ข้ามไปเนื้อหา

ฮาน โซโล

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก Han Solo)
ฮาน โซโล
ตัวละครใน สตาร์ วอร์ส
ปรากฏครั้งแรกสตาร์ วอร์ส (1977)
สร้างโดยจอร์จ ลูคัส
แสดงโดย
ให้เสียงโดย
อื่น ๆ:
ข้อมูลตัวละครในเรื่อง
นามแฝงกัปตัน โซโล
คาเด็ต 124-239
เพศชาย
ตำแหน่ง
อาชีพ
สังกัด
ครอบครัวพ่อแม่ไม่ทราบชื่อ
คู่สมรสเลอา ออร์กานา
คนสำคัญคีรา
บุตร
ญาติ
ดาวเกิดคอเรลเลีย

ฮาน โซโล (อังกฤษ: Han Solo) เป็นตัวละครสมมติในแฟรนไชส์ สตาร์ วอร์ส สร้างโดย จอร์จ ลูคัส ตัวละครปรากฏตัวครั้งแรกในภาพยนตร์เรื่อง สตาร์ วอร์ส เมื่อปี ค.ศ. 1977 แสดงโดย แฮริสัน ฟอร์ด ต่อมาเขารับบทเดิมใน สตาร์ วอร์ส 2 (1980) และ สตาร์ วอร์ส 3: ชัยชนะของเจได (1983), อุบัติการณ์แห่งพลัง (2015) และบทนักแสดงรับเชิญสั้น ๆ ใน สตาร์ วอร์ส: กำเนิดใหม่สกายวอล์คเกอร์ (2019) ในภาพยนตร์ชุดแยก ฮาน โซโล: ตำนานสตาร์ วอร์ส (2018) อัลเดน เออเร็นริช แสดงเป็นตัวละครที่มีอายุน้อยกว่า

ตัวละครเป็นกัปตันของยานอวกาศ มิลเลนเนียม ฟอลคอน พร้อมกับนักบินผู้ช่วยชาววูกกีของเขา ชิวแบคคา ต่อมาได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับพันธมิตรกบฏ ในสงครามต่อต้านจักรวรรดิกาแลกติกของพวกเขา เมื่อฮานพาเจได เบน เคโนบีและลูกศิษย์ของเขาลุค สกายวอร์คเกอร์ ไปยังอัลเดอราน นอกจากนี้ฮานยังได้มีความรักกับเลอา ออร์กานา และกลายเป็นพ่อของเบน โซโล ซึ่งต่อมาได้เข้าสู่ด้านมืดกลายเป็นไคโล เรน ผู้ชั่วร้าย

สถาบันภาพยนตร์อเมริกัน จัดอันดับให้โซโลเป็นวีระบุรุษในภาพยนตร์ที่ดีที่สุดอันดับที่ 14[1] ผู้เชี่ยวชาญเรื่องตำนาน โจเซฟ แคมป์เบลล์ อธิบายตัวละครนี้ว่า "เขาคิดว่าเขาเป็นคนเห็นแก่ตัว แต่แท้จริงแล้วเขาไม่ใช่ ... มีบางสิ่งบางอย่างผลักดัน [เขา]" ในปี ค.ศ. 1997 ลูคัสอธิบายฮานว่าเป็น "คนสันโดษที่คอยเหยียดหยาม ตระหนักถึงความสำคัญของการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มและช่วยเหลือเพื่อให้มีสิ่งดี ๆ ร่วมกัน"

บทบาท

[แก้]

ต้นกำเนิด

[แก้]

