เจ้าจอมน้อม ในรัชกาลที่ 5

เจ้าจอมน้อม ในรัชกาลที่ 5
เกิด	17 กันยายน 2420
เสียชีวิต	14 มกราคม 2509
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บิดามารดา	พระยาธรรมาจรรยานุกูลมนตรี (ทองดี โชติกเสถียร) คุณหญิงลูกจันทร์

เจ้าจอมน้อม ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ประวัติ

เจ้าจอมน้อม ในรัชกาลที่ 5 กำเนิดในสกุลโชติกเสถียร เมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2420 ที่บ้านริมคลองโอ่งอ่าง ข้างวัดบพิตรภิมุข เป็นธิดาของพระยาธรรมจรรยานุกูลมนตรี (ทองดี โชติกเสถียร) กับ คุณหญิงลูกจันทร์

มีพี่น้องร่วมมารดา คือ

• สวัสดิ์ โชติกเสถียร
• เจ้าจอมน้อม
• นิตย์ โชติกเสถียร
• ปลิด โชติกเสถียร

และยังมีพี่น้องต่างมารดาอีก ดังนี้

• พลโท พระสราภัยสฤษฎิการ ( กระมล โชติกเสถียร )
• พระมหามนตรีศรีองครักษ์สมุห ( ฉัตร โชติกเสถียร )
• ผาด โชติกเสถียร
• ประเทือง โชติกเสถียร
• ออม วาศวิท
• ปุ่น โชติกเสถียร
• ร้อยโท เฉลียว โชติกเสถียร
• รองสนิท โชติกเสถียร
• จมื่นสมุหพิมาน ( นรหัช โชติกเสถียร )
• พันตำรวจตรี พงษ์คำ โชติกเสถียร
• ทองทวี โชติกเสถียร

เจ้าจอมน้อม ได้รับจากมารดา จนโตพอสมควรจึงเรียนจากครูหนอ และพระศรีสัตยารักษ์ ต่อมาเมื่ออายุ 7-8 ขวบ มารดาท่านถึงอนิจกรรม ท่านผู้หญิงสุ่น โชฎึกราชเศรษฐี ผู้เป็นย่าของท่าน รับเลี้ยงดูต่อมา ในช่วงนี้ท่านยังได้หัดสวดมนต์และนั่งวิปัสนา ตามท่านผู้หญิงด้วย

เจ้าจอมน้อมได้ถวายตัวรับราชการฝ่ายใน ภายหลังโกนจุก เมื่ออายุ 13 ปี ในสำนักของพระอรรคชายาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฏ จนได้รับพระมหากรุณาเป็นเจ้าจอม ท่านเป็นผู้มีบุคลิกกิริยา น่านับถือ กิริยาท่าทีสง่างาม อุปนิสัยเยือกเย็นหนักแน่น จนเป็นที่เกรงใจของคนทั่วไป แม้เจ้านายบางพระองค์ยังมีรับสั่งว่า

แม่น้อมกับแม่เฉียดนี้ น่าเกรงใจ

เจ้าจอมน้อม มีหน้าที่ประจำปฏิบัติงานเกี่ยวกับพระเครื่องต้นในรัชกาลที่ 5 จึงมีหน้าที่ปอกผลไม้ร่วมกับคุณจอมท่านอื่นๆ ด้วยเหตุที่ท่านผู้หญิงสุ่น เป็นสตรีรุ่นแรกๆ ที่คิดปอกมะปรางริ้ว เจ้าจอมน้อม ในฐานะหลานท่านผู้หญิงสุ่น จึงมีโอกาสรับและแสดงฝีมือในทางนี้มาก นอกจากงดงามแล้ว ยังสามารถดัดแปลงให้เหมือนรูปหอยแครง ทั้งยังสามารถปอกโดยไม่ต้องปลิดลูกจากพวงด้วย ฉะนั้นท่านปอกมะปรางครั้งใด เป็นต้องได้เสวย งานทุกอย่างที่เป็นงานของชาววังสมัยนั้น ท่านทำได้ดีแทบทุกอย่าง การจัดโต๊ะพระราชทานเลี้ยงรับรองแขกเมือง รวมทั้งอาหารเช่น การจัดข้าวเหนียวสีและหน้าต่างๆ ท่านต้องมีส่วนช่วยหรือจัดทำแทบทุกครั้ง เพราะท่านเป็นคนละเอียดลออประณีต นอกจากนี้ยังเชี่ยวชาญในเรื่องเกี่ยวกับการจัดงานพระศพเจ้านาย เป็นการแบ่งเบาพระภาระของพระวิมาดาเธอฯเป็นอันมาก

เมื่อสิ้นรัชกาลที่ 5 ท่านจึงกราบถวายบังคมลา ออกมาอยู่กับท่านบิดาที่บ้าน ปรนนิบัติท่านบิดา จนถึงอนิจกรรม เมื่อ พ.ศ. 2490 หลังจากนั้นจนตลอดชีวิต ก็ได้ทำบุญสุนทานตลอดเวลา แม้เงินที่ได้รับพระราชทานตลอดชีพนั้นก็ได้นำไปบริจาคเสมอ งานสำคัญที่ท่านได้รับพระมหากรุณาฉลองพระเดชพระคุณประจำสกุลโชติกเสถียร คือการถวายเครื่องสังเวยพระป้าย ประจำปีตรุษจีน ครั้งสุดท้ายก่อนอนิจกรรม คือ บูรณะวัดนรนาถสุนทริการาม ซึ่งเป็นวัดประจำตระกูลโชติกเสถียร

เจ้าจอมน้อม ถึงแก่อนิจกรรม ในวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2509 ศพได้รับพระราชทานเพลิง ณ เมรุวัดธาตุทอง วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2509

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2451 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2444 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. - เหรียญทวีธาภิเษก
• พ.ศ. - เหรียญรัชมังคลาภิเษก และหีบหมากทองคำลายกนกเป็นเกียรติยศ

แหล่งข้อมูลอื่น

• ตำราทำกับข้าวฝรั่ง พระราชนิพนธ์ ในรัชกาลที่ 5: ( พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ เจ้าจอมน้อม ในรัชกาลที่ 5 ณ เมรุวัดธาตุทอง 6 มีนาคม 2509 )