ฌ้อปาอ๋อง

เซี่ยงอวี่ 項羽
ซีฉู่ป้าหวาง
ผู้ปกครองรัฐฉู่
ครองราชย์	206–202 ปีก่อนคริสต์ศักราช
ก่อนหน้า	จักรพรรดิอี้
ประสูติ	232 ปีก่อนคริสต์ศักราช Suqian มณฑลเจียงซู
สวรรคต	202 ปีก่อนคริสต์ศักราช (29–30 ปี) เทศมณฑลเหอ มณฑลอานฮุย
พระชายา	หยูจี
พระนามเต็ม ชื่อสกุล: เซี่ยง (項) ชื่อตัว: จี่ (籍)
พระราชบิดา	Xiang Chao

ฌ้อปาอ๋อง
อักษรจีนตัวเต็ม	項羽
อักษรจีนตัวย่อ	项羽
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Xiàng Yǔ เวด-ไจลส์ Hsiang4 Yü3 IPA [ɕjâŋ ỳ] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Hohng Yúh IPA [hɔ̀ːŋ jy̬ː] ยฺหวิดเพ็ง Hong6 Jyu5 ภาษาหมิ่นใต้ เป่อ่วยยีภาษาฮกเกี้ยน Hāng Ú
ซีฉู่ป้าหวาง
ภาษาจีน	西楚霸王
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Xī Chǔ Bà Wáng เวด-ไจลส์ Hsi1 Ch'u3 Pa4 Wang2 IPA [ɕí ʈʂʰù pâ wǎŋ] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน ยฺหวิดเพ็ง Sai1 Co2 Baa3 Wong4

ฌ้อปาอ๋อง หรือ ซีฉู่ป้าหวาง (จีน: 西楚霸王; พินอิน: Xī Chǔ Bà Wáng; ป.  232–202 ปีก่อนคริสต์ศักราช) เป็นขุนศึกผู้ยิ่งใหญ่ในยุคปลายราชวงศ์ฉินที่มีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์จีน เป็นคู่ปรับคนสำคัญของหลิวปังหรือจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ ปฐมจักรพรรดิจีนราชวงศ์ฮั่น

ฌ้อปาอ๋อง มีชื่อเดิมว่า เซี่ยงอวี่ (จีน: 項羽; พินอิน: Xiàng Yǔ) เกิดเมื่อ 232 ปีก่อนคริสตกาล ตรงกับยุคจ้านกว๋อ ที่แคว้นฌ้อ หรือ แคว้นฉู่ (ปัจจุบันครอบคลุมดินแดนของมณฑลหูหนาน, มณฑลหูเป่ย์, ฉงชิ่ง, มณฑลเหอหนาน, มณฑลอานฮุย และบางส่วนของมณฑลเจียงซูและมณฑลเจียงซี) เป็นบุคคลที่ได้รับการกล่าวขานว่ามีพละกำลังมหาศาล สามารถยกกระถางธูปที่มีน้ำหนักนับร้อยกิโลกรัมไว้บนเหนือหัวได้ เกิดในตระกูลขุนศึก ได้รับการเล่าเรียนวิชายุทธและการศึกจาก เซี่ยงเหลียง (Xiang Liang, 項梁) ผู้เป็นอา ต่อมาเมื่อปลายราชวงศ์ฉิน เกิดกบฏชาวนา และอีกหลายกบฏต่อต้านราชวงศ์ฉิน เซี่ยงอวี่ก็เป็นหนึ่งในนั้นด้วย และด้วยความสามารถ ทำให้ได้เป็นผู้นำระดับแม่ทัพ และได้ร่วมมือกับหลิวปังในการโจมตีหัวเมืองต่าง ๆ โดยวีรกรรมครั้งสำคัญคือ เมื่อ 206 ปีก่อนคริสตกาล เซี่ยงอวี่นำทัพไปที่เมืองเสียนหยาง เมืองหลวงของราชวงศ์ฉิน ทั้งที่มีกองกำลังน้อยกว่ามากถึง 10 ต่อ 1 หลังจากข้ามแม่น้ำจางเหอไปแล้ว เซี่ยง หวี่ได้สั่งการให้ทหารทั้งหมดที่พกเสบียงอาหารแห้งจำนวนที่จะพอรับประทานได้ 3 วัน และให้ทุบหม้อสำหรับปรุงอาหาร และให้เจาะรูให้เรือที่ข้ามแม่น้ำมาให้รั่วทั้งหมด เพื่อที่จะเอาชนะให้ได้ ไม่เช่นนั้นก็ตายกันหมด ซึ่งวีรกรรมตรงนี้ได้กลายมาเป็นภาษิตในภาษาจีนที่ว่า "ทุบหม้อจมเรือ" อันหมายถึง สิ่งสำคัญที่ตัดสินชะตากรรม