ฮาน โซโล เกิดบนดาวเคราะห์คอเรลเลียซึ่งเป็นเวลาหลายปีที่ผ่านมาของสาธารณรัฐกาแลกติก ราวประมาณปีที่ 32 ก่อนยุทธการที่นาบู บางครั้งภายหลังจากที่เขาได้มีชื่อเสียงโด่งดัง ได้มีการเล่าข่าวลือโดยนักล่าเงินรางวัล นามว่า Snivvian ว่า ฮานเป็นผู้สืบเชื้อสายของเจ้าชาย-พลเรือเอกที่มีนามว่า Jonashe Solo สมาชิกของราชวงศ์คอเรลเลียที่มีแต่ยุคโบราณ ในช่วงปีแรกของเขา พ่อของเขาทำงานในอู่ต่อเรือของบริษัทวิศกรรมคอเรลเลีย ได้มีการสร้างยานต่างๆ เช่น ยานขนส่งสินค้าขนาดเบา รุ่น YT-1300(มิลเลนเนี่ยม ฟาลค่อน) จนกระทั่งเขาถูกไล่ออก พ่อของโซโลอยากให้ลูกชายออกจากดาวคอเรลเลียบนยานลำนี้ แต่ไม่สามารถทำได้ ตามที่ฮานได้กล่าวว่า เขาไม่เคยสนิทสนามกับพ่อของเขาเลย เมื่อถึงจุดหนึ่ง พ่อของเขาได้พาลูกชายไปยังที่โรงงานขนส่งสินค้าที่เขาทำงานอยู่ พ่อของเขาได้ชี้ให้เห็นว่ายานที่ถูกขึ้นนั้นได้สร้างคุณูปการต่อระบบดาวกาแลคซี แต่พวกเขาต่างไม่ให้ความสำคัญในที่สุด พ่อของเขาได้กล่าวกับลูกชายว่าเขาไม่ได้ตั้งใจจะสร้างยานขึ้นมา แต่พวกเขาจะบินออกไป พ่อของเขาได้ทอดทิ้งเขาในเวลาต่อมา เมื่อถึงจุดหนึ่ง เขาได้พบกับ Ithorian ชาว Pjolan

ทำงานให้กับแก็งหนอนขาว

[แก้]

ภายหลังจากพ่อของเขาได้จากไป ฮานได้เข้าไปมีส่วนเกี่ยวข้องกับแก็งอาชญากรรมที่มีชื่อว่า แก็งหนอนขาว ทำหน้าที่เป็น scrumrat(งานประเภทเด็กรับใช้ที่ใช้ให้ไปทำงานแบบสกปรก เช่น ขโมยของ) เขาได้พบกับเพื่อนในที่ทำงานเดียวกันที่ชื่อว่า คีร่า จนกระทั่งเขามีอายุสิบแปดปี เขาได้มีชีวิตอยู่ภายใต้คำสั่งของแก็งหนอนขาวที่มีหัวหน้าที่เป็นเอเลี่ยนสายพันธุ์ Grindalid นามว่า เลดี้ ฟรอกซิมา เวลาต่อมาฮานและคีร่าได้มีความสัมพันธ์อย่างลึกซึ่ง ครั้งหนึ่งฮันได้รับภารกิจในการนัดเจรจาเพื่อทำการแลกเปลี่ยน แต่ต้องล้มเหลวและเกิดการยิงปะทะ ฮานได้ต่อสู้เอาชีวิตรอดพร้อมกับฉกสิ่งของนั้นคือ ขวดบรรจุด้วยแร่ธาตุที่มีชื่อว่า โคแอกเซียม เป็นแร่ธาตุที่หายากไว้ใช้สกัดทำเป็นเชื้อเพลิงยานอวกาศซึ่งมีราคาแพงมาก ฮานได้วางแผนที่จะหลบหนีออกจากแก็งหนอนขาวและดาวคอเรลเลียไปพร้อมกับคีร่า คนรักของเขา แต่พวกเขาถูกจับได้และถูกส่งตัวไปหาเลดี้ฟรอกซิมา เลดี้ฟรอกซิมาจึงสั่งให้ทำการลงโทษทั้งสองแต่ฮานได้ใช้ไวพริบด้วยการปาก้อนหินใส่กระจกทำให้แสงแดงเข้ามาในห้อง ซึ่งเอเลี่ยนสายพันธุ์ Grindalid อย่างเลดี้ฟรอกซิมาแพ้แสงแดดอย่างรุนแรงจนได้รับบาดเจ็บ ฮานและคีราได้อาศัยเหตุการณ์ชุลมุนครั้ง ทำการขึ้นยานสปีดเดอร์หลบหนีออกมาได้สำเร็จ

