามเสด็จพระราชดำเนินด้วยทั้งสองพระองค์ ส่วนสาเหตุที่เจ้าจอมมารดาชุ่มได้ตามเสด็จด้วยนั้นเป็นเพราะว่า "ท่านใส่ชุดฝรั่งขึ้น"

ในการตามเสด็จประพาสชวาครั้งที่ 2 ของเจ้าจอมมารดาชุ่มนั้น ยังมีเจ้านายฝ่ายในอีกหลายท่านตามเสด็จด้วย ได้แก่ สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ , พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระราชเทวี , พระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ ,เจ้าจอมเอี่ยม และ เจ้าจอมเอิบ ส่วนพระราชธิดาที่ตามเสด็จด้วยนอกจากพระเจ้าลูกเธอทั้งสองของเจ้าจอมมารดาชุ่มแล้ว ยังมี สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงสุทธาทิพยรัตน์ , สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงมาลินีนพดารา และ สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงนิภานภดล

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษฝ่ายใน (ท.จ.ว.)

อ้างอิง

• สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2551. 296 หน้า. ISBN 9744516817

• ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ฐานบุ๊คส์, ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2554. 368 หน้า. ISBN 9786167058580