ซึ่งเซี่ยงอวี่ได้รับชัยชนะ แต่ปรากฏเป็นกองทัพของหลิวปังที่ได้เข้าสู่เมืองหลวงก่อน พร้อมกับได้นั่งบัลลังก์ฮ่องเต้ สร้างความไม่พอใจให้แก่เซียงอวี่ ต่อมา เซียงอวี่ได้ประกาศตนเองเป็น ฌ้อปาอ๋อง อันหมายถึง "อ๋องแห่งฌ้อผู้ยิ่งใหญ่" พร้อมกับได้สถาปนาให้หลิวปังมีบรรดาศักดิ์เป็น ฮั่นอ๋อง (King of Han, 汉王)

ต่อมาเซี่ยงอวี่กับหลิวปังก็แตกแยกกัน ทั้งคู่ทำสงครามแย่งชิงราชบัลลังก์กันนานถึง 4 ปี ที่เรียกกันว่า สงครามฉู่-ฮั่น (Chu–Han contention , 楚汉战争) ในระยะแรก ฌ้อปาอ๋องที่มีกองกำลังมากกว่าได้รับชัยชนะต่อเนื่องกันหลายครั้ง แต่หลิวปังซึ่งได้รับการช่วยเหลือจากที่ปรึกษาและขุนพลคนสำคัญ คือ เตียวเหลียง (Zhang Liang 張良), เซี่ยวเหอ (Xiao He, 蕭何) และ หาน ซิ่น (Han Xin, 韓信) ทำให้ได้เปรียบได้ตอนท้าย และกลายมาเป็นฝ่ายยกกองทัพปิดล้อมกองทัพฌ้อ จนฌ้อปาอ๋องและหยูจี ซึ่งเป็นนางสนมไม่มีทางหนี ขณะที่กำลังถูกปิดล้อมอยู่นั้น กล่าวกันว่าฝ่ายฮั่นได้เล่นเพลงของฌ้อดังไปถึงกองทัพของฌ้อเพื่อข่มขวัญ ทำให้ฌ้อปาอ๋องเกิดมุทะลุบุกขึ้นมาตีฝ่าวงล้อม ซึ่งทำให้ต้องเสียไพร่พลที่เหลือน้อยอยู่แล้วลงไปอีก และตัวเองต้องหนีไปจนมุมที่แม่น้ำไก่เซี่ย (ปัจจุบันอยู่ทางทิศตะวันตกของมณฑลอานฮุย) และฆ่าตัวตายด้วยการเชือดลำคอด้วยดาบในที่สุด จบชีวิตลงเมื่อปี 202 ปีก่อนคริสตกาล ขณะที่มีอายุเพียง 30 ปีเท่านั้น