ในขณะที่กำลังหลบหนี ฮานและคีร่าได้หลบหนีไปยังด่านของจักรวรรดิซึ่งพวกเขาได้ใช้โคแอกเซียมทำการติดสินบนกับเจ้าหน้าที่เพื่อให้พวกเขาผ่านพ้นไปได้ ฮานสามารถเดินผ่านไปได้เป็นคนแรก ในขณะที่คีร่ากำลังจะเข้าตามไปแต่ถูกพวกแก็งหนอนขาวเห็นเข้าและดึงเธอออกมาและเจ้าหน้าที่ทำการปิดประตู ฮานได้สัญญาจะกลับมาช่วยเธอแน่ ในที่สุดคีร่าถูกจับตัวไปโดยแก็งหนอนขาว ฮานได้หลบหนีให้พ้นจากสายตาของสตอร์มทรูปเปอร์ที่กำลังตรวจลาดตระเวนบนด่าน ฮันได้หันไปมองรอบๆจนพบศูนย์รับสมัครทหารแห่งจักรวรรดิ

ทำหน้าที่รับใช้ในจักรวรรดิกาแลคติก

[แก้]

กลายเป็น "ฮาน โซโล"

[แก้]

โชคดีนะ ฮาน โซโล คงอีกไม่นานหรอกที่นายจะบินได้แล้ว

— Drawd Munbrin

ไม่นานหลังจากผลัดพรากจากคีร่า ฮานได้เข้ามาในพื้นที่ด่านและพยายามที่จะสมัครเข้ามาเป็นทหารเรือแห่งจักรวรรดิ เมื่อถูกถามชื่อของนามสกุลคืออะไร ฮานได้ตอบว่า เขาไม่มีนามสกุลและอยู่เพียงคนเดียวมาตลอด ด้วยเหตุนี้เองเขาจึงได้รับการตั้งนามสกุลเป็น "โซโล" โดยเจ้าหน้าที่รับสมัครทหารที่มีชื่อว่า Drawd Munbrin ฮานได้ตั้งเป้าหมายว่าจะเป็นนักบินมืออันดับหนึ่งและจะกลับมายังดาวคอเรลเลียเพื่อตามหาคีร่า

ฮาน โซโล: นักเรียนนายร้อยแห่งจักรวรรดิ

[แก้]


วีรกรรมในสงครามกลางเมือง (ปีที่ 0-4 หลังยุทธการยาวิน)

[แก้]

ออกเดินทาง

[แก้]

ฮานและชิวแบคคาเจรจากับลุคและโอบีวันเรื่องที่จะไปส่งพวกเขาที่อัลเดอรานและโอบีวันก็ตกลงที่จะจ่ายเงิน17,000เหรียญ กรีโดลูกน้องของแจบบา เดอะ ฮัทท์ได้มาทวงเงินหนี้คืนแต่ฮันได้ยิงปืนใส่กรีโดจนตาย ต่อมาแจบบาเจ้าหนี้ได้มาทวงหนี้ด้วยตัวเอง แต่ฮานได้อ้างว่าจะต้องไปส่งลูกค้าที่อัลเดอรานแล้วจะเอาหนี้มาคืนทีหลัง จากนั้นพวกสตอร์มทรูปเปอร์ได้ไล่ล่าพวกเขาที่แอบซ่อนซีทรีพีโอกับอาร์ทูดีทูเอาไว้

ฮานจึงขับยานมิลเลนเนียม ฟอลคอนไปส่งพวกลุคที่อัลเดอราน และได้โม้ว่ามิลเลนเนี่ยม ฟาลค่อนของเขาเร็ว14พาเซ็ค และเร็วพอที่จะแซงยานของพวกจักรวรรดิ แต่พบว่าอัลเดอรานถูกทำลายยานมิลเลเนี่ยมถูกดาวมรณะดึงเข้าไป พวกเขาจึงต้องหาทางปิดเกราะที่กั้นยานเอาไว้ ฮานและลุคจึงปลอมตัวเป็นสตอร์มทรูปเปอร์เพื่อจะไปช่วยเจ้าหญิงเลอาแต่พอช่วยเสร็จ ก็ต้องถูกพวกพวกสตอร์มทรูปเปอร์ไล่ล่า ฮันไม่เห็นด้วยที่เจ้าหญิงเลอาให้มุดเข้าไปในท่อบดขยะแต่ก็ต้องจำใจเข้าไป ฮาน,ลุคและเลอาเกือบถูกเครื่องบดขยะบดแต่โชคดีที่ซีทรีพีโอสั่งให้อาร์ทูดีทูหยุดการทำงานของเครื่องบดขยะ และได้ขึ้นยานแต่ต้องเสียโอบีวันที่สู้กับดาร์ธเวเดอร์ไป ฮันและลุคได้ร่วมมือกันยิงยานทายไฟต์เตอร์ของพวกจักรวรรดิด้วยปืนของมิลเลนเนี่ยม ฟาลค่อนตกทุกเครื่องและฮันก็ได้มาส่งลุค,เลอาและหุ่นทั้ง2ที่ดาวยาวินสำเร็จ

ตอนที่พวกลุคอยู่ในฝูงบินโร้กที่จะทำหน้าที่ทำลายดาวมรณะ ฮานได้ขับยานกลับมาหาลุคอีกครั้งและได้ช่วยกันทำลายดาวมรณะสำเร็จ ลุคและฮานได้รับรางวัลจากเลอาด้วยกันและได้ขึ้นเป็นผู้พันของพันธมิตรฟื้นฟูสาธารณรัฐ

กลุ่มกบฎได้ไปตั้งฐานทัพที่ดาวฮอธ ฮานซึ่งต้องการที่จะไปคืนหนี้แจบบาจึงได้สั่งให้ซ่อมยาน แต่ลุคได้ถูกมนุษย์หิมะทำร้ายระหว่างทางขณะไปเป็นยามลาดตระเวน ฮานได้ผ่าท้องของสัตว์ล่าตระเวนของลุคที่หนาวตายแล้วนำมาห่มตัวลุคไว้ จากนั้นนักบินโร้กสองได้มาช่วยพวกเขาเอาไว้ ต่อมาจักรวรรดิกาแลกติกได้ส่งกองทัพไปจู่โจมฐานทัพของพวกกบฎ พวกฮันซึ่งได้แก่ตัวฮานเอง,เลอา,ชิวแบคคา,ซีทรีพีโอได้ขับยานมิลเลเนี่ยม ฟาลค่อนหลบหนีจากพวกจักรวรรดิ

ถูกแช่ในแท่งคาร์บอน

[แก้]

"ฉันรักคุณ"
"ผมรู้อยู่แล้ว"

— เลอา ออร์กาน่าพูดกับฮัน โซโล, Star Wars: Episode V The Empire Strikes Back

พวกฮานได้ขับมิลเลเนี่ยม ฟาลค่อนลงไปที่นครเมฆาดาวเบสพิน ฮานได้รับการต้อนรับจากแลนโด คาลริสเซียนเพื่อนสนิทและเพื่อนรักของเขา เลอาบอกว่าแลนโดดูไม่น่าไว้ใจแต่ฮานไม่เชื่อเลอา แลนโดได้ชักชวนให้ฮานไปรับประทานอาหาร แต่ฮานพบว่าเพื่อนของเขาได้ทรยศเขาซึ่งมีดาร์ธเวเดอร์รอเขาอยู่แล้ว ฮานยิงปืนใส่เวเดอร์แต่ไม่โดน พวกฮานได้หนีจากพวกทหารแต่หนีไม่ทันจึงถูกจับ และถูกพวกจักรวรรดิแช่แข็งในแท่งคาร์บอนก่อนถูกแช่แข็งเลอาได้บอกกับเขาว่า

ฮานได้ถูกแช่แข็งในแท่งคาร์บอน และถูกส่งไปที่รังของแจบบา เดอะ ฮัทท์โดยลูกน้องของเขาโบบา เฟทท์

ถูกช่วยเหลือ

[แก้]

ลุคได้ส่งซีทรีพีโอและอาร์ทูดีทูไปเป็นทูตเจรจาในการคืนฮานในแท่งคาร์บอนจากแจบบา เดอะ ฮัทท์ ในข้อความลุคจะให้หุ่นทั้ง2ตัวเป็นของชำร่วย แต่ถ้าไม่ยอมทำตามลุคจะมาช่วยฮานเอง ซึ่งลุครู้อยู่แล้วว่าแจบบาไม่ยอมทำตามแน่นอน แจบบาไม่ยอมทำตามสัญญาเขาจึงสั่งให้หุ่นทั้ง2ไปล้างสมอง แต่เลอาที่ใส่หน้ากากได้มาช่วยซีทรีพีโอไว้และได้มาช่วยกันหลอมเหลวฮานที่อยู่ในแท่งคาร์บอน ฮันตาพร่ามัวฮันจึงถามว่า