เรื่องราวของฌ้อปาอ๋องได้รับการเล่าขานสืบต่อกันมาในวัฒนธรรมจีนจนถึงปัจจุบัน ซึ่งส่วนใหญ่บุคลิกของฌ้อปาอ๋อง จะเป็นไปในลักษณะของ ชายรูปร่างสูงใหญ่ บึกบึน ไว้หนวดไว้เครา อุปนิสัยโหดร้าย เจ้าอารมณ์ และมุทะลุดุดัน เนื่องจากการบุกเมืองเสียนหยาง ฌ้อปาอ๋องได้สั่งเผาและฝังทั้งเป็นทหารฉินถึง 200,000 นาย และต่อมาเมื่อมีอำนาจ ก็เป็นบุคคลเจ้าอารมณ์ไม่ฟังเสียงทัดทานของผู้คนรอบข้าง ผิดกับหลิวปัง ซึ่งใจเย็น สุขุม และมีเมตตากว่า จึงเป็นที่นิยมของราษฎร ขณะเดียวกันชีวิตส่วนตัวของฌ้อปาอ๋องกับนางสนมหยูจี ที่เป็นผู้หญิงที่สวยมาก ที่อยู่เคียงข้างจนวาระสุดท้าย ก็เป็นที่เล่าขานกัน ซึ่งก่อนที่ฌ้อปาอ๋องจะลุกขึ้นมานำทัพบุกฝ่าวงล้อมของกองทัพฮั่นนั้น ได้เข้าไปร่ำลานางหยูจี พร้อมกับตีกลองร้องเพลงที่มีความหมายถึงวาระสุดท้ายของชีวิตตนเอง ซึ่งเรียกว่า "เพลงแห่งไก่เซี่ย" (Song of Gaixia, 垓下歌) ที่อาจถอดความหมายได้ว่า

力拔山兮氣蓋世

時不利兮騅不逝

騅不逝兮可奈何

虞兮虞兮奈若何

— คำแปล

เรี่ยวแรงของข้า มหาศาลดุจขุนเขา

จิตวิญญาณของข้าเคยหล่อเลี้ยงยุคสมัย

ในเวลาอันมืดมิดนี้ แม้แต่ม้าของข้าก็พาข้าหนีไปไม่ได้

แต่ยามนี้สิ่งเหล่านี้จะมีความหมายอันใด

โอ้ หยูจีที่รักของข้า ชะตากรรมเจ้าจะเป็นเช่นใด

ฌ้อปาอ๋องในโลกบันเทิง

หน้ากากอุปรากรฌ้อปาอ๋อง

เรื่องราวของฌ้อปาอ๋อง ได้บันทึกไว้ในวรรณคดีเรื่องสำคัญแห่งการสถาปนาราชวงศ์ฮั่น คือ ไซฮั่น และในยุคปัจจุบันได้กลายเป็นตัวละครสำคัญในวัฒนธรรมร่วมสมัยมากมาย เช่น

TV Serise เรื่อง "เจาะเวลาหาจิ๋นซี (A Step into the Past)" มีบทบาทเป็นลูกชายตัวละครเอกอย่าง เซี่ยงเส้าหลง รวมถึงเนื้อเรื่องใหม่ที่สร้างในปี 2020

ภาพยนตร์เรื่อง The Great Conqueror's Concubine ในปี ค.ศ. 1993 นักแสดงผู้ที่รับบทฌ้อปาอ๋อง คือ หลี่ เหลียงเหว่ย หรือละครโทรทัศน์ทุนสร้างสูงในปี ค.ศ. 2011 ซึ่งผู้รับบทนี้ คือ เหอ ยุ่นตง

ภาพยนตร์เรื่อง Farewell My Concubine ในปี ค.ศ. 1993 ที่ชื่อในภาษาจีน คือ 霸王別姬 ซึ่งถอดความหมายได้ว่า "ซีฉูปาอ๋องลานางสนม" ซึ่งเป็นบทในการแสดงอุปรากร

ภาพยนตร์ในปี ค.ศ. 2011 เรื่อง White Vengeance ผู้ที่รับบทฌ้อปาอ๋อง คือ เฝิง เส้าเฟิง

ภาพยนตร์ในปี ค.ศ. 2012 เรื่อง The Last Supper ผู้ที่รับบทฌ้อปาอ๋อง คือ อู๋ เอี้ยนจู่ หรือแม้แต่ดัดแปลงเป็นตัวละครในเกมคอมพิวเตอร์ เป็นต้น

ฌ้อปาอ๋อง ยังได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในสุดยอดขุนศึกที่รบเก่งที่สุดในประวัติศาสตร์จีน