แต่ถูกแจบบาจับได้ ลุคจึงเดินทางมาหาแจบบาเอง แจบบาใช้กับดักจับลุคลงไปในห้องที่มีอสุรกาย แต่ลุคก็เอาชนะมาได้ แจบบาจึงจับพวกลุคลงปากอสุรกาย ลุคแกล้งทำเป็นกระโดดลงไปและรับไลท์เซเบอร์ที่กระเด็นมาจากอาร์ทูดีทูและได้ช่วยฮาน ฮานได้ยิงปืนใส่หนวดของอสุรกายที่กำลังมัดขาของแลนโดและช่วยแลนโดไว้ได้ ฮานช่วยลุคกันถล่มเรือลอยฟ้าของแจบบาและได้พาเพื่อน ๆ ทุกคนหนีไปจากเรือลอยฟ้าที่กำลังจะระเบิดได้ในที่สุด

พวกฮานได้รับหน้าที่จากกองกำลังกบฎให้ไปจู่โจมพวกกองทัพบนดาวเอนดอร์ แต่ก็ถูกพวกอีว็อกจับตัวไว้ เขาได้สั่งให้ซีทรีพีโออ้างว่าเป็นพระเจ้า แต่แทนที่จะเป็นอย่างนั้นซีทรีพีโอได้เล่าเรื่องราวทั้งหมดให้ฟังพวกอีว็อกจึงปล่อยตัวเขาไป แต่พวกกองทัพจักรวรรดินั้นแข็งแกร่งและมีกำลังพลมากเกินไป พวกฮานจึงเสียเปรียบ แต่หลังจากที่จักรพรรดิตายพวกจักรวรรดิก็ล่มสลาย

ฮานได้ไปร่วมงานฉลองกับพวกอีว็อกและจะไม่เป็นตัวกขค.ให้ระหว่างลุคกับเลอา แต่เลอาได้บอกว่าลุคเป็นพี่ของหล่อน ฮานกับเลอาจึงได้รักกันในที่สุด

ใช้ชีวิตกับเลอา (ปีที่ 4-34 หลังยุทธการยาวิน)

[แก้]

หลังจากศึกเอนดอร์จบลง ฮานได้แต่งงานกับเลอาจนมีลูกคนหนึ่งชื่อว่า เบ็น โซโล ซึ่งมีพลังสัมผัสเหมือนแม่และลุงอย่างลุค สกายวอล์คเกอร์ แต่ทว่าเบ็นกลับหันไปสู่ด้านมืดกลายเป็น ไคโล เร็น เป็นอัศวินแห่งปฐมภาคีไป ฮานเสียใจมากและได้แยกตัวออกจากเลอาพร้อมกับชิวแบคคา แต่โชคร้าย ยานมิลเลนเนี่ยม ฟาลค่อนของเขากลับถูกขโมยไป

สงครามครั้งใหม่ (ปีที่ 34 หลังยุทธการยาวิน)

[แก้]

การกลับมา

[แก้]

หลายปีต่อมา หลังจากที่ยานมิลเลนเนี่ยม ฟาลค่อนของเขาได้ถูกขโมยไป ฮันกับชิวแบคคาได้กลับมาเป็นนักขนของเถื่อนเช่นเดิม และได้มาตรวจสอบค้นหายานของเขาที่ท่าจอดยาน และยานของเขาได้กลับมาหาเขาโดยฮันได้รับรู้ว่าเรย์และฟินน์เป็นผู้ที่ขับยานมา ฮานสั่งให้ชิวอี้ไล่พวกเรย์ลงจากยานด้วยกระสวยอวกาศ แต่พวกเรย์ไม่ยอม เรย์ได้เล่าเรื่องราวของสกายวอล์คเกอร์ และฮานก็ได้บอกว่าเรื่องพวกนั้นไม่ใช่ตำนานแต่เป็นเรื่องจริง ต่อมาได้มีพวกสลัดอวกาศมาไล่ต้อนทวงเงินจากฮัน ทำให้ฟินน์และเรย์โดนลูกหลงไปด้วยแต่ฮานและเรย์ได้ร่วมมือกันจัดการกับสัตว์ประหลาดของพวกสลัดอวกาศเพื่อช่วยเหลือฟินน์ และฮานก็ได้พาพวกเรย์ออกเดินทางไปหามาส คานาต้าด้วยกัน

พบสหายเก่า

[แก้]

ฮานได้เดินทางมาที่ผิวดาวทักโคดานาและได้มอบปืนเลเซอร์ให้กับเรย์ไว้ใช้ ต่อมาเขาและพรรคพวกได้เดินทางไปหามาส คานาต้าที่บาร์แห่งหนึ่ง มาสได้บอกกับพวกฮานว่าเขานั้นเก็บไลท์เซเบอร์ของอนาคิน สกายวอล์คเกอร์ที่ดาวเบสพินไว้ จากนั้นพวกปฐมภาคีได้ใช้ลำแสงที่มีอณุภาพสูงจ่อมาที่ทักโคดานา พวกฮันต้องต่อสู้กับพวกสตอร์มทรูปเปอร์ ซึ่งเรย์ได้ถูกพวกปฐมภาคีจับตัวไปไว้ที่ฐานสตาร์คิลเลอร์ แต่โชคดีที่พวกกองกำลังฝ่ายต่อต้านมาช่วยไว้ก่อน ฮานได้พบกับเลอาอีกครั้งและได้พูดคุยกัน ต่อมาฮันและพรรคพวกได้เดินทางไปที่ฐานของกองกำลังฝ่ายต่อต้านเพื่อให้บีบีเอทมาส่งแผนที่สำหรับตามหาลุค สกายวอล์คเกอร์ และได้เดินทางไปทำลายฐานสตาร์คิลเลอร์ร่วมกับชิวแบคคาและฟินน์ เนื่องจากฟินน์บอกว่าตัวเองสามารถปิดเกราะของฐานได้

เสียชีวิต

[แก้]

ฮานได้ถูกฟินน์โกหกว่าสามารถปิดเกราะได้ ซึ่งจริง ๆ ฟินน์ต้องการจะมาช่วยเรย์ ระหว่างทางในฐานสตาร์คิลเลอร์ฮันและฟินน์ได้มาพบกับเรย์ที่หนีออกมาได้ด้วยพลังระหว่างทาง แต่ก็ถูกขัดขวางโดยไคโล เร็น ฮานพยายามเกลี้ยกล่อมลูกชายให้กลับไปหาเขาและเลอา เมื่อได้ฟังพ่อพูดดังนั้น ไคโล เร็น ก็เกิดลังเลอยู่ครู่หนึ่ง แต่ในที่สุดเขาก็ยอมจำนนต่อด้านมืด เร็นใช้กระบี่แสงแทงทะลุอกฮานจนเสียชีวิต และตกลงจากสะพานของฐานสตาร์คิลเลอร์ไปในที่สุด สร้างความเจ็บปวดและโศกเศร้า ให้กับสหายอย่าง ชิวเบคก้า เป็นอย่างมาก ลุคที่อยู่บนดาวอัคโต ก็สัมผัสได้ถึงการตายของเขาเช่นกัน

เบื้องหลัง

[แก้]
แฮร์ริสัน ฟอร์ด

ฮานยิงก่อน

[แก้]

ภาพยนตร์สตาร์ วอร์สฉบับพิเศษปรับปรุงใหม่ปี ค.ศ. 1997 มีการเปลี่ยนแปลงรายละเอียดในฉากที่ฮาน โซโล ยิงปืนแสงสังหารกรีโดลง โดยฉบับเดิมนั้นฮานยิงปืนแสงสังหารกรีโดก่อนที่กรีโดจะทันหยิบปืน แต่ในฉบับพิเศษนั้นได้ปรับปรุงใหม่ทำให้กรีโดยิงปืนก่อนหน้าฮันครู่หนึ่งแต่ไม่โดน จากนั้นฮันจึงยิงปืนสวนสังหารกรีโด ผู้ชมหลายคนแสดงความไม่พอใจต่อการปรับปรุงนี้

ผังครอบครัว

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. "AFI's 100 Years.... 100 Heroes and Villains" (PDF). American Film Institute. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-08-07. สืบค้นเมื่อ May 1, 2010.

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]